Большой марийско-русский словарь

умша

умша
Г.: ышма
1. рот; пасть (животных)
    Умшам почаш раскрыть рот
    умшаште кучаш держать во рту
    умшаш кондаш поднести ко рту.
    Умша кошкен, йӱмат моткоч шуэш. Ю. Артамонов Во рту пересохло, и пить очень хочется.
    Пире умшашке верештын гын, мӧҥгеш от лук. Пале Если попало в пасть волка, то назад не воротишь.
2. перен. дуло, жерло (ствола огнестрельного оружия)
    Орудий-влак шем умшашт гыч снарядым шӱведеныт. М. Сергеев Орудия извергали (букв. плевали) из чёрных дул снаряды.
3. в поз.опр. ротовой, рта, пасти; относящийся ко рту, пасти
    Умша лук угол рта
    умша тӱр край рта
    умша чора оболочка рта.
    Умша кӧргем тулла йӱла. З. Каткова У меня во рту (букв. ротовая полость) горит огнём.
Идиоматические выражения:
– алдыр умша
– рожын умша
– умша ваш пижме деч ойлаш, умша ваш пижме деч кутыраш, умша ваш пижме деч чоклаш
– умша гармонь
– умша гыч лекташ огыл
– умша кӧргӧ дене ойлаш, умша кӧргӧ дене каласаш, умша кӧргӧ дене кутыраш, умша кӧргӧ дене мугыматаш, умша кӧргӧ дене вудыматаш, умша кӧргыштӧ ойлаш, умша кӧргыштӧ каласаш, умша кӧргыштӧ кутыраш, умша кӧргыштӧ мугыматаш, умша кӧргыштӧ вудыматаш, умша коклаште ойлаш, умша коклаште каласаш, умша коклаште кутыраш, умша коклаште мугыматаш, умша коклаште вудыматаш
– умша пылыштӱҥыштӧ
– умшам караш
– умшам карен кодаш
– умшам карен колышташ
– умшам петыраш, умшам суралаш, умшам тӱчаш, умшам ургаш
– умшам почаш
– умшам тӱгаташ
– умшатлан кукшо кошарге
– умшаш вӱдым налаш, умшашке вӱдым налаш, умшаш вӱдым подылаш, умшашке вӱдым подылаш
– умшаш налаш огыл, умшашке налаш огыл
– умшаш ончаш, умшашке ончаш
– умшаш парням ит чыке, умшашке парням ит чыке, умшаш парням ит пыште, умшашке парням ит пыште
– умшаш ӱйым пышташ, умшашке ӱйым пышташ
– умшаш чӱчалтышым налаш огыл, умшашке чӱчалтышымат налаш огыл, умшаш чӱчалтышым пышташ огыл, умшашке чӱчалтышымат пышташ огыл, умшаш чӱчалтышым чыкаш огыл, умшашке чӱчалтышымат чыкаш огыл, умшаш шӱраш пырчым налаш огыл, умшаш шӱраш пырчым пышташ огыл, умшашке шӱраш пырчымат пышташ огыл, умшаш шӱраш пырчым чыкаш огыл, умшашке шӱраш пырчымат чыкаш огыл
– умшаште шӱраш пырчат лийын огыл
– умшаштет ӱй лийже