тёплые края
Кайык-влак телылан шокшывелыш чоҥештат.
тепловые лучи
Тулото воктен шинчем, шокшыйол ласкан ырыкта, йочагот пагытыш наҥгая.
утеплять
Пӧртым шокшылаш. Омсам шокшылаш.
горячка мед.
Изи азалан шокшымужо возын. Тиде кредалмаште мыйым чывышинча ден шокшымужо пӱтырал пыштышт (Ф.М.)
левша
Аваже шолагай улмаш гынат, пашалан пеш чулым лийын.
бурлить, кипеть (проявляться в сильной степени, с силой ‒ о работе, жизни, море и т.д.)
Илыш шолеш. Паша шолеш. Шыде шолеш. Шем теҥыз шолеш, йӱдымат ок мале (М.К.). (Шошым) вӱд… шкаланже корным мумешке, шот деч посна шоҥешталт шолеш (М.Ш.)
откровенный, прямой; откровенно, прямо
Мый еҥже шолвик улам, шонымем вигак каласем (ММ). Мый тылат шолвик каласем: тидым ышташ ом тӱҥал.
пустословие, пустозвонство, словоблудие
Пашаш ушна патетикын яра шолдырманже (В.К.)
марь, марево
Шышталгыше уржа пасу ӱмбалне шолкын иеш.
Ⅰ
секрет, тайна; секретный, тайный
Мый тылат ик шолым каласем: мемнан декат тергыше толеш. Тудо ала-могай шоло паша дене пӧрдеш.
Ⅱ
вор, воришка
Шоло шолым шолыштын. Шолым кучаш огеш кӱл, шкеак верештеш (КМ)
кишечник анат.
Шолораже пӱтыралтын.
вспенивать
Пушна, вӱдым шолтарен, Таир ер дене ончыко чыма (А.Ф.)
1) варево, похлёбка
Оза тарзыже-влакым ала-могай шолтем дене пукшен колтыш.
2) перегон (самогон)
Озавате ӱстембаке черпыт шолтемым луктын шындыш.
кипяток
Тиде настам шолтымвӱдеш шуалтарыман.
плотовщик
Умыр кастене Юл ӱмбалне шолызо-влакын шӱлыкан мурышт шергылт йоҥга. Марий шолызо-влак рекордым шынденыт (МЭ)
Ⅰ
прохлада; прохладный
Таче кече шолык: юалге, йӱштырак, пылан, мардежан (Ӧ.Б.). Эҥер воктене кас велеш шолык шарла.
Ⅱ
долг
Йозакет, шолыкет погынен ӱмашсек (С.Ч.)
прохладный
Шолыкан кеҥеж. Шолыкан кече. Таче шолыкан кече, ӱвыра уке, карме уке, имньылан сай (Ӧ.Б.)
несекретный
Шолыпдымо тӧнежыш пурымо годымат паспортым йодын кертыт (МЭ)
скрытничать, таиться
Кышаче семын шекланен, шолыпланен ошкылат гын, чодыра тыйым кайык ден янлык-влакын койышышт дене келгынрак палдара (МЭ)
тайный
Шолыпло паша. Шолыпло шонымаш. Шолыпло илыш.
взятка
Тунемашыжат тудо шолыпналтыш дене пурен. Ӱмыржӧ мучко шолыпналтышым налын илен.
покрадывать, заниматься воровством
Тудо изиж годсекак шолышткала.
сухой овраг
Корем шома верын-верын шӱчаҥмыла палдырна, шем шӱнер гай ончыкта (И.С.)
таҥастаре: коремйол
1) речь
Шомакым ойлаш. Шомакым пелешташ. Марий погынышто лӱмлӧ писательна кугу шомакым ойлыш.
2) толки, пересуды, разговоры; злословие
Шомак лектеш. Шомак коштеш. Шомак шарла. Тудын шомакшылан ит ӱшане, тудо шоякла (Ӧ.Б.). Ачаже рвезым вурса, тый, манеш, орадым ыштенат, шомакым кондет (Ӧ.Б.)
