граничить
Марий Эл Татарстан дене чеклана.
проводить границу, межу
Чодырам чеклаш. Мландым чеклаш. Кошартыме кужу пырня-влакым мландыш урен, ик кугу чекым чеклыме (Онч.)
пошлина (таможенная)
Чек гоч сатум вончыктарымылан чектарым погат.
оградить, отграничить
Тиде верым, вольык ынже пуро манын, чекылен налаш кӱлеш.
молния (замóк)
Курткемын чепше пудырген.
приобрести болезнь, заболеть
Калык пытартыш жапыште шодычер дене чераҥаш тӱҥалын.
заразить болезнью
Шуко еҥым ала-могай чер дене лӱмынак чераҥденыт.
балкон
Пӧртвуеш ыштат чердакым, леведыш кокла гычын ыштат омсам (Ӧ.Б.)
очередной
Черетан погынымаш. Черетан пленум.
очерёдность
Пачерым черетлык шот дене пуэдаш тӱҥалыт. А журналнан черетлыкше тугаяк, латкандаш ий ончычсо семынак, кок тылзылан ик номер гына (В.К.)
очередник
Пачерлан черетче-влак списке кушкеш. Черетче-влак лӱшкаш тӱҥальыч.
купол церковный, глава, маковка
Шӧртняҥдыме черкывуй мӱндыркӧ волгалтеш. Ава черкывуй лапкарак, чаҥже уке. Узо черкывуй кӱкшырак, чаҥже уло (Ӧ.Б.). (Попын) упшыжо йыргешке, черкывуй гаяк да покшелныже ырес (Ю.Г.)
церковник, священнослужитель
Черкызе-влакын тыршымыштлан кӧра эше революций деч ончычак марла возыктыш шочын.
церковное песнопение
Давид илымыже годым ятыр псалом ден черкымурым коден. Ты черкымуро тымарте але йоҥгалтын огыл (Ф.М.)
приводить в болезненное состояние
Арака еҥым черландара. «Шем» юлымашым кучышо еҥ-влак, мӧҥгешла, аклан верч калыкым черландарат (Куг.)
больной, пациент
Изиш лиймеке, черлыеҥым «Вашкеполыш» пыштен наҥгаен (МЭ). Ик черлыеҥын пагарыштыже «Макдональдс» гыч налын кондымо пареҥге кагаз пакетым муыныт (МЭ)
хворь, немочь (разные болезни)
Черчур пурен. Черчур дене толаша. Черчур гычын арален шого, пыдалын шого (Кум.м.). Шошым шуэш гын, черчур коштеш (Ӧ.Б.)
пыхать здоровьем
Шошым йӧсланет, шыжым чесланет (В.Д.-О.)
осыпать ругательствами, честить, костить, поносить
Вурседылшым, йӱшым тугак капкаштак Проным ужым. Еҥ-влакым чесла пешак (В.К.)
1) ядрёный, здоровенный; крепкий, пышущий здоровьем
Чесле марий. Чесле арака. Южшо пеш чесле. Шӱжарет пеш чесле ыле (Онч.)
2) добротный
Ава да туныктышо ‒ кок шомакым тачат йӧршеш ом тӧчӧ ойыраш: суленыт коктынат эн чесле акым, мылам ик кечыла йолгат тораш (А.М.)
1) клетка (коробка из прутьев)
Четлыкыш кайыкым петырат. Еҥым полицийыште четлыкыш шынденыт.
2) рамка (прямоугольное обрамление текста, рисунка и т.д.)
Колышо авторын лӱмжым четлыкыш налыныт.
упорный, настойчивый
Нержым сай пашаш окмак шӱшкеш, а вара лиеш пешак четын, корным, полышым йодеш (В.К.). Тыште автор марий калыкын эртыше ойго ден четын жапшым поэтын уло йӱкшӧ дене карга (В.К.)
милый, пригожий, приятный
Чечен ӱдыр. Чечен муро. Чечен кумыл. Чечен пӱртӱс. Чечен илыш. Ӧрдыжтӧ илымем годым шинча ончылнем эре чечен марий кундемем лийын.
прекрасный, прелестный
Пырля веле илыш ‒ чеченле вий шӱлыш (А.Т.)
привлекательность, притягательность
Йӱлен шинчаштыже чеченлык, чӱктен у кечым шӱмыштем (В.К.)
одеяние, облачение, наряд
Сын йытыра. Чием каплан шыгыр, йыдалышт мура (В.К.)
порок, недостаток, дефект
Еҥ имньым мокташ ок йӧрӧ ‒ чийжым тыланет пуэн кода (КМ). Йорлылык ‒ чий огыл (КМ). Ӱдырын чийже уло: парняже тормак, тӱрлен ок мошто (Ӧ.Б.)
язычество
Моисей чийверан уке улмыжым пеҥгыдемда, Кристос иудей веран чын огыл улмыжым ончыкта (МЭ)
обмундирование
Салтак-влаклан у чийымарверым пуышт.
языческое верование; языческие обычаи
Умбакыже йотъеҥ-влак тӱрлӧ чийӱлам рашемден серат (МЭ). Тудо (аватмут) ритуал ю сынан лийын да чийӱла культ дене кылдалтын (МЭ)
гневаться
Шамрай, портфельым кушкедам гынат, ит чиктал (М.Ш.)
становиться блестящим
Келшен тумна йӱкан чытамсыр йӱдшӧ, тылзеш чинчаҥше пыл келшен мылам (В.К.)
блёстки
Теле, теле! Чинче-вунчо ондалчык! (В.К.)
поблёскивать, переливаться
Йӱла ӱжара эрвелне, чинчештын (В.К.)
искриться, сверкать
Эн пеҥгыде шуартыш, вурс чинчылалт йолген ‒ эн кӱшыл сорт (В.К.)
украсить блёстками
Кас кече, вӱд ӱмбалне чинчылен, эркын ӱлыкӧ вола (А.Э.)
заблестеть как блёстки
Пыл кокла гыч тылзе ончале ‒ лум дене леведалтше пасу тӱжемле чинчын чинчылгыш (Онч.)
изумруд (СМЯ)
Ой чип чевер, чип чевер, чип дечын кече чевер (Муро)
красильщик, маляр
Шольыжо чиязылан ышта.
цветной (о фото, кино, картине)
Чиялге телевизор. Чиялге фильм. Чиялге снимке.
муткылдышлаште гына кучылталтеш:
чиялтыме карандаш цветные карандаши
репродукция с картины
Сӱретче И. Ямбердовын сӱретше гыч чиясавыш (Онч.)
крепкий (о дереве), жёсткий (о мясе), плотный (о ткани)
Чога пушеҥге, шелаш ок лий, руаш ок лий, пешкыде (Ӧ.Б.). Пызет пеш чога, пешкыде шылан, кочкаш ок лий. Чога шылым пӱчкын пу (Ӧ.Б.). Тиде вынер пеш чога, чоткыдо, тӧр куымо (Ӧ.Б.)
мышца, мускул анат.
Кидысе чогашылже пеҥгыде, модеш веле. Ойлымыжо годым чурийыштыже ик чогашылат ыш тарване (Онч.)
донос
Тудо йолташыже ӱмбак чогышым возен пуэн.
лесные угодья
Ялнан чодыравечыжат ситышын уло.
лесной дух, леший
Изи аланыш миен лектым гын ‒ чодыраводыж шинчылтеш (Куг.)
лесовоз
Тый эше, чодыравоз деч лӱдын-аптыранен, корным пу ыле, шкеже керек, суас чодыравоз кайыже (Онч.)
О сайте
Инструкция