терминов: 103
страница 1 из 3
посев, посевная площадь
    …Ял калык пашам времаштыже чыкландара: жаплан тӱред налме уржам… пурса ӱдемат чара (В.К.)
становиться женственным
    Кызыт йылмышанче, сылнымут ӱдырамашаҥеш (Пӱр.)
падчерица
    Извате кугыватын ӱдырым «ӱдырвелем» манеш (ММ). Ӱдырвел ‒ марий дене, вате дене толшо ӱдыр (Ӧ.Б.)
молодёжь
    Ӱдыргаче-влак клубыш погыненыт (МК)
подруга
    Нина ӱдырдаҥже дене пырля пайрем касыш тарваныш.
девственность
    Окси ӱдырлыкшым Макси дене ушнымышт деч ончычак йомдарен.
девушка, девица, барышня
    Сакалтен йожек мешакым, тыҥ-дыҥ лийын чытырен, шочмо кечыжым карген коштеш тулык ӱдыръеҥ (И.С.)
посев
    Шыжымсе ӱдыш сайын умен.
9ӱе
масло тех.
    Машинаште ӱем вашталташ кӱлеш. ‒ Чу! Трактор ӱжеш: ‒ Имне, полшо! Ӱем огыт шукто конден (В.К.)
льстить
    Уке, чӱчка шинчаже огыл, а почшым лугкала ӱедын! (В.К.) Лодыш лектын ӱедын модмаш гыч (В.К.)
льстец, угодник, низкопоклонник
    Мемнан коклаште икте моткоч ӱедче ыле.
лесть
    Тудо айдемыжак тыгай, ӱедык деч посна илен ок керт.
льщение, угодничество, прислужничество, подобострастие
    Партийлан ӱедылмаш огыл, а чынлык кӱлеш, партийлан сылнымут кышалым шолтышо-влак огыл, а чын верч кредалше шомакын салтакше-влак кӱлыт (В.К.)
подхалимаж
    Ӱедышыже денак тудо кӱшкӧ кӱзыш, начальник шот лие, но пӧрдын волыш.
Венера
    Ӱдырын йыргешке канде шинчажым Ӱжарашӱдыр дене таҥастара (Д.О.)
силуэт, очертание
    Пӧртын ӱжакаже веле коеш. ‒ Нелеш ида нал, кочай… Мый ӱжакатым, ту мӱндыр жапысым, пеш сай ужам (Гер.П.)
луч зорьки
    Курык ӱмбак ӱжарайол возо (М.А.)
зарево
    Кавадӱрым кас ӱжарака сӧрастара.
вещь, предмет
    Пӱртӱс ден илыш. Тиде ‒ пеш пеҥгыдын, ойыраш лийдымын кылдалтше ӱжвата ярым (Онч.)
пожурить
    Ача эргыжым ӱждырен нале, но шкеж нерген ыш шоналте, коеш (Ф.М.)
приглашение; призыв
    Ӱжмаш деч посна мый тушко ом кай. Коммунист партий кугу пайремла еда калык деке ӱжмаш дене лектеда ыле.
приглашённый
    Ӱжмыеҥ-влак погынаш тӱҥальыч. Президент шке пелашыже дене кид кучен кажне ӱжмыеҥым вашлийын (Пӱр.)
1) зов
    Шӱм ӱжык.
2) пригласительный билет
    Пайрем касыш мияш ӱжыкым пуышт.
повестка
    Салтакыш каяш ӱжыктышым нальым. Судыш мияш ӱжыктыш тольо.
оборудовать, оснащать
    Цехым у технике дене ӱзгараҥдыме.
оборудование, оснащение
    Заводыш у ӱзгараҥдыш-влак толедаш тӱҥальыч.
товары широкого потребления
    Тунамсе талукаш сату ден ӱзгарвундо ышталт лектеш ик кечат пелыште (В.К.)
предметный
    Коклаштына ӱзгарле мутланымаш лие.
бочонок с маслом
    Тӱсет жап тӱтанеш пуракаҥше, шинчат ‒ ӱйвочкым палыше коля (В.К.)
льстить, подольститься
    (Поэт) сырен-сырен, ӱйланен-ӱйланен, адакат шыдешкен, адакат сӧрасен (Ю.Г.)
