терминов: 1806
страница 2 из 37
диал. кыз рушкуа морт / толстобрюхий, толстопузый (КРК)
ошйысьысь морт / бахвал (КРК) — Ёна тай колантор — баквалыд да сӧткысьыд!.. [Калиса Ӧксен йылысь] (В. Безносиков)
ошйысьысь морт / бахвал (КРК) Ошкыд баквалитчысь вылад уськӧдчас, ӧти коксӧ сылысь орӧдас (П. Сельков)
уд. ёна ошйысьысь морт
больгысь морт, больгун Пантиль. Кута. Менӧ чеплялӧны, и ме тшӧтш чепляся. Балаболӧяс! (В. Леканов) КЛАВДИ. Но тэ и балабол... (кывъяс Мишӧлы) (Н. Обрезкова)
больгысь морт, сярган вома / балаболка (КРК)
йӧзсӧ ыззьӧдысь, кампужитӧдысь морт Ӧтиыс Ёгор, мӧдыс Ӧлексей Ветошкинъяс. Кыкнаныс прамӧй баламутъяс (Н. Щукин)
йӧй морт / балда (о бестолклвом, глупом человеке) (КРК) «Ещӧ и пинясьӧ — балда пӧ. Ачыд тэ код тӧдас мый, — скӧрысь видзӧдавліс горзысь вылӧ Ким. — Яндысьтӧм син» (П. Шахов)
вильышпоз / шалун, баловник (КРК) — Кӧні тэ, балун? — шыасис пиыс дінӧ да босьтіс сійӧс кияс вылас. — Бабыны колӧ (В. Юхнин)
вӧлятӧм морт, нямӧд Домна (друг чеччыштӧ местасьыс). Сідзкӧ сійӧ эз вӧв морт, а баля. Тэ кодь жӧ нигӧна баля. Сэтшӧмъясыс да ті коддемыс сӧмын и вермӧны вузасьны морт ловъяснад... А ме морт. Гӧгӧрвоан? Ме морт! (Н. Дьяконов)
вӧлятӧм морт, нямӧд Иван. А волас вот! Топӧдлам баля синмӧс кык кер костӧ! (Степан йылысь) (Г. Юшков)
быдл. юрвундысь (ССКЗД) — Но и вокъяс, ха-ха-ха! Кӧч сьӧлӧма бандитъяс! (И. Пыстин)
пӧвадитӧм, тшап ань, дрӧчка Дарья. Вот ещӧ баруня кутшӧм! Эн лок сы дінӧ! Эн мешайт сылы! (кывъяс Ульяналы) (В. Леканов)
чукля кока, варгыль кока морт / кривоногий, косолапый человек (КРК) Абу баръёв кока, абу чукля киа... (А. Ванеев)
эй. тшаппоз, тшапитчысь, тшӧгӧль (КСК)
кесйӧдлыны радейтысь, пысасьысь морт / властный, придирчивый человек (КРК) Вӧлӧма на тай беддя сюръяыд! (Г. Юшков)
67бес
мути, чӧрт, пеж лов / бес, нечистая сила (КРК) Степан (чеччӧ да джодж кузяыс прӧйдитӧ). Бесъяс! Мортсӧ и вӧвсӧ виасны. (Локтӧ бӧр челядьяс дінӧ.) (Н. Дьяконов)
ичӧт мути / бесёнок (КРК) ...И вот кузнеч, — ок и кузьнеч! — горӧдӧ челядь вылӧ: «Ті, беспиян, мый вылӧ сераланныд? Сотчӧ ловъя лов, а тіянлы гаж, енмысь он полӧй!». (В. Юхнин)
кокни руа, гуляйтысь морт А Дарӧй синъяссӧ шаргӧдӧмӧн воча горзіс: — Лёньӧ! Киястӧ лэдз, лэдз, беспутаӧ, лэдз чери юрсьыс! (А. Вурдов)
