терминов: 1806
страница 7 из 37
пож 1) ошйысьысь, баквал (КК) 2) вывті лышкыд да прӧст морт Шом пож кодь (гырысь синма пож) — тадз шуасны вывті лышкыд да прӧст морт йылысь (КФ)
ыджыдӧ пуксьысь, асьсӧ вылӧ пуктысь, рочӧн кӧ важная птица гырысь чериӧ пуксьыны (КК) — Эз и гудӧкасьыштны. Со ӧд кутшӧмӧсь, ропкисны петысьяс вылӧ нывъяс. Гырысь чериясӧ пуксьӧны (В. Юхнин)
чутік, дзик тӧдчытӧм морт СЕРГЕЙ (Колялы). Ак, тэ...! Даръюр! (Кватитӧ морӧсӧдыс) (А. Шебырев)
туни, тунеядеч, паразит (КК) Но энькаӧй мӧдіс вӧв повзьӧдлан сярган моз сяргыны: «Тётё-тё-тё-ё!.. Дась нянь сёйысьяс?.. Деньга таргайтысьяс! Эмбур шердйысьяс! Менам сьылі вылӧ вожасинныд да ислаланныд!» (В. Безносиков)
дзик вежӧртӧм морт «Пӧль-пӧч ортъясӧй! Став вӧр-ва ловъясӧй! Прӧститӧй менӧ... Ме дауныс... Ми даунъясыс... Кытчӧдз воам-а?..» (Микайлӧ вӧралысьлӧн кывъясыс) (А. Шебырев)
ичӧт вежӧра морт Серёжалысь висьталӧмсӧ торкис Лёшалӧн чилӧстӧмыс: — Да тэ дебил, буракӧ! Следователькӧд он кӧсйы собеседуйтны, профессор? (Н. Куратова)
эг. ньӧжмыд, абу вӧраса морт (ССКЗД, КСК)
сьӧм вывті видзысь морт Но энькаӧй мӧдіс вӧв повзьӧдлан сярган моз сяргыны: «Тётё-тё-тё-ё!.. Дась нянь сёйысьяс?.. Деньга таргайтысьяс! Эмбур шердйысьяс! Менам сьылі вылӧ вожасинныд да ислаланныд!» (В. Безносиков)
диал. ичӧтик тушаа, кыз морт / коротыш, коротышка, малорослый человек (КРК)
ичӧтик тушаа, кыз кага / пузан, карапуз (КРК)
зырымбедь, сӧвмытӧм на морт — Тэд, джыдж юрлы, байдӧгыс на тырмас, — пернайӧ пӧперегалӧ бригадирӧс да Славкоӧс (Н. Никулин)
абу тыр вынйӧра-вежӧра морт ӦЛЬӦШ. Мыйӧн этша? ТОНЯ, Некодӧс он любит! Эн на любитлы ни! Джынвыйӧ морт, а джынвыйӧ... шыш! (Г. Юшков)
абу тыр вынйӧра-вежӧра морт ...Вӧр-васӧ гӧгӧрвотӧм морт — сійӧ джынъя морт; ловнас кӧ оз кыв мукӧдӧс — сійӧ джынъя морт, оз кӧ сотчы сьӧлӧмнас — сійӧ бара жӧ джынъя морт. Вот помнит тайӧс... (Прӧв Миколлӧн кывъясыс) (А. Вурдов)
шушкыль кыла, пыскыль кывъя (КК) Дзебыль кыла; дзебыльӧн сёрнитӧ ↔ тшапитчӧмӧн, пыскыльӧн (КФ)
1) инӧ ӧшйытӧм морт 2) кӧсйӧмсӧ вежлалысь морт (КК)
1) инӧ ӧшйытӧм морт 2) кӧсйӧмсӧ ӧдйӧ вежлалысь морт Дзибыр пыж кодь ныв (КК)
дӧнзьӧдысь, синмӧ пырысь морт — Мун, дзизгысь ном, ӧти гожӧм олысь. Выль гожӧм воас, коді менӧ сэки медалас? [Виринеялӧн Яковлы вочакыв] (Г. Юшков)
эй. Помӧсдін вежнясьысь, бергалысь, дзирнясьысь морт
жӧдза, инӧ ӧшйытӧм морт / егоза, вертун, вертунья (КРК) Но Надя дзирняыд сюрпризтӧг оз на ов, мышсяньыс уськӧдчис да тупйис Серёжалысь синсӧ, шмонитыштіс... (Н. Куратова)
дзирня, жӧдза / егоза, вертун, вертунья (КРК) Дзирыдпоз! Мый ветлан-гыан! Со тэд менам водз — Латшкысям медъюгыдінас... (И. Куратов)
ёна нин пӧрысьмӧм морт Ачыс сійӧ дзор кутш (Конӧ Митипер) (Е. Удалова)
1) пеж морт / погань, гадина 2) дзирня, вильышпоз / пострел, чертенок (КРК), видз. чодзув Олӧма морт та пӧрйӧ шлопӧдіс мышкуас да лӧня шуаліс: — А-а, дзодзув, ловзин? Кыз, кыз. Йӧткы став васӧ. Ӧні он нин кув (вӧйлӧм мортлы шуантор) (А. Уляшев) Пинёв кывйыд лоас Митрейлы би чышкӧм кодь. Сійӧ векыштчас да равӧстас Елена вылӧ: — Дзодзув, тэ менӧ велӧдан? Юртӧ орӧда! (Ю. Попова)
