много, полно, изрядно
Шемгурезе кожер коклаште шакти погынен (Л.Я.). Умылтарем: парышет кугу гын, налогетат шакти лиеш (Ю.Г.)
пакостничать, вредить
Артамышт ок сите шкеныштым специалист семын ончыкташ, вот и толашат тӱрлӧ семын шакшыланен кӱшкӧ нӧлталташ (Пӱр.)
гадить, вредить, пакостить
Тудо ӱмыржӧ мучко пошкудыжлан шакшылен илен.
беспорядочно, как попало, вразброс
Арверышт пӧлем мучко шала-вула кият. Южышт шала-вула ойлыштмышт денак утлаш тӧчат.
несерьёзный, легкомысленный, беспечный
Уна, нине шалавуй-влакым Ози Кузин олыкышкыжо шудо удыраш наҥгаем (С.Н.)
растрёпанный, косматый, лохматый
Шалавуянак коштеш, ӱпшымат чумыртен ок керт (Ӧ.Б.)
бомж; бобыль
Шалаеҥ чыла вере илен коштеш, суртолмыжо уке (Ӧ.Б.)
сыпучий
Шаланче ошма. Шаланче ложаш. Шаланче наста.
вещество хим.
Аяран шаланчык.
пудешт кертше шаланчык взрывоопасное вещество
Атом шаланчык. Тиде эмыш тӱрлӧ шаланчыкым оптеныт.
сплетник, болтун
Шалаумша тушманлан полша. Шалаумша еҥ колмо мутшым шалатен коштеш (Ӧ.Б.)
1) редкий, негустой, жидкий
Шалгата вынер. Шалгата шокте. Шалгата уржа. Озымжо пеш шалгата (Ӧ.Б.)
2) редкостный, редко встречающийся
Шалгата металл. Шалгата ӱзгар. Археолог-влак шалгата настам кӱнчен луктыныт. Икымше марий грамматике кызыт шалгата арверыш савырнен.
зной
Кеҥеж шалыкш. Тура кечывалым шалыкш пелта. Шалыкшан годым шӱлашат неле.
сознание
Шамым йомдараш. Шамыш пураш. Йырилыш еҥын шамжым весемда.
бессознательный, бесчувственный
Айдеме шамдыме кия эмлымверыште.
сознательный, осмысленный, разумный
Уло шамле илышем мый ялыште илен эртарышым.
наука; научный
Шанчым шымлаш. Шанче пашам возаш. Шанче сомыл дене пӧрдаш.
научный взгляд
Нуно шке шанчончалтышышт дене шуко шотышто ойыртемалтыт.
научное понятие
Тудын шанчумылымашыже йӧршеш весе.
научное сочинение, научный труд
Тунемме книга, шанчывозыш, тӱрлӧ полшык-влак тунам лийын огытыл дене иктак. Марий йылме нерген шанчывозыш икымше гана XIX курымышто савыкталтын.
научный путь
Англичан йылмым палыме дене кумда шанчыгорныш лекташ йӧн утларак почылтын.
храм науки
Институтыш пуретат, шанчыгудыш верештметла веле чучеш.
учёный, научный работник
Марий Элын сулло шанчыеҥже.
учёный, исследователь, специалист по науке
Марий кокла гыч революций деч вара кудшӱдӧ утла шанчызе лектын (Онч.)
научное звание
П.П. Глезденёвын профессор шанчылӱмжӧ лийын.
зарубка (на дереве)
Пушеҥге кӱлеш семын йӧрлжӧ манын, йӧрлмӧ велешыже шапым руэн ыштат.
блёклый
Шапалге пеледыш. Шапалге чия. Шапалге кава.
запас
Окса шапашем савырголтыш кочкын колтыш.
шапаш ужаш запчасть
гнусный, подлый, скверный
Шапе койыш. Шапе ой. Шапе паша. Шапе еҥ. Шапе шомак. Кужу жап шужышо айдеме вольык дечат шапе лиеш, маныт. Изиш тыпрак лий, манеш аваже, пеш шапын коят (Ӧ.Б.)
бледный, бесцветный
Шапка чуриян еҥ. Ӱдырамаш тувырмел шапка лийын (Ӧ.Б.)
бледноватый, выцветший
Шапкалге чия. Шапкалге тӱр (Ӧ.Б.)