яндысьтӧм син Евсей веськӧдӧ коссӧ да вочавидзӧ: — Бесстыдникӧ! Вооружитчӧмыд разнӧй техниканас, ӧшлӧмыд вылысад всякӧй пищальсӧ да гӧняйтчан вӧрӧдыс кывтӧм пемӧсыс бӧрся да сы вылӧ жӧ ещӧ гневайтчан: бырӧма пӧ зверь-пӧткаыс! (П. Артеев)
тӧлктӧм морт ...мамыс сійӧс [Катькаӧс] ӧлӧдліс повзьӧмпырысь: — Шыть, бестӧлкӧвӧй! Абу вед тайӧ бобукъясыс кутюяс: гортын быдмасны-сӧвмасны (В. Безносиков)
яндысьтӧм, яндзим тӧдтӧм морт (КК) Биа бугыльяс костӧ ӧмӧй колі пырны? (Н. Куратова)
яндысьтӧм, яндзим тӧдтӧм морт (КК) — Ак биа син сійӧ! (В. Осеева, комиӧмӧма К. Туркин)
юрвундысь морт — Весьӧпӧртін тай том йӧзсӧ, Катя! — шуис ӧти. — Найӧс, бисинъясӧс, весьӧпӧртсьӧма, — вашъяліс нывбаба-салдат (Я. Рочев)
юрвундысь морт Машина шысӧ ылісянь на кыліс. Мыш сайсяньыссӧ кодкӧ дзужгӧ. Ӧні тай кызвыныс «шумахералӧны», нинӧмысь да некодысь оз повны, бисинмишъяс кодьӧсь, торйӧн нин том йӧзыд (А. Шебырев)
76бич
лёка пасьтасьӧм, бомж, уджавтӧм морт Дзик сідзи и эм: няйт сапӧг-паськӧмӧн куйланныд, мыссьытӧмӧсь, ружтанныд. Нач вӧрса бичьяс! (А. Вурдов)
больгысь-сӧрысь морт / пустомеля, болтун (КРК) А тэныд, блонӧлы, «гӧгӧр непӧрадок», Педот купечлӧн магазиныс дум вылад (П. Шахов)
1) уна айлов вежлалысь, горшасьысь ань 2) мустӧм морт, 3) видчанкыв Колӧ шуны веськыда. Да! Мывкыдтӧма вина юлі; Пеж пар б...лысь вывті нюлі (И. Куратов) — Наста, б..., этайӧ зырымбедь вылӧ менӧ он жӧ веж!.. Мед кӧть сійӧ и пӧрӧдчысь... (И. Торопов) Тэкӧд нэм олі да сійӧн и тӧда, ачыд жӧ скӧравлін, либӧ матькывлін, мый став мирыс пӧ бардак, став йӧзыс блядьяс (Н. Щукин)
уд. эг. вылын ныра, вышитчысь морт (КСК)
кыз рушкуа морт / толстопузый человек (КРК)
быдл. кырсач, кырсалысь морт, гуляйтысь, шляв
абу матысса морт, абу ёрт, кытыськӧ воӧм, абу ас морт Да и батьыд эз вӧв меным бокӧвӧй мортӧн (А. Попов)
больгысь морт / болтун (КРК) Коліс-ӧ тайӧ собрание вылын эрдӧдны ышнясьысь болтун Сямтомовӧс? (В. Юхнин)
больгысь морт / болтун (КРК) Вера Михайловна. Ме тэнӧ эг нин кут гӧгӧрвоны. Тэ ӧні абу нин менам ныв, а омӧлик больгунлӧн гӧтыр. Кӧлуйӧс ыстан месянь юӧр бӧрын (Н. Дьяконов)
больгун, унатор сёрнитысь морт Нина. Тэ больгысьӧ, мыйла тэ тані? Карп. Граняыс дзебси (В. Леканов)
эй. Помӧсдін больгысь морт, ылӧсас сёрнитысь
паськыд вома, больгысь морт / болтун (КРК) Сылӧн тольгӧмыс ньӧти оз дӧзмӧд Егорӧс, кӧть и больӧдчысьяссӧ оз радейт (Н. Куратова)
