вредный, вредоносный; убыточный, ущербный
Тудо эҥгекле верыште пашам ыштен. У кучем ялгалыклан моткоч эҥгекле пашам ыштыш: чыла пашаверым пытарыш.
малиновый (о цвете)
Эҥеж тӱрвет семала. Эҥеж чуриян ӱдыр.
речной
Мый эҥеран кундем гычын улам (В.К.)
исток реки
Эҥервож чодыра кӧргыштӧ верланен.
междуречье
Мемнан ялна Ӱшӱт ден Немда эҥергокласе кундемыште верланен.
рукав реки
Юлын аҥысыр верыштыже, кушто отро-влак вӱдын корныжым икмыняр эҥерйоллан пайленыт, ончылгочак пӱя-шамычым ыштеныт (Куг.)
поддержка
Коммунист партийын эҥертыкше ‒ шемер калык. Погынышо-влак ончыко лектын шогалын, депутатыш кандидат мане: «Те мыйын тӱҥ эҥертыкем улыда, ӱшан тыланда гына».
малинник
Садыште эҥыждорым уэмдаш кӱлеш.
прихватить, завладеть, присвоить что-л. себе
Селт, шоҥго какыремыш: телефон трупкам налеш ‒ ок кӱл эҥыр-эҥыремыш, мом шона, эҥыралеш (В.К.). Савырголтыш жапыште южо опкынланыше-влакше ятыр кугыжан погым эҥыральыч.
крючок (рыболовный)
Эҥыримышке йылым чыкат вет, вот меат тыгак ыштена (Г.А.)
зануда, нытик; занудливый
Тылат эре ала-мо ок йӧрӧ, моткоч эҥырчык улат. Эҥырчык йоча. Эҥырчык ӱдырамаш.
леска
Йолтке йолгыжалтше кол эҥыршӱртыге шеҥгек чоҥештыш (Онч.)
голословно (МРС)
Тудо ала-момат ойлышт пытарыш, но чыла эперен, ик фактымат ыш кондо, чылажат муторгаж веле ыле.
1) удобный, комфортабельный; удобно, комфортабельно
Эпле пачер. Тиде пушеҥгыш кӱзаш эпле
северо-восток
Мардеж эр-йӱдвелым пуа.
непрерывно, непрестанно, постоянно
Кеҥежым идымыште эр-кас эре калык. Ӱдырем эр-кас эре книгам лудын шинча.
юго-восток
Эр-кечывалвелым Чолгашӱдыр койылалтыш.
молодость, молодое племя
Марий калыкын эрвийже кушкын толеш.
полумрак
Пычкемыш, кечывал, эрводо ‒ тый еҥ шинчаш тазан ончал (Онч.)
рассвет
Эрволгыж кояш тӱҥале. Эрволгыж нӧлтын толеш. Эрволгыж денак кынелаш кӱлеш (Ӧ.Б.)
завеса
Трук шатёр эргалтыш почылт кайыш, да кӧргышкӧ тургыж чуриян Братла пурен шогале (Л.Я.)
1) восток, восход; восточный
Эргечыште веле кожла (Ӧ.Б.). Эргече мардеж пуа.
2) начало, исток
XX курым тӱҥалтыш марий тӱвыран эргечыже лийын.
завтрак
Эргочкышлан пучымышым веле пуышт.
утренние заморозки
Эргылме дене каяш сай, йол ок нӧрӧ, тунаре лумым от кел (Ӧ.Б.). Лум кайыме деч вара нылле ик эргылме лиеш, маныт.
марево, дымка
Шышталге пасу ӱмбалне эрежа иеш.
постоянство
Ты айдемын нимогай эрелыкше ок кой. Эрелык ‒ Эчанын илышыштыже тӱҥ койыш.
очищать (воду, воздух, т.д.)
Вӱдым эремдаш. Спиртым эремдаш. Южым эремдаш.
загнивать, разлагаться, истлевать; растворяться
Пушеҥге шӱйын эрзылана. Айдеме шӱйын эрзылана. Шыл подеш эрзылана. Сакыр умшаш эрзылана. Кинде вӱдеш эрзылана (Ӧ.Б.)
предрассветное время
Эрйӱд юмо волгалтме деч ончыч лиеш (Ӧ.Б.). Ватыже эрйӱдымак толын пурыш (Ӧ.Б.)
покой, спокойствие
Нине икшыве-влак дене нимогай эрке уке, со шаулен толашат. Кеч шӱлалташ эркым пуыза. Эрке пытыш ынде ‒ ачаже пӧртылын…
ослабление, уменьшение, притупление
Пеҥеш кид, уке эркыш (В.К.). Вуй чарныде коршта, нимогай эркыш уке.
чрезвычайный (ММ)
Эрма положений. Эрма комиссий. Эрма алче.
удовольствие, наслаждение (ММ)
Сулыкай мотор огеш лий гын, мыланна эрмак кушто ыле? (ММ) Саде книгам лудын, тугай эрмакым нальым, каласенат ом мошто.
полынья
Телым вӱд коклан-коклан кылма. Кылмыдымыжым эрт маныт (Ӧ.Б.)
таҥастаре: вӱдэҥер
история, прошлое
«Марий сандалык» журналыште «Эртык» лук пеш оҥай. Тыге ойла, тыге ончыкта марий илыш эртык (Онч.)
история
Марий калыкын эртымгорныжо кужу да поян.
событие, случай
Калыкнан илышыштыже тений ик кугу эртынчык лие: кундемна автономийым налме пайремжым палемдыш. Школышто тунемме жап гыч ала-молан кок-кум эртынчык веле шӱмеш кодын.
история, пройденный путь
Тыге ойла, тыге ончыкта марий илыш эртыш (Онч.)
зорька
Эрӱжара нӧлталтме годым колым эҥыраш кайышым.
утренняя прохлада, свежесть
Эръю дене помыжалтше мланде шӱла.
свободная цена
Книга эрыкан ак дене ужалалтеш (МЭ)
освободиться, стать свободным, обрести свободу
Курж мемнан дене пырля, эрыкаҥын, модмашке (В.К.)
намерение, замысел, план
Тушманын шонымашыжым, эсапшым лончылен, ужын моштыман (Онч.). Шонымыжо семын таче каслан чодыра пунктыш миен шуын огыл, эсапше кӱрылтын (Онч.)
благо
(Марий-влак) ятырын-ятырын вуйым пыштеныт, но шочмо эллан эсеным ыштеныт (В.К.)
1) благословить
У пашам тӱҥалаш мемнам Юмо эсенлен. Ныжыл йылмыже дене ойлен эсенлыш шӧртньӧ чашкерла (В.К.)
2) одобрить
Автономийым пуымо нерген декретым Ленин ик кечыште эсенлен (В.К.). Ю. Соловьёвын у книгажым эсенленыт (МЭ)
благополучие
Ош Кугу Юмо, эсенлыкым пу! (Кум.м.) Илышыштет пиалым, эсенлыкым тыланем.
презентация
Теҥгече Ю. Галютинын эше ик у книгажым эсенлымаш эртен (МЭ)
доброжелательно, дружелюбно, дружественно
Эсенлын ойырлымек, пелештена ‒ вашлийына адак (В.К.)
бдительный, настороженный
Эскерле еҥ. Эскерле улмыжо тудлан осал пашам кораҥдаш полшен.
О сайте
Инструкция