отвал у плуга
Шавалка пушкыдо рокым савырал оптен кода.
1) лить, сыпать, испускать (не сильно, слегка)
Йӱр шава эргодсек. Лум шава. Тылзе волгыдыжым шава. Тул шокшыжым шава.
2) тратить (о деньгах)
Оксам шаваш.
стрелка часов
Шагатпикш латкокытан цифр деке толын шуо (Онч.)
Ⅰ
1) трибуна; кафедра (приспособление для выступления)
Шагыште марий чуриян еҥ койылалтыш (Д.О.)
2) рассадник (скопление, средоточие, распространитель чего-то нехорошего)
Пазар ожнысек жулик-влакым куштышо шаге семын лийын. Арулык ситыдымаш ‒ пижедылше черым шаркалыше шаге дене иктак.
Ⅱ
леса (строительные)
Чоҥышо-влак пӧртым шаге дене шагылен шынденыт.
соорудить что-л. (памятник, рассадник, сооружение, т.д.)
Шагым шагылаш. Пӧртым шагылаш. Кумалтыш шагым шагылаш. Паркыште Кугу Ачамланде сар гыч пӧртылдымӧ-влаклан шарныктышым шагылен шогалтыме.
пупырышки, следы оспы; шероховатость
Шадыра чуриян. Шадыра шӱман пушеҥге. Калошын шадыраже пытен.
становиться пупырчатым
Коваште шадыраҥеш. Йӱштылмыжӧ! Чӱчкыдынак… чыве коваштыла шадыраҥ пытымеш почаҥалтын (Онч.)
терпкий, кислый
Шадырге олма. Шадырге полан. Шадырге шинчаланшудо. Шадырге ковышта. Шадырге торык.
кислота (ММ)
Азот шадырык. Сера шадырык. Уксус шадырык.
резвиться, веселиться, предаваться веселью, дурачиться
Кеҥеж кастене ӱдыр-рвезе-влак пелйӱд марте шаитлен толашат.
шина мед.
Шайым пидаш кӱлеш, кушшо йолжо. Кид кӱрлеш гын, доктор шайым пыштен пидеш, вара, шай пыштымеке, ок тарваныл (Ӧ.Б.). Пудыргышо йолеш шайым шынден пидыт (ММ)
ненастье, ненастная погода
Шакляка кече ‒ мотор кече огыл, ночко, лум лумеш, йӱр йӱреш, лавыран (Ӧ.Б.)
много, полно, изрядно
Шемгурезе кожер коклаште шакти погынен (Л.Я.). Умылтарем: парышет кугу гын, налогетат шакти лиеш (Ю.Г.)
пакостничать, вредить
Артамышт ок сите шкеныштым специалист семын ончыкташ, вот и толашат тӱрлӧ семын шакшыланен кӱшкӧ нӧлталташ (Пӱр.)
гадить, вредить, пакостить
Тудо ӱмыржӧ мучко пошкудыжлан шакшылен илен.
беспорядочно, как попало, вразброс
Арверышт пӧлем мучко шала-вула кият. Южышт шала-вула ойлыштмышт денак утлаш тӧчат.
несерьёзный, легкомысленный, беспечный
Уна, нине шалавуй-влакым Ози Кузин олыкышкыжо шудо удыраш наҥгаем (С.Н.)
растрёпанный, косматый, лохматый
Шалавуянак коштеш, ӱпшымат чумыртен ок керт (Ӧ.Б.)
бомж; бобыль
Шалаеҥ чыла вере илен коштеш, суртолмыжо уке (Ӧ.Б.)
сыпучий
Шаланче ошма. Шаланче ложаш. Шаланче наста.
вещество хим.
Аяран шаланчык.
пудешт кертше шаланчык взрывоопасное вещество
Атом шаланчык. Тиде эмыш тӱрлӧ шаланчыкым оптеныт.
сплетник, болтун
Шалаумша тушманлан полша. Шалаумша еҥ колмо мутшым шалатен коштеш (Ӧ.Б.)
1) редкий, негустой, жидкий
Шалгата вынер. Шалгата шокте. Шалгата уржа. Озымжо пеш шалгата (Ӧ.Б.)
