камень (в органах человека и животных)
Мокшысо чагыр. Шондо шӱвыроҥышто чагыр налын. Вольыкын мокшыштыжо чагыр налын (Ӧ.Б.)
налёт на чем-л.
Алюминий атыш чагырем налеш. Кӱртньым чагырем налеш.
таҥастаре: вуляш
покрыться налётом
Кӱ, рокышто кийымек, чагыремеш (шемем шинчеш, шагал рок пижеш). Подкутанеш шӱч чагыремеш (Ӧ.Б.)
Ⅰ
ветки пихтовые сухие
Кызытак куэ кумыжым ямдылышт, чадыртаным погышт, тулым ылыжтышт (Л.Я.)
Ⅱ
вспыльчивый (о человеке)
Тудо пеш чадыртан еҥ: вигак ылыжеш.
дар, приношение, пожертвование
Сӱан годым чазам пыштат. Амалкалче тӱвырам вияҥдаш чазам пуэн.
посуда для пожертвований невесте
Чазагоркаш тӱжем теҥгем пыштыш.
ложка чайная
Тудо шере чайым йӧрата: стаканышкыже кум-ныл чайсовла сакырым пышта.
сырой (о хлебе, земле, песке, т.д.)
Чака кинде, кӱын огыл кӧргыжӧ. Чака рок. Нур куралаш чака. Шудо чака, каваныш кышкаш ок йӧрӧ (Ӧ.Б.)
палица
Арын патырым пеш чот гына кӱ дене, чакан дене кыреныт (Ю.Г.)
приближаться, надвигаться
Микита колаш чакланен (Онч.). Умыр кас чаклана (Сем.Н.). Чаклана пиалан, кужун вучымо жап (В.К.)
плотность
Южын чаклыкше. Вӱдын чаклыкше.
таҥастарыме чаклык относительная плотность
абзац, отступ
Тиде текстым чакналтыш дене савыкташ тӱҥалаш кӱлеш.
отклонение
Тиде чакнем огыл, а шонен ыштыме паша.
отступление (в тексте)
шӱмсем чакнеммут лирическое отступление
Теве тыгай чакнеммутым окен налашат перныш (Ю.Г.)
отступник
Тудо чакнызе огыл, шке мутшо деч ок кораҥ.
отступление
Чакнымаш арня утларак шуйныш. Рвезе чакнымаш уке, шкенжынымак тӱя.
отступление, отход
Сар тӱҥалтыште мемнан армий моткоч неле чакнышыш вучыдымын верештын. Шонымашетым негызлымаште чакныш лийшаш огыл, шарне тидым.
отпор
Тудо эше чактартышым пуэн кертеш.
поседевший
Ректорна чалемаҥше ӱпан, тӱвыргӧ капкылан пӧръеҥ ыле.
1) сострадание, жалость
Но шӱгар ӱмбалне чаман пеледыш огыл пеледеш (В.К.)
2) жалкий, несчастный
Тый чаман улат, орланен коштат, ачат-ават колен пытеныт, чиктыше уке, ончышо уке (Ӧ.Б.)
соболезнование, сочувствие
Заводын пашаче ешыже йолташыштын ӱмыржӧ лугыч лиймылан кӧра шке чаманымашыжым каласа (МЭ). Министр эмганыше-влакын ешыштлан шке чаманымашыжым каласен (МЭ)
шар, шарик; шаровой
Юж чамыра. Йоча-влак пу чамыра дене модыт. Мемнан мландына чамыра гай йыргешке, сандене тудым эше мланде чамыра маныт. Чамыра волгенче.
чашечка анат.
Кынервуй чаҥга. Пулвуй чаҥга. Шӱргӧ чаҥга (Ӧ.Б.)
косогор
Курык чаҥгаташте тыгыде куэр кушкеш. Корем чаҥгата (Ӧ.Б.)
привилегированный
Чапаҥдыман еҥ-влак. Чапаҥдыман мерсото.
привилегия
Эл аралышылан кеч-могай кугыжанышат шагал огыл чапаҥдышым пуа.
тщеславный
Мемнан вуйлатышына пеш чапйӧратыше, тидым ит мондо.
почётная грамота
Пашаштыже кугу суапым ыштымылан тудлан виктерын чапкагазшым пуэныт.
монумент, памятник
Сарыште вуйыштым пыштыше-влаклан ола покшелне чапкӱм шогалтеныт.
прославленный, увенчанный славой
Тений марий калыкын чапланыше эргыже Валентин Колумбын ийже лийын.
прославлять, воспевать, восславлять
Шке элым чаплаш. Марий калыкым чаплаш. Илышым чаплаш.
тюбетейка
Йоча-влак чаплашке дене коштыт.
улучшаться, становиться лучше
Илыш эркын чаплемеш ала мо? Игече чаплемын. Корно чаплемын.
улучшение
Илыш чаплеммаш. Университетыште специалистым ямдылыме чаплеммаш палынак шижалташ тӱҥалын.
облагораживать
Марий лӱмым чаплештараш. Сад-пакчам чаплештараш. Илыме верым чаплештараш.
звание (почётное)
Тудлан Марий Эл Республикын сулло шанчыеҥже чаплӱмым пуэныт. Ячен-яченак, чаплӱмым нале ‒ «Йыр кудывечын поэт» (В.Д.-О.)
обнажиться, оголиться, лишиться покрова
Вара «куван кеҥежшат» чапчараҥе (Онч.)
плёнка
Полиэтилен чар. Шаге ӱмбаке вошткойшо чарым шупшмо. Марий сӱаным чарыш возен налме.
открытый, голый
Чара пасу. Чара вер. Чара могыр. Чара коваште. Чара сусыр.
открытый перелом мед.
Врач мане: «Чара тугылтыш, тудым паремдаш шуко жап кӱлеш».
босоногий
Кунам лийын мондалтдыме, весела, чарайолан пагыт? (Пӱр.)
голышом, нагой
Чарамогыра лектын шогалын монча гыч (Ӧ.Б.)
звонкий
Чарга йӱкан. Ала-кушто улат тый, шошо годсо чарга шӱшпыкем (В.К.)
голосистый, звонкоголосый
Эр тымыкым чаргайӱкан кайык-влак шергылтарат.
оголиться, становиться голым
Кожла кенета чаремеш (М.Е.)
выпивоха, пьянчуга, любитель выпить
Тудын йыр поч нулышо чарказе-шамыч удам ышташ шоненыт гын ончылгоч шижтарен шоген (Ю.Г.)
тост, здравица
Йӱыт да йӱыт, моло чаркамутым огытат шинче дыр (Г.А.)
пауза, перерыв
Изирак чарналтыш деч вара витньызе мутшым умбакыже шуйыш. Кум шагат чарналтыш деч посна лекцийым колыштна.
знак препинания линг.
Диктантым возымо годым рвезе чарналтыш палым ончыктымаште шуко йоҥылышым ыштен.
остановка (транспорта)
Автобус чарнык. Тыште автобус чарнык уке.
О сайте
Инструкция