невоздержанный на язык, сварливый, любитель ругаться
Тудо айдемыже шомакан, кутырен, шотым от му. Кочшаш киндем шинчалан, илышаш суртем шомакан (Муро)
переговоры
США ден Российын вуйлатышышт шомаквашталтышым эртареныт.
сдержанный, невозмутимый; послушный, кроткий, безропотный
Ведатым ялыште шомакдыме, ӱҥышӧ еҥлан шотлат.
разговаривать, беседовать
Ӱдыр ден рвезе теҥгылыште шомакланен шинчат.
выступить с речью
Митинг тӱҥале, ала-могай подполковник лучко минут наре шомаклыш (Э.А.)
творческая гостиная, застолица
Мемнан шомактӧрна, тушко таче витлияш толшо-влакым шындена (Онч.). «Шомактӧр», «Кончершомак» рубрикыласе унана-влакат ожнысо семынак журнал кӧргым пойдарат (Онч.)
говорун; разговорчивый, словоохотливый
Тиде рвезе пеш шомакче.
трепать языком, болтать
‒ Вашке уремыште кудалыштме правилым тунемаш тӱҥалына, ‒ Вачий шомакчылана (О.-Я.)
ботало
Колым атмашке шомба дене поктыл пуртат.
мочевой пузырь анат.
Уке тушто ни шӱм, ни мокш-шодо, ни шондыгалта (Онч.)
течение, школа (научная)
У шонемйогынлан поснак тореш шогалыныт илалшырак шымлызе-влак (Онч.)
вымысел
Сылнымутышто шоненлукмо ден чынлийше варналт пуалтыт.
рассудительный
Тенийысе йоча-влак шоненмоштышо кушкыт.
размышление, раздумье
Марий йылмын ончыкылыкшо нерген шонкалымаш мыйым ты книгалан пижаш таратен (Пӱр.)
мыслитель, философ
Леонардо да Винчи алте шонкалыче лийын.
разумный; мыслящий, думающий (о человеке)
Шонызо-влак вес планетлаштат улыт, маныт. Шонызо еҥ дене паша ышташ куштылго.
разум
Кочам тӱжвал тӱсшӧ дене шоҥгеммыла коеш гынат, шоныкшым нимынярат йомдарен огыл, шоныкшо дене ожнысыжо гаяк.
мысль, мнение, соображение
Мурышто кажне ой авторын шонымашыжым раш почын пуышаш (В.Ч.). Тыгай шонымаш уло: тудым мемнан ушемыш пурташ.
желание, хотение, мечта
Шонымем мый садак шуктем. Директор шонымыжым илышыш пурташ уже тӱҥалын. Шонымем икте веле: институтым тунем пытараш.
мысль, идея
Тудын лекцийжым колыштмеке, мыйын тыгай шоныш шочо: ты еҥым мемнан деке пашаш налаш кӱлеш. Вуйлатышынан шонышыжо оҥай, но кертына мо ме тудым таче илышыш пуртен? Шукертак шуын мӧҥгышкӧ чон налше шоныш (В.К.)
призадуматься, погрузиться в мысль
Материалым ончен лектымат, шонышаҥым: тидым тыге кодаш ок лий, мом-гынат ыштыман.
умозаключение
Чыла фактым таҥастарен налмеке, шанчызе шонышкылдышым ыштыш: шонымаш оҥай, тудым илышыш шыҥдараш кӱлеш.
мыслящий, думающий (о человеке)
Шонышо шанчызе. Шонышо студент.
1) окутать
Азажым шовычо дене шоҥале. Кавам вулно гай шем пыл шоҥалын (Онч.). Йочам шокшыракын шоҥалаш кӱлеш (Онч.)
2) накинуть на плечи
Ошкылам, пальтом шоҥалын, лӱдшӧ еҥым воштылам (А.Н.)
образовать пену, вспенить
Имньым шоҥалтараш.
тент; накидка
Машинажым брезент шоҥалыш дене петырен шындыш. Йӱр тӱҥалят, полиэтилен шоҥалышым вачымбакыже пыштыш.
О сайте
Инструкция