раздражать (ММ)
Тый мыйым ырыштарет. Туныктышын тунемше-влак деке нимо укелан пижедылмыже ынде мыйымат ырыштараш тӱҥалын.
раздражитель (ММ)
Ваштареш толшо машинан кечыйолым мӧҥгештарымыже ‒ мылам шыдым лукшо ырыштыш, тудым чытенак ом керт.
убедительно просить
Ытынен йодам: ыштен пу тидым мылам!
1) вотчина (ММ)
Русьышто XVIII курым марте ышна лийын, кучен илыме мланде, тудо эргыжлан ачаже деч логалын.
2) владения земельные
Кугу ышнан оза. Колониал ышна. Англий ожно кугу колониал ышнан эл лийын.
изделие
Пу ыштендыш. Шӧртньӧ ыштендыш.
кӱртньӧ ыштендыш скобяные изделия
1) неделание, ничегонеделание; бездеятельность, бездействие
Пашам ыштыдымаш. Корным ыштыдымаш. Нимом ыштыдымаш еҥым локтылеш.
2) невозможное, неосуществимое
Южгунам ыштыдымашым ыштет. Тиде сомыл ыштыдымаш гынат, ышташ логалеш, ынем ыште гынат, верештеш (Ӧ.Б.)
созидатель, творец
Калык ‒ чонвоянлыкым ыштызе. Тӱня сылнылыкым ыштызе ‒ пӱртӱс.
1) поступок
Йолташем еҥым колымаш деч утарен, тыгай чапле ыштыкшылан тудлан шергакан пӧлекым пуэныт.
2) действие
Кум ыштыкан задаче. Тиде ыштык кодшо курымышто лийын. Тудын ыштыкше мылам ок келше.
предприятие
Савырголтыш жапыште ятыр ыштыквер петыралте, пашазе-влак паша деч посна кодыч.
деятельность, работа
Вуйлатыме пашаште ыштымашыже дене тудо шке калыкшылан кугу суапым ыштен.
обувка
Руден оптымо ыштыр-йыдалым портышкеман йолжо дене олымбал йымаке шӱкале (Ф.М.). Нӧрышӧ ыштыр-йыдалжым рвезе кошташ коҥгамбак пыштыш.
сукно домашнее
Ыштырашым куаш. Ыштыраш мыжер. Шем ыштыраш. Ыштыраш дене ургымо айзамым чиен. Ожно тыгай годым ялыште ыштырашым куэныт (И.О.)
трудолюбивый, работящий, деятельный; трудяга
Эчан ‒ ыштыче марий, тудлан кеч-момат ӱшанаш лиеш.
дело, изделие; деяние, осуществление
Ӱдырамаш шондык гыч тӱрлеман тошто марий тувырым лукто, тиде авамын ыштышыже, мане. Мый мардежвакшым изи годсек ӧрын-куанен онченам, но тунам ушышкемат толын пурен кертын огыл, а, ончет гын, вет тиде кугезе марий-влакын моткоч алте ыштышышт улмаш.
манера исполнения, стиль
Вигак коеш: тиде ‒ марий ӱдырамашын ыштыш-кучышыжо. Тудын ыштыш-кучышыжо чатка, ару. Иктын ыштыш-кучышыжым ончен шерет ок тем, весыным ‒ пий ок коч. Марий еҥ шке ыштыш-кучышыжо дене ойыртемалтеш: кеч-момат тудо чон пыштен ышта.
материальная культура
Марий-влакын ыштыш-кучыш культурыштым кызыт тӱҥ шотышто шымлен налме.
производительная сила
Пытартыш жапыште элнан ыштышвийже кугемаш тӱҥалын.
способ производства
Ыштышйӧн элыштына йӧршеш вашталтын.
обряд
Кушкын шогышо тукымлан мемнан илышнам, илыш законнам да у ыштышйӱла радамым ончыктышо почеламут-влак кӱлыт (В.К.)
разборчивый, прихотливый
Эветле еҥ. Кочкаш эветле. Пашалан эветле. Черле еҥ эветле логаран, васартылше лиеш (ММ)
разлагаться, истлевать, гнить
Пу шӱйын эзыла, рок гане лиеш (Ӧ.Б.). Коҥгадул йӱлен эзыла, ломыжшо веле кодеш (Ӧ.Б.)
1) уменьшаться, убывать, иссякать
Кевытыште калык ок эксе (Онч.). Онтон подылаш йӧрата, Пагулын арака ок эксе.
2) перестать
‒ Арам тылзе ок кой, ‒ ок эксе Вашпатыр (В.К.)