2) редкостный, редко встречающийся
Шалгата металл. Шалгата ӱзгар. Археолог-влак шалгата настам кӱнчен луктыныт. Икымше марий грамматике кызыт шалгата арверыш савырнен.
зной
Кеҥеж шалыкш. Тура кечывалым шалыкш пелта. Шалыкшан годым шӱлашат неле.
сознание
Шамым йомдараш. Шамыш пураш. Йырилыш еҥын шамжым весемда.
бессознательный, бесчувственный
Айдеме шамдыме кия эмлымверыште.
сознательный, осмысленный, разумный
Уло шамле илышем мый ялыште илен эртарышым.
наука; научный
Шанчым шымлаш. Шанче пашам возаш. Шанче сомыл дене пӧрдаш.
научный взгляд
Нуно шке шанчончалтышышт дене шуко шотышто ойыртемалтыт.
научное понятие
Тудын шанчумылымашыже йӧршеш весе.
научное сочинение, научный труд
Тунемме книга, шанчывозыш, тӱрлӧ полшык-влак тунам лийын огытыл дене иктак. Марий йылме нерген шанчывозыш икымше гана XIX курымышто савыкталтын.
научный путь
Англичан йылмым палыме дене кумда шанчыгорныш лекташ йӧн утларак почылтын.
храм науки
Институтыш пуретат, шанчыгудыш верештметла веле чучеш.
учёный, научный работник
Марий Элын сулло шанчыеҥже.
учёный, исследователь, специалист по науке
Марий кокла гыч революций деч вара кудшӱдӧ утла шанчызе лектын (Онч.)
научное звание
П.П. Глезденёвын профессор шанчылӱмжӧ лийын.
зарубка (на дереве)
Пушеҥге кӱлеш семын йӧрлжӧ манын, йӧрлмӧ велешыже шапым руэн ыштат.
блёклый
Шапалге пеледыш. Шапалге чия. Шапалге кава.
запас
Окса шапашем савырголтыш кочкын колтыш.
шапаш ужаш запчасть
гнусный, подлый, скверный
Шапе койыш. Шапе ой. Шапе паша. Шапе еҥ. Шапе шомак. Кужу жап шужышо айдеме вольык дечат шапе лиеш, маныт. Изиш тыпрак лий, манеш аваже, пеш шапын коят (Ӧ.Б.)
бледный, бесцветный
Шапка чуриян еҥ. Ӱдырамаш тувырмел шапка лийын (Ӧ.Б.)
бледноватый, выцветший
Шапкалге чия. Шапкалге тӱр (Ӧ.Б.)
осквернять
Ошма тӱтан деч коч эсогыл Юлым ме шапшаклена ‒ кычал, кӧм совкалаш (В.К.)
земля, край, страна
Ӱдырем мӱндыр шарыш марлан кайыш. Авам шона дыр: эргым вес кугыжан шарыште коштеш манын (Ӧ.Б.)
Ⅰ
светлый
Шара шинчан. Шара ӱпан. Шара йолан, шара неран имне. Шара неран шорык.
Ⅱ
обширный, широкий, размашистый
Шара пасу. Шара алан. Шара буква дене возымо текст. Шара шинчымашан еҥ. Шара кидпалыже пел лаштыкым айлен (Ӧ.Б.)
светловолосый, русый
Шаравуян рвезе шиялтышым шӱшка.
раскинуть, распростереть (руки, крылья)
Кидым шаралташ. Шулдырым шаралташ. Йолым шаралташ. Ӱдыр таҥжым кид шаралтен вашлие. Куэран, ломберан ялыштем, шулдыржым шаралтен, куку мура (Муро)
длинношёрстый, лохматый, косматый
Шарача оржан имне (йошкарге, шемалге, ошо)
раскидистый, развесистый
Тыйын кийыме веретым шарвак тумо орола (Н.М.)
ручеёк мелкий с гальками на дне
Шаргата вӱд куакш, кӱэран. Вӱд шаргатан йога (Ӧ.Б.). Шаргата вӱд шурген йога.
О сайте
Инструкция