предметный
Коклаштына ӱзгарле мутланымаш лие.
бочонок с маслом
Тӱсет жап тӱтанеш пуракаҥше, шинчат ‒ ӱйвочкым палыше коля (В.К.)
льстить, подольститься
(Поэт) сырен-сырен, ӱйланен-ӱйланен, адакат шыдешкен, адакат сӧрасен (Ю.Г.)
1) смазывать маслом
Леве шӱшмӱйым пыстыл дене шӱрен, тудым (ташламам) ӱйлат, вӱд шупшмашым шӧрен.
2) льстить, подмазать
От пале мо, тений тӧрам ӱйлыде нимом ышташ ок лий.
горюче-смазочный материал (ГСМ)
Колхозын ӱйшӱрышыжӧ укеден иктак. Ӱйшӱрыш деч посна машина коштын ок керт.
1) низкий, невысокий (по уровню)
Ӱлыкш пашадар. Ӱлыкш шинчымаш. Ӱлыкш ушан. Ӱлыкш умылымашан.
таҥастаре: изи
2) низкий, низменный (по высоте)
Ӱлыкш вер. Ӱлыкш пӧрт. Ӱлыкш окна. Ӱлыкш пыл. Ӱлыкш пушеҥге.
таҥастаре: лапка
понизить, умалить
Должностьышто ӱлыкшемдаш. Еҥым ӱлыкшемдаш. Андрей изажат Ростов ден Суздальым ӱлыкшемден, княжествым вуйжыге тышке, Владимирыш, кусарен (Онч.)
таҥастаре: лапкаҥдаш, волташ
пренебрежительно, снисходительно
Шке йылмыштым молын деч ӱлыкшын ончат (ММ). Тудо еҥ ӱмбак ӱлыкшын онча.
губы; поцелуй
Ӱмам налаш. Ӱмам пуаш. Но садак, садак тылзе вочмо верыш ӱмаж дене пызнен шупшеш, шупшеш (В.К.)
нежно, любовно, умильно
А кайык-влакын тиде годым йӧратыме времашт лишемын: ӱма-ӱма шинченыт пырня ӱмбалне тулык семын (В.К.)
поцеловать, облобызать
Чеверын, кажным ӱмалал, тендан дене келшыме жап годсым шарнаш пайремла тӱҥалам (В.К.)
симпатичный, привлекательный, милый
Эн поро таҥ ‒ мемнан илыш. Жапле, ӱмале ‒ йоҥгыдырак лиеш илыш мланде ӱмбалне (В.К.)
подсластить
Ӱдыржат ойла: ‒ Ӱмаҥдена-а!
обшить; обить досками, жестью
Кӱрыкым ӱмбаллат посто дене, вынер дене (Ӧ.Б.). Кудугылан пӧртшым оҥа дене ӱмбаллыме.
почва
Мландын эн кӱшыл ужашыже ӱмбалрок маналтеш.
брать, взять сдачу (о деньгах)
Марийже пуа оксам нылле теҥгем, ӱмбачын лу теҥгем налеш (Ӧ.Б.)
сдать, дать сдачу (о деньгах)
Кевытчылан мый шӱдӧ теҥгем пуышым, тудо мылам лу теҥгем ӱмбач пуыш.
1) затениться, покрыться тенью
Уржа пасу ӱмылаҥеш. Кава ӱмылаҥеш.
2) помрачнеть, омрачиться
Ончыланнак когыньыштын тӱсышт ӱмылаҥеш (Ю.Г.)
помрачнеть, угрюметь
Олик воштылнеже ыле, воштылмыжо олмеш чурийже ӱмылга (М.Ш.)
за счёт кого-л. (жить, существовать)
Ватет ӱмыл дене веле илет (ватыже поян гыч). Ачан ӱмыл дене илем (ачан пого шуко кодын). Еҥ ӱмыл дене ила (еҥ полша илашыже, оксам да мо да пуа) (Ӧ.Б.)
призрак, привидение
Ӱмылка-влак тольыч, ӱмылкалак лектын кудальыч (В.К.). Европышто ӱмылка коштеш ‒ коммунизмын ӱмылкаже.
сень, укрытие от солнца
Йырваш нимогай ӱмылтышат уке, шӱлаш йӧнысыр (В.Ю.)