лӧг, лёкалысь, гусьӧн пурысь морт (КК) Батьыд сэтшӧм жӧ дзолядырйиыс вӧлі, абу дзодзув пызьысь керӧма (А. Шебырев)
зэв нин пӧрысь морт ЛАСЕЙ. Меным ӧд овны жӧ колӧ. Абу на сэтшӧм дзӧран пӧрысь. Вирӧй на ворсыштӧ (А. Попов)
дусыд, жугыль, гажтӧм морт Мустӧмыдлӧн мисьтӧм бугыль, Зырымӧсь тай парыс, Мустӧмыд тай бӧб и дзугыль, Ло кӧть сійӧ карысь! (И. Куратов)
тешкодь гозъя, серам петкӧдлана гозъя (КРК) Дзудз гозъя ↔ аслыссяма (КФ)
киподтуйтӧм, кужтӧм морт / безрукий, неумелый (КРК)
чотысь кока морт МАРПА. Важӧн ёна повлім. Колхозса предыд, Тима Ӧльӧксейыд, ӧтырышъя ыждавліс: кӧрт беддьӧн вӧлі катликасьӧ, пеж дзурликыд. Тшак вотыштны кӧ вӧлі котӧртлан, бедьнас пестерад и вурыштӧ-кучкӧ (В. Безносиков)
висьысь пӧрысь выжыв БАБ. Митипер! Ачыд локтін, дзуртысь мыр? Та ӧдъяӧ? (Е. Удалова)
век няргысь морт — Кыдзи вӧлін дзуртысь пипуӧн, сідзи и кольӧмыд (Мишлӧн кывъясыс Микайлӧлы) (Н. Чугаев)
331дик
1) йӧймӧм морт / глупый, бестолковый 2) йӧймӧм морт / безумный, сумасшедший (КРК) Кашук Катьӧ пӧлать вывсяньыс шыасис: — Марфида тьӧтӧ, а мыля инӧ Ветшко дядь забыль тадз дик улӧ лэдзчысьлывлӧ? Абу вед сыа дик ((А. Ануфриева))
дик морт / дикарь (КРК) Уна коми интеллигент сы выйӧдз тшапмис, эз кут пыдди пуктыны чужан кывсӧ. А классик шулӧма: коді пӧ мустӧмтӧ чужан кывсӧ, сійӧ — дикар (В. Напалков)
эй. Помӧсдін дик морт, этштӧм, вӧрысь петӧм (юӧртіс В.П. Зюзева)
дик морт / дикий (КРК) А вот пӧ петкӧдлӧны дикӧй мортӧс (Г. Федоров)
изьв. дзик йӧй, бӧб, момӧт (ССКЗД, КСК)
челядьлӧн нерсянкыв (КК) Діль чуш — эльтӧны челядь ӧта-мӧдсӧ (КФ)
1) ичӧт тушаа, лажмыд морт / приземистый (о человеке) (КРК) 2) кыз кага Діныш кодь нач (КК)
сш. вунӧдчысь, век ылалӧм морт
вынсӧ некытчӧ инавлытӧм, вынйӧра зон (КК) Прокопей. Мед, видліс кӧ. А тавой позьӧ и тпрудитлыны тэныд. Абу нин доддявлытӧм чань. Пуксьы лок орччӧн Иваныдкӧд (Г. Юшков)
уд. (Веньдін) надзмӧс морт, ӧдва легысь (ССКЗД, КСК)
уд. (Глотова) пыр дӧзмӧм морт (ССКЗД, КСК)
сй., эг., скр., сш. визув, тэрыб, шурӧб, чож (ССКЗД) / проворный (КРК) — Тышкасьӧм вылад дошлӧй вӧвлі покойник, — синъяснас лапкерыштіс Калина да водзӧ висьталіс (Я. Рочев)
эй., ем., изьв. визув, тэрыб, шурӧб, чож (ССКЗД)
1) ӧдйӧ скӧрмалысь морт / раздражительный 2) лӧгасьысь морт / обидчивый человек (КРК) — Сійӧ миян абу дӧзмысь (С. Кынев)
дзик гӧль, абутӧм морт Коля. Ме вӧсна али мый сэсся война вылас ветлінныд? Иван. И тэ вӧсна тшӧтш, дӧрӧма-гач! Став водзӧ олӧм пондаыс (Г. Юшков)
дзик гӧль (КК) Дӧрӧм ни гач ↔ пасьтӧм, паськӧмыс этша, омӧль (КФ)
лл. визув, тэрыб, шурӧб, чож (ССКЗД)
висьысь, вермытӧм морт / калека, хилый, больной (КРК) ПИПУНЫРОВА. Эн сӧр! Оз вермы лоны. (Кыскӧ кабала, лыддьӧ) Татчӧ со гижӧма, мый сійӧ дзик драглӧй морт?! (А. Попов)
эй. ойӧстӧм, висьлӧс, вермытӧм (ССКЗД)
быдл. пӧрысь выжыв, маразматик (ССКЗД, КСК) А бабӧ, коньӧр, абу эськӧ древен вӧлӧма, да прӧст кыла: кодлыкӧ и висьтавсьӧма, мый Филипп воліс, слабог, ловъя... ((А. Ануфриева)) — Узь, древенӧ, — скӧрмыштіскодь Груня тьӧт (В. Рочев)