одухотворить
Алалге эрвел кечыйолым мыняр ий шкетын погем, чолгаже керек шӱмеш кодын ‒ шӱдыржым мый ом керт чонлен (Ф.И.)
задушевный, сокровенный
Марий калыкын ик эн акретсе, эн чонло семӱзгарже ӱмбак ‒ шӱвыр ӱмбак ‒ пӱсӧ товарым нӧлталыныт (Ф.И.)
душевный, милый сердцу
Ото йӱкын мура, чонлык семым шара (Ф.Мс.)
тоска, печаль, скорбь
Шӱмем чонойго иша тумасалан иктаж кугурак амал я йӧн лекмеке, чонойго чоражак пуйто кушкедлен каен (Г.А.)
дух, духовная сила; духовное богатство
Ончылно чатлама йӱштӧ, шучко жап, шужымо пагыт ‒ чонпогыдам чумырыза, ынже кылме, ынже пыкне (В.П.)
откликаться, реагировать
Чон дене ‒ чон, поснак мемнан гай чыла кочо, шере юаплан тыманмеш чонсавен моштышылан юапше вик логалеш (А.Арс.)
привлекательный, симпатичный
Чонсавырыше чуриян. Чонсавырыше ӱдыр. Чонсавырыше еҥ.
отклик, реакция (на что-л.)
Почеламутетлан лудшо-влакын чонсавышышт шуко толын.
боль душевная
Чонсусырым кӱлеш паремдаш, но мо дене?
пленительный, обворожительный
Чонсымыстарыше моторлык. Чонсымыстарыше чурийвылыш. Чонсымыстарыше пӱртӱс.
ощущение
Тыгай ойыртемжылан да чоншижмашыжлан кӧра калык сеҥаш лийдымын кучедал кертшыш савырна (Онч.). Ок ондале чоншижмаш: тыште мо-гынат лийшаш (И.С.)
предчувствие
Чоншижмыкем шижтарыш: таче тыйым садак ужам.
интерес
Тунемме деке тудо чоншупшмашыжым йӧршеш йомдарен.
интерес, влечение
Пӱртӱс деке мый поснак кугу чоншупшыкым шижам.
сладострастно, чувственно
Ача кӱдынь эрге кыштыкын зал мучко эртат чоншӱма (В.А.)
чародей
Шке пашаштыже тудо ‒ чонъюзо.
обжигающий
Йоллан куштылгын, шокшын чучеш ‒ капет мучко чонырыктыше шокшо шыратен шарла (Пӱр.)
манящий, притягательный
Ончылно теҥызын чонӱжшӧ канде тӱсшӧ койылалтыш. Курыкын шкенжын ала-могай чонӱжшӧ вийже уло.
курган
Акрет марий-влакын шӱгар чоҥгашт Юл вес велне чӱчкыдын верештедат.
строительство
Йошкар-Олаште кугу чоҥеж пашам тӱҥалме. Тудын ачаже ӱмыржӧ мучко Совет ушемласе кугу чоҥежлаште тыршен коштын.
унести (ветром, потоком воздуха)
Ала-кушеч толын лекше ура мардеж ӱдырын шовычшым чоҥештарен наҥгайыш.
парение, полёт
Ончо, могай сӧралын коеш кававундаште куткыжын чоҥештышыже.
строение, постройка; построение, структура
Пӧрт чоҥыш. Вӱта чоҥыш. Ойлончышын чоҥыш радамже. Шымлыме пашан чоҥышыжо.
строитель, творец, созидатель
Чоҥышо-влак пӧртым нӧлтат. У илышым чоҥышо-влак эртыше жапым вес семынрак ончат. Историйым чоҥышо ‒ калык.
количество
Мемнан-влак чотышт дене огыл, моштымашышт дене сеҥеныт.
шуко чот множественное число
шкет чот единственное число
Лӱм мутын чот категорийже уло.
неисчислимый, бессчётный (много)
Чотдымо лӱм мут. Кас кавам чотдымо шӱдыр-влак шӱткалат.
сплотиться, консолидироваться
Калык чотемеш. Мерсото чотемеш. Илыш чотемеш.
укрепить, упрочить
Оралтым чоткыдемдаш. Капка меҥгым чоткыдемдаш. Ӱштым чоткыдемдаш. Орва чажым чоткыдемдаш. Кандырам чоткыдемдаш (Ӧ.Б.)
количество, численность
Калык чотлык кугемын. XXI курым тӱҥалтыште марийын чотшо палынак иземын.
число, цифра
Доскашке туныктышо кокытан чотыкым возен ончыктыш.
брюнет (ММ)
Чотыр рвезе. Кугу шем шинчан чотыр ӱдыр ончыко лектын шогале.
плутоватый, с хитринкой
Мо чуриет рож коля гай чоялге, доллар аяр шинчам шылтыше сэр? (В.К.)
погоди, погодите, подожди, подождите
Чу, пырт чыталте. Чуза, шып лийза. Но але чуза, ондак йӱаш пӱрым (В.К.)
серый, невыразительный, неяркий
Тиде книгаште Якимовын гай шинчалан койшо сӱретым, пеледышан олык гай чувар образ-влакым от му (В.К.)
опрыскиватель; шприц
Чужик дене олмапум шыжыктыл нальым. Ондак йоча-влак чужик дене вӱдым шыжыктылын модыт ыле.
опрыскивать, брызгать
Чужик дене вӱдым чужиклат.
тяжкий, трудный, тяжёлый
Чука корно. Чука лум. Чука ошма. Чука рок. Чука илыш.
малыш
Эх, чукаем, помыжалтынатат мо?
подросток (СМЯ)
Чукарай-влак эҥер воктене юарлен толашат. Чукарай пагытым пырля эртареныт (А.Ю.)
становиться тяжёлым
Илыш чукаҥеш. Рок чукаҥеш. Корно чукаҥеш, лум лумеш (Ӧ.Б.)
отяжелять, отягощать
Таче кечылан марий калык наций кумдыкан литератур йылмым але чумырен шуктен огыл. Тиде могырыш виктарыме корныжым кум тат чукаҥда: ик литератур йылме укелык, туныктыш йылмыш савырнен шудымыжо, кугыжаныш сомылым шуктымо деч ӧрдыжеш кодмыжо (МЛИ)
тугодум
Чуҥгыла гай вуйжат чукмата гына, кушеч тушто тынар осал шоныш (В.К.)
свинья, чушка
А качышт чулымештыныт, эсогыл политикым рӱдат. А ик чукчук тарайла пылыш йотке чеверген (В.К.). Чукчук савар воктен пӧрдалеш (В.К.)
тусклый
Эр велеш кававомышто чулий гына шӱдыр йышт койжо (В.К.). Ик суртышто веле йӱла чулий тул (В.К.)
расторопный, хваткий
Чулым рвезе. Чулым пашазе.
активизировать
Салтакым чулымдараш. Пашам чулымдараш.
активист
«Марий ушемын» чулымзыжо-влак погыныш толыныт.
нерасторопный, неловкий; пассивный
Пашаште чулымсыр лият гын, нӧлталт от керт, тидым шарне. Тиде группышто студент-влак пеш чулымсыр улыт.
сосредоточиться, сконцентрироваться
Тый пӱтынек ыштышаш пашашет чумырно.
сосредоточить, сконцентрировать
Тӱткышдам чумыртыза да тӱҥалза веле.
О сайте
Инструкция