осквернять
Ошма тӱтан деч коч эсогыл Юлым ме шапшаклена ‒ кычал, кӧм совкалаш (В.К.)
земля, край, страна
Ӱдырем мӱндыр шарыш марлан кайыш. Авам шона дыр: эргым вес кугыжан шарыште коштеш манын (Ӧ.Б.)
Ⅰ
светлый
Шара шинчан. Шара ӱпан. Шара йолан, шара неран имне. Шара неран шорык.
Ⅱ
обширный, широкий, размашистый
Шара пасу. Шара алан. Шара буква дене возымо текст. Шара шинчымашан еҥ. Шара кидпалыже пел лаштыкым айлен (Ӧ.Б.)
светловолосый, русый
Шаравуян рвезе шиялтышым шӱшка.
раскинуть, распростереть (руки, крылья)
Кидым шаралташ. Шулдырым шаралташ. Йолым шаралташ. Ӱдыр таҥжым кид шаралтен вашлие. Куэран, ломберан ялыштем, шулдыржым шаралтен, куку мура (Муро)
длинношёрстый, лохматый, косматый
Шарача оржан имне (йошкарге, шемалге, ошо)
раскидистый, развесистый
Тыйын кийыме веретым шарвак тумо орола (Н.М.)
ручеёк мелкий с гальками на дне
Шаргата вӱд куакш, кӱэран. Вӱд шаргатан йога (Ӧ.Б.). Шаргата вӱд шурген йога.
визжать, орать, громко кричать
Ял воктеч шаргыжме йӱк шокта. Ӱдыр-влак шаргыжыт, воштылыт.
силок для ловли птиц
Шаргӱрыш кисалан нӧшмым пыштышым.
1) простор, пространство
Ончылнем кавадӱрыш шумеш шуйналт вочшо тӧр шарем. Мыняр азапым шылтен ашна мучашдыме теҥыз шарем йӱдшӧ-кечыже мӱгырен шинчыше куатле толкынлаже йымалне. Пычкемыш шыже йӱдым кава шаремыште спутник-влакын йолген эртымыштым эскераш оҥай.
2) площадь (часть города)
Йошкар шарем. Театр шарем. Ленин шарем.
пространство филос.
Шарем-кумдык да жап философийын ик эн тӱҥ умылымашышт улыт. Юждымо шарем-кумдыкышто илаш ок лий.
широкий (о листе, доске, полосе и т.д.)
Шарлака оҥа. Шарлака лышташан кечшудо.
1) память (способность сохранять и воспроизводить что-л.)
Шарныкем эше сай. Шарнык лушкыдемын. Шарнык пыташ тӱҥалын.
2) напоминание
Налог пӧлка гыч налогым тӱлаш кӱлмӧ нерген шарныкым колтеныт.
памятник
Оланан эн чапле бульварыштыже С. Чавайнлан шарныктышым шогалтеныт. Марла возымо икымше шарныктыш-влак XVIII курымышто лектыныт.
воспоминание (записки или рассказы о прошлом, связанные с воспоминанием чего-л.)
Шарнымаш книга. Шарнымашым возен кодаш. Шонкален, шарнымашым возен пытарыш да савыктен лукто.
воспоминание (мысленное воспроизведение чего-л. прошлого)
Сар годсо жап ынде шарнышеш веле кодын. Эртыше жап чуриеш тамгалалтеш, шарнышеш кодеш (Д.О.)
образ мысленный
Шинча ончылнем кызытат йочагодсо тыгай шарнышсӱрет сӱретлалтеш: кавадӱр марте теҥызла ловыкталт кийыше уржа пасу, пулдырчо пулдыртымо, турий мурымо йӱк…
покрывало; простыня
Диваныш шартыкым пышташ. Одеялым шартык дене левед шындаш. Вакшышыште шартыкым вашталтат, яндарым шарат. Почаш ямдылыме кӱ шарныктыш ӱмбач шартыкым кораҥдышт.
1) подстилка, настил
Олым шартыш. Йоча-влаклан шокшырак лийже манын, кӱварвак шартышым пыштышна. Ушкал вӱташке шартышым оптышт. Пырыс пушкыдо шартыш ӱмбалне нерен кия.
2) покрытие, верхний слой дороги
Кӱ шартышан корно. Асфальт шартыш. Шаргӱ шартышан корно. Тений мемнан ялыш пеҥгыде шартышан корным ыштен шуктат.
О сайте
Инструкция