мустӧмтан морт, абу тырвыйӧ, туйтӧм морт — Меным кольышт, — телега дінӧ петіс Калина. — Тэныд, бордпӧла кутшлы, уна оз ков, — сераліс Иван (Я. Рочев)
мустӧмтан морт, абу тырвыйӧ морт — Ланьтӧда бордтӧм катшаӧс! — ырыштчыліс Ардальон [Турдӧ Миш вылӧ], а сэсся зоръяліс додь сювсӧ джек весьтӧдыс да «но» горӧдіс (Г. Юшков)
мустӧмтан морт, абу тырвыйӧ морт — Но дугдӧй, дугдӧй, бордтӧм петукъяс! — пиянсӧ видзысь энь дозмӧр моз пондіс жӧ жбыркъявны да котсыны Наста (И. Торопов)
мустӧмтан морт, абу тырвыйӧ морт — Немтор, Педьӧ, добӧлькаӧдз мудзас да да коркӧ онмӧссяс жӧ, — эскӧдіс менӧ Паладь тьӧт. — Пассибӧ мый гортӧдз кыскӧмыд, бордтӧм ракаӧс, кӧдзыд ывлаас абу энолтӧмыд... (И. Торопов)
92бот
больгун, больгысь морт — Но и бот, но и прӧст вома келькан. Мамсянь колӧкӧ ылӧ оз паськав, но ӧд сійӧ медводз ас гӧтырыслы больгис, а сійӧ кузь бӧжа поштаыс и эм (Е. Афанасьев)
93бӧб
мӧмӧт, йӧй / глупец, глупый, придурковатый (КРК) бӧб улӧ лэччыны (КК) — А стӧрӧжыс сулаліс аслас местаын. Егор сы дінӧ ыстіс кымынкӧ мортӧс. Найӧ сійӧс бӧбйӧдлісны, табакӧн гӧститӧдісны. Бӧбыд вашъялӧ, больгӧ том йӧзкӧд, эмсӧ и абусӧ сӧрӧ...— Вот йӧйыд! — серӧктіс Прошка (Я. Рочев)
мӧмӧт, йӧй / истукан, болван (КРК) Словарлысь медводдза вариантсӧ пасъям А-ӧн, а мӧдсӧ — Б-ӧн: бимегыр «радуга» (А), бӧбан «истукан» (А) вабырӧд «промоина» (Б), важпӧч «прабабка» (Б) (А. Туркин)
ни дурной ни умный ОШПЕЛЕВ. Видзӧдан сӧмын ӧткымынтор вылӧ, этійӧ-тайӧ... бӧб нисьӧ вежӧра быттьӧ. Но тэ ӧд абу (А. Ларев)
пӧрысь ныв Петяыс со менӧ коралӧ, а тэ колян эндӧм бӧбылькаӧн! (Катялы кывъясыс) (В. Куратов)
мӧмӧт, йӧй ПЕТУХОВ. Тӧкӧтьӧ эг вунӧд, бӧб юр... Талун ӧд менам, Васенька, ыджыд лун! (А. Ларев)
98бӧж
йӧз бӧрся олысь, абу асшӧр морт Сайкавтӧм сьӧлӧма воис сэсся делянка вылӧ да нёджъёвтіс синнас Кальӧ Коляӧс, а сійӧ уджӧ нин босьтчӧма да паса пожӧмсӧ тшупӧ. — Кальӧ бӧж! Уркай сёйысь! Он кӧ дугды! — горӧдалігтырйи уськӧдчис Васька. — Эг ме тэд шулы? (Г. Юшков)
бызгысь-больгысь морт, тшӧкыда ань (КК) — «Бӧжа бырган». Тайӧ нин мый сэтшӧмыс? — Бергач, флюгер. Сэсся тадзсӧ нимтӧны и вывті кыввора нывбабаясӧс, — серӧкті ме, — но, кодъяслӧн нинӧм оз кутчысь вомас (И. Торопов)
изьв. больӧдчысь, сёрни разӧдысь морт