1) тенистое место; тенистость
Мемнан пӧртна ӱмылчыкыштӧ шинча. Пыкше-пыкше ӱмылчыкым кычал муна, ынде изиш каналташат лиеш.
2) теневой
Пӧртын ӱмылчык могыржо нигузе кошкен ок керт. Мемнан пӧртна уремын ӱмылчык могырыштыжо верланен.
судьба, судьбина
Ӱмыргорнем куштылго лийын огыл. Ечыгорно нунын ӱмыргорныштым ушен (МЭ)
нежизнеспособный
Азат ӱмырдымӧ, шуко огеш иле, кола (Ӧ.Б.)
чаяние
Вет илышын уло тӱҥ ӱрлыкшӧ, ту ӱрлыкеш ӱмыт вашталтеш (Ф.И.)
энергия (свойство материи, способность производить работу)
атом ӱнар атомная энергия
олтымо ӱнар тепловая энергия
тулэҥер ӱнар электрическая энергия
слабый
Почеламут-влак чылтак ӱнардыме да куакш содержаниян лийыт гын, тыгайыштым сборник гыч лукташ кӱлешак (В.К.)
1) мощь, могущество
Россий кугыжанышын ӱнарлыкшым нӧлталаш кӱлеш.
2) мочь (сила, способность что-л. делать)
Но туштыжо (редакцийыште) ойлат: тыгай черетыш шеҥын пураш ‒ тыйын ӱнарлык огыл (В.К.)
дать силу, оздоровить
Ик пашазе-кресаньык вийым ӱнарта ыле лукмо киндет (В.К.)
рубашка смирительная
Ӱҥыштувыр чылалан сита (В.Д.-О.)
робость, боязливость, несмелость
Тиде мыйым психике шотышто темден, ала-могай ӱҥышылыкым луктын.
спокойно, сдержанно, смирно
Лач айдемым пуштшо веле шкенжым ӱҥышын куча (В.К.)
пробор
Шурнывечыш эрдене лектат гын, ӱпкорнет гай йолгорно лиям (В.К.)
волосинка
Ӱппырчымат парня дене тӱкыде, но ӱмыр-вожшым вошт кӱрлын коден (В.К.)
нюх, обоняние
Пӱсӧ ӱпшынчыкан еҥ. Рвезын ӱпшынчыкшӧ йӧршеш уке.
собраться в одном месте, сходиться, сойтись
Те тыште ӱрланыза, модса. Вара-вара веле чылажат ӱрлана, тӧрешталтеш (А.Арс.)
перекладина
Пу кӱварын вичкыж гын ӱрлыкшӧ, лывырга дыр тошкалме оҥат (Ф.И.)
таҥастаре: кашта
прич. от ӱрлаш
Садлан калык ӱрлымӧ йӱк ик татланат огеш кӱрылт (Онч.)
серьёзный, вдумчивый
Ӱсмӱрт еҥ чот шоналтен веле пелешта (ММ)
1) тамада
Пӧтыр ӱстелвуй сомылжым сайын шукта (Г.А.)
2) глава семьи
Ӱстелвуй шотеш ондак ачаже, Микывор, шке лийын (Онч.)
3) столоначальник
Ӱстелвуй вуйжымат ок нӧлтал, ала-мом пеш лудеш.
чиновник
Тений вуйлатыме верлаште ӱстелъеҥ-влак пошеныт.
скатерть
Пӧрт покшелне ‒ ош ӱстембалшовычым шарыман ӱстел.
соперничество
Коклаштышт йолташле ӱчаш шочеш.
дискуссия (ММ)
90-ше ийлаште марий йылме нерген кугу ӱчашмут тарванен ыле.
соперник, конкурент
Тудо мылам эре ӱчаштаҥ семын шоген.
Ⅰ
вред, пакость; месть
Ӱчым шукташ.
ӱчым савыраш отомстить
ӱчым ышташ вредить, пакостить, пакостничать
Ⅱ
помощник языческого жреца
Тӱҥ картын ӱчыжӧ кӧрага гыч шӧрваш ташлама коркам пыштен нале (Онч.)
месть, мщение
Ӱчшуктыш тушманым садак поктен шуын.
зловредничать, пакостничать
Тый эртак ӱчызыланен коштат.
О сайте
Инструкция