1) основатель
Марий литературын ававуйжо С. Чавайнын шочмыжлан кодшо ийыште 100 ий темын (М.К.)
2) вожак
Пий оран ававуйжо кенета чарналтыш.
поддержка
Тендан деч мый нимогай авалтыкым вучымаш уке.
родная земля
Но мылам кызыт аваэлын куатше нимо деч шерге (В.П.)
таҥастаре: ачамланде, шочмэл
автодорога, трасса
Шупашкар ГЭС гоч автокорным ыштыме дене машина коштмык чот кугемын (МК)
автовладелец
Тидым чыланат ‒ законодателят, страховатлышат, автоозат ‒ чытен кертдымын вученыт (МЭ)
обычай
Ӱдыр налме авыл. Колышым ужатыме авыл. Профессор Аристэн аспирантуржын шкенжын ик авылже лийын: тудын кажне аспирантше капкультур занятийыш коштшаш ыле (Пӱр.)
холодок
Пӧртйымачын ажи пуа.
беспокойный
Чачавийын оҥжым корыш ты азапле чоншижмаш (К.Г.)
запас
Кочкыш азык. Кочкыш келшыш, мудречын тошто азыкше гыч изиш подыльыч (Онч.)
равнодушный, безразличный, безответственный (о человеке)
Айдайӧразе ‒ чын пашан педазе (В.К.)
род человеческий, люди
Ме таче раш каласен огына керт, могай вий тӱнясе илышым виктара, айдемдукымын пӱртӱс шинчымашыже тидлан але ок сите. Илен айдемдукым ош тӱняште, эсогыл кайыкланат кӧранен (В.К.)
нечеловеческий
Айдемсыр илышыште илен, тудо айдеме тӱсшымат йомдарен. Айдемсыр вийым пыштен гына, тиде нелылыкым сеҥен лекташ лиеш.
облик, внешность
Тыгай айдемсӱрет дене мом ойлышташ, мом туддеч налаш? (Онч.)
бесчеловечность
Йӧра ма уке, кертыт ма огыт, айдемыдымылык кӱчыштым ончыкташак тӱҥалыт (Пӱр.)
человечность
Профессорын ужаташ толмыжо мыйым моткоч чот ӧрыктарыш ‒ тиде тудын айдемылыкшым эше ик гана почын ончыктыш (Пӱр.)
человечество; род людской
Айдемышыве вияҥме корныштыжо у йыжыҥыш пурыш.
разбираться в чём-л., соображать, кумекать
Могай кечыште корныш лекшаш, сӱан ыштышаш, тунемаш тӱҥалшаш, мончаш пурымаш, ужалымаш-налмаш, кӱсын налмаш ‒ айлен каласалтын (МК)
трезвость
Айнык илыш. Айнык йӱла.
вытрезвитель
Теве милиций куча да петыра шке айнымверышкыже (Ю.Г.)
торжество
Тӱвыра пӧртыштӧ эрла айо погынымаш лиеш. Талешке кече ‒ марийын ик эн тӱҥ айо пайремже. 90-ше ийлаште тудым П. Аристэм шарныме айошко ӱжыч (Пӱр.)
торжественность
Пайрем айолыкшо дене огыл, а ала-могай демократ шӱлышыжӧ, порылыкшо дене ӧрыктарыш (Пӱр.)
критик; ценитель, оценщик
Повестьын ужашыже-влак савыкталтычат, аклызе-шамыч шылталаш пижыч (Онч.)
ценность
арвер аклык материальная ценность
Жап эртыме семын ты пашан аклыкше эше кугемеш.
отзыв, рецензия
Диссертацийлан аклыммут. Книгалан аклыммут.
старина
Акретгот жапыште илыш йӧршеш весе лийын.
древний, античный
Йыван я имне кӱтӱм поктен конда, я акретле Чоткарым шарныктыше тумым але пӱнчым луктын шогалта (В.А.)
древность
Марийын акретлыкшым шарналтыза, вара умыледа.
миф лит., древнее сознание человека
первобытный человек
Тиде курыкпомышышто акретъеҥ илен.
расчёт
Актӧрлыш окса дене огыл, а сату дене лиеш.
ценник, расценка
Сатун акшындыкше раш ок кой.
разум
Акылетым йомдаренат мо?
разумный
Акылан-влак вес планетлаштат лийын кертыт.
осмыслить
Йомак кугезе-влакын тӱҥ шонымашыштым арален ашна да нуным пойдарен, уэмден акылаҥден пӧлекла (МЭ)
интеллект, интеллектуальное богатство
Калык ойпого ‒ марийын шергакан акылвундыжо. Совет кучем тӱвыранам тӱзландараш, акылвундынам иктеш погыстарен, адыраҥден кушташ йӧным пуэн.
разумность, осмысленность
Тыйын тынар толашымашыштетше акыллыкше ок кой.
дарование, умственные способности
Юмын пуымо акылпогет уло гын, мо-гынат лектеш.
беспросветность, безнадёжность, катастрофа, безысходность; безысходный
Акырыш логалаш. Пеҥыжалтыш Пепарий: ‒ Ойго, ойго! Акыр толын, кеч пытартыш сӧсна йолым шолтен коч (В.К.). Акыр пычкемыш вуча мемнам. Жапше ыле акыр (А.Б.)
светопреставление, хаос
Акырсаман толын.
клевета, донос
Алакым ойлаш. Алакым возаш. Коҥлайымалне ‒ Марксын книгаже, кормыжышто ‒ алак (В.К.)
клеветник, кляузник
Аваем ыш ыште мыйым моло деч токмакымак, ындеже алакче йылме ок ыште окмакымак (В.К.)
1) милость, благодеяние; милый
Алалым ыште, Юмо. Южын шӱмжӧ кече семын алал тӱслан куана (И.С.)
2) духовная ценность
Самырык-влак алалым ӧрдыжтӧ кычалыт (Г.С.). Ик тукым гыч весыш тыгай алал чарныде кусна (Онч.)
духовная ценность; внутренний мир человека
заалеть
Чодыравуй алалга. Олма алалгаш тӱҥалын.
таҥастаре: чевергаш
милостивый, благосклонный
Алалгумылан родем-шочшем-влак!
милостиво, благосклонно
Тудо мыйым алалгумылын вашлие.
алым цветом
Мыйын пагыт ‒ кунам кас рӱмбалге пелйӱд марте алалгын кончен (Ф.И.)
прощать (ММ)
Алалле мыйым, йоҥылыш лийынам. Йоҥылышыш логалше еҥым алаллыман.
благосклонность
Вуйлатышем шке алаллыкшым ончыктыш.
искушать; совращать, соблазнять
(Исусым) тушто нылле кече сотана алгаштараш тӧчен (ЛПУ)
О сайте
Инструкция