терминов: 5238
страница 105 из 105
украсить, превратить что-л. в красивое
    Пӧртым ямдараш. Илышым ямдараш.
услаждаться, упиваться чем-л.
    (Мичуш) чыжоп шоктыктен, сакырым ямла (М.Ш.). Юл серыш лектын шогалын, шошо южым ласкан ямлем.
5203ямле
прелестный, пленительный, обворожительный
    Ямле жап. Ямле кеҥеж. Ямле муро. Ямле пӱртӱс.
красота
    Пӱртӱсын ямлыкше. Самырык каче ден ӱдырлан келшыше порылык, ямлык тачат кожганат (В.К.)
5205янаш
точить косу
хрусталь
    Яндава чарка.
теплица (В.В.)
алмаз
    Ида таҥле мыйым яндагӱ денат яндагӱмат ончыч вет шкенжым шумат (Г.Г.)
стекольщик
    Яндазе окнашинчам шынден кодыш.
ярко-жёлтый (о цвете)
    Оҥыштыжо яндар-тӱкӧ шарф, йым-йым шем галстук (А.Арс.)
смола
    А йолысо кем яндардегыт пушан (В.К.)
кристальный, кристально чистый
    Яндарле кумыл. Уло партийын эргыже: писе, памаш вӱд деч яндарле оян (А.С.). Тӱҥалтыш гычын ӱмырым возаш кӱлеш. А возышаш яндарле тетрадеш (В.К.)
озвереть
    Тыгай илышыште, от шоно гынат, янлыкештат.
зверствовать
прич. от янлыкланаш
    Кишлаклаште янлыкланыме койыш озаланен (Онч.)
зверский, чудовищный, зловещий
    (Тул) айдемдукымын илыме годсек эн янлыкле тушманын пурла кидше (В.К.)
нечистый, запачканный
    Огеш кӱл ош шовыр, яҥгар деч ом вожыл, садиктак толметым вучем (Ф.И.)
препятствовать (В.Т.)
5219яр
образ
    Юмынӱдырын ярже калыкын шӱм-чонышкыжо келгын шыҥен.
досуг
    Ярагот жапыште кроссворд дене шинчылтам. Яраготым пайдалын эртараш кӱлеш.
пустошь
    Клат ден вӱта кокласе ярагумдыкышто нуж кушкын шогалын.
дармовые деньги, халява
    Тудо «поэт», гонорарым йодеш да льготым, ярадарым чыштыра (МЭ)
бездельник
    Тышке ярайого-влак погыненыт, ужат?
пустота, вакуум, незаполненность
    Шӱлаш юж подылтыш ок сите, яралык шодым когарта (А.И.)
5225яраш
застать
    Мый изам деке мийышым, да шым яре. Пошкудым вакшеш ярышым. Рвезым книгам лудын шинчымыже годым ярышым.
освободиться, опорожниться
    Клат яраҥын. Мигыта яраҥын, ынде каенат кертына.
опорожнить, опростать
    Кленчам яраҥдаш. Печкем яраҥдаш. Атым яраҥден, ночко тӱрвыжым тувыр шокшыж дене ӱштыльӧ (Онч.)
голяк, голодранец, оборванец
    Яргак кашак! Валя ‒ эн кугу яргакше. Тӱня яргак (Ю.Г.)
яркий
    Яргата шӱдыр. Яргата тулсавыш.
неимущий, бездомный, голодранец
    Мемнан дене суртдымо-печыдыме, шкетвуя ӱмыр эртарышым яришка маныт (Онч.). Ирыза нӧреп: таче яришка ‒ тӧра! (Онч.)
жилка
    Ала-кушто шӱм-чон пундаште туныктышо шӧн ярпык улмылат чучын (Пӱр.)
озон
    «Йолан-влак», вагон гыч лектын… яръюжым оҥ тич шӱлалтат (В.Д.-О.)
5233ярым
1) стадия, фаза
    Илыш ярым. Марий сылнымутын вияҥме тиде ярымыштыже моткоч кугу вашталтыш лийын.
2) клочок, прядь, пучок чего-л.
    Ӱп ярым. Олым ярым. Лазер ярым. Волгыдо ярым.
3) волокно
    Муш ярым. Меж ярым. Порсын ярым. Нерве ярым.
4) мера длины, равная примерно семи аршинам
    Ик ярым вынер дене ик тувыр лектеш (ММ)
расчленяться, расслаиваться
    Илыш корнем тыгерак ярымлалтеш. Уржа пасу ярымлалт кия. Ӱпшӧ ярымлалт кеча, товаҥалтше огыл. Пыл ярымлалт кӱза. Йӱр ярымлалт йӱреш (Ӧ.Б.)
5235ятык
виновность
    Ятыкшым эше доказатлаш кӱлеш.
5236ячаш
ончо: ячаҥаш
отсыреть, отмокнуть, пропитаться влагой
    Пырче ячаҥын. Шудо ячаҥын. Тамак ячаҥын.
увлажнить, вымочить, промочить водой
    А йӱштӧ памаш вӱд кылталык пидышым ячаҥдараш кӱлеш (Онч.)