Ⅰ
несчастье, бедствие, беда
Еҥ эксыкыш логалын, киндыже кочкаш уке, оксаже уке (Ӧ.Б.). Марий-влакын эксыкышт ‒ иктӱрлӧ возыктышышт уке (Онч.). Ушкалым налын ыле, арняште колен, эксык лийын (Ӧ.Б.)
Ⅱ
убыль, ущерб, убыток, урон
Илыкш уржам налат, коштет, пуд пудлан ок лек, ик лу кремга эксык лиеш (Ӧ.Б.). Вакшыш каен толаш имнетым пу, имнет эксык ок лий (Ӧ.Б.)
неточность, погрешность (ММ)
Марла возымаште таче мартеат ятыр экш верештеда. Саде проектыш икмыняр экш пурен.
порок, слабость
Мыйынат тендан семынак сай-осалжат, экшык-ситыкшат уло.
глава государства
Вашлиймашке Европын элвуйжо-влак погыненыт.
общегосударственный, межгосударственный
Элгокла пашам виктараш шотан еҥым шогалташ кӱлеш. Революций деч ончыч, марий йылме ни шанче пашам возаш, ни элгокла сомылым виктараш ок йӧрӧ, шоненыт (Онч.)
внутригосударственный; всероссийский
Элгӧргысӧ тӧртык. Мемнан-влакат элгӧргысӧ сомылым шуктымаште шкеныштым сай могырым ончыктеныт.
внутренний
Элгӧргӧ политике. Элгӧргӧ паша министерстве.
патриот
Марий элдаҥ эре ешаралт шогыжо (Онч.)
электромельница
Электровакш ынде ок пӧрд, физкабинетыш мыланна токым ок пу (Онч.)
электрический импульс
Мыняр шӱдыр тора-тора электройолкынжым мемнан деке колта (Ю.Г.). Экраныште электройолкын волгалт-волгалт колта.
электроосвещение, электросвет
Тидлан мо шем маска пусакыш совет саманын патырла пурен книга, электросавыш, чолга кугорно ден пырля (В.К.)
изнуриться, изнемочь
Шокшо мончаш элнышым (Ӧ.Б.). Имне элнен, пеш шуко пашам ыштен, ноен (Ӧ.Б.). Паша гыч элнен толеш (Ӧ.Б.)
внешний
Элӧрдыж политике. Элӧрдыж кыл. Элӧрдыж разведке. Элӧрдыж кыл шотышто министерстве.
трон, престол, кормило власти, бразды правления
Элтӧрыштӧ шинчаш. Элтӧрым кучаш. Кӧ серен приказым, тудо шып элтӧрыштӧ нера (Г.Г.)
территория страны, владения государства
Россий элшарем мучко тӧртык чыла вере ик семын кучылталтшаш.
инвалид; нетрудоспособный
Тудо эҥгек деч вара эмгак лие.
аптека
Кызыт, куш от ончал, чыла вере эмгудо-влак гына, шинчат шалана.
материя; вещество (ММ)
Эменын ваш-ваш шупшшо пырчылаже ок лий гын, ни капорат ок лий ыле (ММ). Эмен ‒ тӱняулмыкым ончыкташ кучылтмо философий категорий, тудо айдеме деч посна илана да тудын шамешыже мӧҥгештаралтеш.
лечебный, целебный, целительный
Еш пиал улмаш эн эмле сий (Онч.). Чодыран тӱҥ сийже ‒ эмле юж (Онч.)
курорт; курортный
Ме эмлер верыште илена. Кечывалвел эмлерыш коштым.
целитель; лечащий
Калык эмлызе. Мемнан ялыште ик эмлызе уло, тудо еҥым тӱрлӧ шудо дене эмла. Мыйын шкемын эмлызе врачем уло.
лекарственный
Эмлык шудо.
больница
Республикысе эмлымвер. Оласе эмлымвер. Авам эмлымверыш логалын.
утешать
Йочам эмраташ. Мыйым икте эмрата ‒ тудын дене тетла вашлийме ок кӱл.
утешение
Эмратыш огыл, полыш кӱлеш тудлан.
глава, руководитель, лидер (партии, организации, общественного движения), шеф
Коммунист-влакын энвуйышт. Партийын энвуйжо. Марий чийверан энвуйжо. Мусульман-влакын энвуйышт. Полицийын энвуйжо. Патриот-влакын энвуйышт.
томить, мучить
Шужыктен эндыктараш. Неле пашаште эндыктараш. Петырымаште эндыктараш.
О сайте
Инструкция