1) смазывать маслом
    Леве шӱшмӱйым пыстыл дене шӱрен, тудым (ташламам) ӱйлат, вӱд шупшмашым шӧрен.
2) льстить, подмазать
    От пале мо, тений тӧрам ӱйлыде нимом ышташ ок лий.
горюче-смазочный материал (ГСМ)
    Колхозын ӱйшӱрышыжӧ укеден иктак. Ӱйшӱрыш деч посна машина коштын ок керт.
1) низкий, невысокий (по уровню)
    Ӱлыкш пашадар. Ӱлыкш шинчымаш. Ӱлыкш ушан. Ӱлыкш умылымашан.
таҥастаре: изи
2) низкий, низменный (по высоте)
    Ӱлыкш вер. Ӱлыкш пӧрт. Ӱлыкш окна. Ӱлыкш пыл. Ӱлыкш пушеҥге.
таҥастаре: лапка
понизить, умалить
    Должностьышто ӱлыкшемдаш. Еҥым ӱлыкшемдаш. Андрей изажат Ростов ден Суздальым ӱлыкшемден, княжествым вуйжыге тышке, Владимирыш, кусарен (Онч.)
таҥастаре: лапкаҥдаш, волташ
пренебрежительно, снисходительно
    Шке йылмыштым молын деч ӱлыкшын ончат (ММ). Тудо еҥ ӱмбак ӱлыкшын онча.
36ӱма
губы; поцелуй
    Ӱмам налаш. Ӱмам пуаш. Но садак, садак тылзе вочмо верыш ӱмаж дене пызнен шупшеш, шупшеш (В.К.)
нежно, любовно, умильно
    А кайык-влакын тиде годым йӧратыме времашт лишемын: ӱма-ӱма шинченыт пырня ӱмбалне тулык семын (В.К.)
поцеловать, облобызать
    Чеверын, кажным ӱмалал, тендан дене келшыме жап годсым шарнаш пайремла тӱҥалам (В.К.)
симпатичный, привлекательный, милый
    Эн поро таҥ ‒ мемнан илыш. Жапле, ӱмале ‒ йоҥгыдырак лиеш илыш мланде ӱмбалне (В.К.)
подсластить
    Ӱдыржат ойла: ‒ Ӱмаҥдена-а!
обшить; обить досками, жестью
    Кӱрыкым ӱмбаллат посто дене, вынер дене (Ӧ.Б.). Кудугылан пӧртшым оҥа дене ӱмбаллыме.
почва
    Мландын эн кӱшыл ужашыже ӱмбалрок маналтеш.
брать, взять сдачу (о деньгах)
    Марийже пуа оксам нылле теҥгем, ӱмбачын лу теҥгем налеш (Ӧ.Б.)
сдать, дать сдачу (о деньгах)
    Кевытчылан мый шӱдӧ теҥгем пуышым, тудо мылам лу теҥгем ӱмбач пуыш.
1) затениться, покрыться тенью
    Уржа пасу ӱмылаҥеш. Кава ӱмылаҥеш.
2) помрачнеть, омрачиться
    Ончыланнак когыньыштын тӱсышт ӱмылаҥеш (Ю.Г.)
помрачнеть, угрюметь
    Олик воштылнеже ыле, воштылмыжо олмеш чурийже ӱмылга (М.Ш.)
за счёт кого-л. (жить, существовать)
    Ватет ӱмыл дене веле илет (ватыже поян гыч). Ачан ӱмыл дене илем (ачан пого шуко кодын). Еҥ ӱмыл дене ила (еҥ полша илашыже, оксам да мо да пуа) (Ӧ.Б.)
призрак, привидение
    Ӱмылка-влак тольыч, ӱмылкалак лектын кудальыч (В.К.). Европышто ӱмылка коштеш ‒ коммунизмын ӱмылкаже.
сень, укрытие от солнца
    Йырваш нимогай ӱмылтышат уке, шӱлаш йӧнысыр (В.Ю.)
1) тенистое место; тенистость
    Мемнан пӧртна ӱмылчыкыштӧ шинча. Пыкше-пыкше ӱмылчыкым кычал муна, ынде изиш каналташат лиеш.
2) теневой
    Пӧртын ӱмылчык могыржо нигузе кошкен ок керт. Мемнан пӧртна уремын ӱмылчык могырыштыжо верланен.