Ⅰ
арестант, узник
Шинчызе-влакым прогулкыш луктыныт.
Ⅱ
знаток
Тиде паша историйым шинчызе-влаклан.
окисляться
Ший шинчырга. Вӱргене шинчырга. Йӱмекыда, кружкам кермыч ложаш дене эрыктыза, ынже шинчырге, ынже ужарге (С.Ч.). Ончалза тӱслен: ӱмылеш йымен шинчын, шинчашт йӱла шинчыргыше ужар чинчын (В.К.)
заковаться, быть закованным
Вуйге-йолге шинчырлалтам (Ю.Г.)
прич. от шинчырлалташ
Мый улам шинчырлалтше тарзе гай (В.К.)
заковать в цепь
Ме шкенан пеледше ӱдыр-влакым она ашне пийла шинчырлен (В.К.)
становиться серебристым, серебриться
Шиялгыш эр покшым дене мланде, турня-влак эртат кычкырен (Ю.Ч.)
1) продувать
Мардежлан лийышт рож ден шелше, шиялтарашак ямде кеч-кушан (В.К.)
2) заливаться (о пении)
Кечан каваште турий шурно мурыжым шиялтара (В.К.)
нежирный, постный (о мясе)
Мый шиян шылым веле йӧратем.
дуть, веять
Омса шиеш. Окна шиеш. Мардеж шиеш. Поран шиеш. Но коҥга лишне веле шокшо, пырдыж воктен мардеж шиеш (В.И.)
прич. от шияҥаш
А сын чуриет тугаяк шӱмлӧ, шияҥше ӱп толкын пелен (А.Арс.). Ачан шем ӱпыштӧ шияҥше пырче ярым (В.К.)
себестоимость
Машинан шкеакше. Пашан шкеакше палынак нӧлталтын.
самооборона
Тушман деч мемнан ялна тунам шкеаралтыш дене гына утлыш.
земляк
Теҥгече ола уремыште мый кенета шкевелчем Семоным вашлийым.
самоуправление
Кызыт мемнан дене шуко пашажым верысе шкевиктем виктарен шога.
самостоятельный, автономный; самостоятельно, автономно.(ММ)
Шкевода илыш. Шкевода айдеме. Шкевода илаш. Марий калык 1920 ий гыч шкевода илаш тӱҥалын.
автобиография
Шкевозыкшо гыч ме палена: сылнымут паша дене пӧрдаш ондакшым тудо шоналтенат огыл.
сочинение
В. Колумбын шкевозышыжым вич книгаш чумырен лукмо.
добровольно
Шкеволя сарыш каен. Мый шкеволя тышке возалтынам.
доброволец
Тышке шкеволязе-влак гына погыненыт.
1) самостоятельный, суверенный; самостоятельно
Шкевуя паша. Шкевуя илыш. Шкевуя кугыжаныш. Тиде пашам тудо шкевуя ыштен.
2) самовольный, самовольно
Частьшым салтак шкевуя коден каен. Занятий гыч студент шкевуя каен.
собственноручно
Ончылныжо шкегида пуштмо икымше шурмаҥше кия (Онч.)
своенравный
Тигр ‒ шкегойышан янлык.
посильный
Кеч-мо гынат, но сеҥыше корныш шкегугыт кертме надыржым пыштен (В.Д.-О.)
сам, самостоятельно, своими руками, по своей инициативе
Оза лияш манын, шкегыч пӧртым чоҥышым (МЭ). Тиде шкегыч возымо книга.
ровесник, сверстник, одногодок
Эргыже шкедаҥашыже-влак дене вашлияш лектын кайыш.
подлинник
Дипломым шкежакым кондыман. Тиде таныккагаз шкежак, а копий огыл.
личная жизнь
Тый мыйын шкеилышышкем ит шӱшкылт. Мыйынат шкеилышем лийшаш огыл мо?
своевольничать
Тудо шке пашажым шот дене ок ыште, шкелана, кӱштымым ок шукто.
самодеятельный (об артисте, художнике, композиторе, т.д.)
Таче мемнан деке Пысманъялын шкелийше артистше-влак толыныт (В.Д.-О.)
1) самостоятельность, независимость
Кодшо курым мучаште Эстоний шкелыкым налын кертын.
2) личность (как носитель определённых свойств)
Закон почеш, айдемын шкелыкшым логалаш ок лий.
самоназвание; собственное имя
Ожно марийын эсогыл шкелӱмжымат луктын кудалташ тӧченыт. Мыйын кугезе кочамын шкелӱмжӧ Одош улмаш.
освоить, обжить
У йӧным шкемдаш. У верым шкемдаш. XVIII курымышто Россий у мланде-влакым шкемдаш чот пижын.
освоение
Сӧреман мландым шкемдымаште мыламат лияш логалын.
самобичевание
Чарне, шкеморлымаш дене толашен ит кий.
самоанализ; самобичевание
Шкемшермаш ‒ уда койышак огыл, шонем, тидат южгунам чын корным муаш полша.
чувство собственного достоинства
Тудын мо улыжым чыла кӱрышт луктыныт, лач шкемшижмашыже дене веле нимомат ыштен кертын огытыл.
частный
Шкен илыш. Шкен ыштыквер. Семонын чӱчӱжӧ шкен пӧртыштӧ ила.
присвоить себе, превратить в свою собственность, приватизировать
Тый библиотекын книгажым шкенландаренат. Пачерым шкенландараш. Еҥын оксажым шкенландараш. Казна оксам тудо шагал огыл шкенландарен.
присвоение чего-л., приватизация
Калык коклаште кугыжаныш погым шкенландарымаш чот шарлен.
1) собственный
Шкенле лӱм.
2) своеобразный, оригинальный
Тиде артист моткоч шкенле усталыкше дене ойыртемалтеш.
1) собственность
Пӧрт мыйын огыл, ачамын шкенлыкше. Тудын нимогай шкенлыкшат ыш код, чыла поген нальыч.
2) своеобразие, оригинальность
И. Ямбердовын сӱретлаштыже моло деч ойыртемалтше шкенлык вигак шинчаш перна, тудым весе дене нигӧ денат от луго.
3) притяжательность линг.
Марий йылмыште шкенлык категорий уло.
частная собственность
Мемнан элыштат ынде шкенпогылан тӱткышым ойыраш тӱҥалыныт.
личность (как носитель определённых свойств)
Акпарс историйысе шкенче лийын. Валентин Колумбым алте шкенчылан шотлыман: марий калыкын культур илышыштыже тудо моткоч келге кышам коден. Тыгай саманыште посна шкенче-влакын суапышт тӱвырген овараш тӱҥалеш.
спонтанно
Тиде шонымаш ала-кузе шкеора, ялт вучыдымын лекте.
личное имущество
Тиде тудын шкепогыжо ‒ ида логал. Шкепогыжым тудо страховатлен улмаш. Шкепого мемнан элыште ынде закон почеш аралалтеш.
личное право
Тунемаш але уке ‒ тиде кажнын шкеправаже.
единомышленник, приверженец, сторонник
Тыгайым колаш поснак кочо ыле тугай еҥ деч, кӧм йолташетлан, шкесемешкетлан шотленат (Пӱр.)
художественная самодеятельность
Ончыкылык артист усталык корныжым шкесемешке тӱвыра гыч тӱҥалын.
О сайте
Инструкция