мирный
Тынысле жап. Тынысле илыш. Ышт тол, тынысле илыш куралым налын, ышт лек мемнан ден пырля (В.К.)
мирно, безмятежно
Ош лумым шӧртньӧ кече модыктыш ший-чинчын, воштончыш гай каваште тыныслын иеш (В.К.)
миротворческий
Тыныстарыше миссий.
неспокойный, беспокойный
Тынысыр илыш. Тынысыр жап.
шершень
Кеҥежым вольыкым тыҥга орландара.
уравновешенный, спокойный, ровный (о характере)
Мемнан пошкудына пеш тып еҥ, куш ок кӱл, нержым шӱшмаш уке.
утихать, утихомириться
Мардеж тыпкемеш. Йӱд тыпкемеш. Еҥ-шамыч тыпкемын улыт, йӱк ок шокто купышто (Ӧ.Б.)
укрощать
Янлыкым тыпландараш. Йӱшым тыпландараш.
плохой, скверный, паршивый, дрянной
Тыран корно. Тыран кумыл. Молан тыран шонымаш ушышко тольо? (Л.Я.) Сынже чевер, да чонжо тыран (КМ). Кажне калыкын мурызыжо уло, но лийын кертеш паша пешак тыран, кунам южо мурызо лӱмжым ок суло (В.К.)
стать плохим, паршивым, скверным
Сарзе вургемым чийыше ӱдырамаш ала-молан Настялан иканаште тыраныш (Онч.)
плохо, скверно, паршиво
Ме вет пеш тыранын илен улына, пеле шужен (Онч.)
катить, катиться
Тыртыка тыргыкта. Икана, тылзан йӱдрӱдын, каче тыртыктен чодыраш (В.К.)
живой, подвижный, шустрый
Рвезын тыре улмыжым ужын, орол-влак тудлан кинде шултышым кудалтат (К.В.). «Шӧртньӧ кид» пашаште кузе тале, йылмыжат тугаяк тыре (И.К.)
таҥастаре: писе, чулым
существо, тварь, создание
Тудым (ужавам) пешак пагалыме, ӧрыктарыше виян тырлыклан шотленыт (Онч.). Ужаван, кишкын телым мален эртарымышт айдемым пешак ӧрыктареныт, да, нуно юмын тырлык улыт манын, шонаш таратеныт (Онч.)
тюрьма
Тудым лу ийлан тырмаш шындышт.
круглый; шарообразный
Тыртешке чуриян. Тыртешке кече. Тыртешке мече. Тыртешке чамыра.
круг, колёсико
Йошкар тыртыка. Тыртыка дене модаш.
катить (колесо, круг, бочку, т.д.)
Шӱдышым тыртыкташ. Мечым тыртыкташ. Вочкым тыртыкташ (Ӧ.Б.)
1) колесо
Орва тыртыш.
2) диск
Кече тыртыш. Тылзе тыртыш.
3) окружность
Лакын тыртышыже лу метрыш шуйна.
округлить, округлять
Тӱрвым тыртышташ. Пырням тыртышташ.
усердие
Тунеммаште тыршыкым ончыктымыжлан шольымлан чапкагазым кучыктышт.
Ⅰ
заботиться, опекать (ММ)
Уэн ашнен ашныгычет манын, ӧтынен кумалына (Кум.м.)
Ⅱ
грести (руками, веслом)
Кид дене уэн, ийын кая. Пушкольмо дене вӱдым уаш. Йӱштылмӧ годым кид дене уаш тунемына (ЯЛ)
молодуха
Увате пӧртым йытыраен шындыш.
1) жадничать
Еҥ эре ува, тудлан эре шуко кӱлеш. Увен кочкаш. Увен, аҥам налам.
2) делать что-л. быстро
Увен, сомылым ыштем (Ӧ.Б.)
информация
Мом ыштышаш нерген увер-аҥарым конторышто налыда.
вестница (птица, приносящая весть ‒ голубь)
Лыйга пыстылла увергайык вола, эн шоҥго кӱслезын кӱслешке шинчеш (В.К.)
апостол
(Исус) шкеж деч ончыч увергондышым колтен (ЛПУ)
1) вестник (о журнале)
Университет уверзе. «Йошкар кече» газетым калык уверзыш савыраш тыршыман (М.Ш.)
2) вестник (о человеке)
О, уверзе (почтальон). ‒ Шӱмна юарла! (В.К.)
1) весть
Ынде мыняр ий лиеш, эргым деч нимогай увертарчык уке. Пошкудо ял гыч нимогай увертарчык толын огыл.
2) известие
Йолташем каласыш: илен-толын, ала мемнан денат иктаж-могай «шанче увертарчыкым» лукташ тӱҥалыт.
извещение
Погынымашыш мияш ялсовет гыч увертымашым конденыт.
Ⅰ
передача (по радио)
Тидын дене музык увертышнам чарнена (С.Ч.)
Ⅱ
сообщение
Пытартыш увертыш тыгай: уна-влак эрла толшаш улыт. ТАСС-ын увертышыже.
вестовой
Пошкудо полк гыч уверъеҥ тольо.
вестью
Чеверын огыл, шем уверын, мортаҥше эл, тӱп калыкна (А.Арс.)
новина
Угинде пайрем Праздник нового урожая
выть (о сове)
Чодыраште ӧрт луктын угыклыш тумна (В.К.)
обновить
Айда теҥгече тӱҥалме пашанам угычлена.
воспроизвести, воссоздать
Тошто йӱлам угычтараш. Шукерте лудмым угычтараш. Тошто шинчымашым угычтараш.
воспроизведение, воссоздание
Шинчымашым угычтарымаш. Ожнысо илышым угычтарымаш.
бормотать
Вате шыдешка дык, удыл коштеш, удылеш семынже, вурсаш ок тошт чот (Ӧ.Б.). Попла удыл кошташ (Ӧ.Б.)
новолуние
Кас кече почеш кудале Вашпатыр, удылзе лекмашке вашкыш Машпатыр (В.К.)
лягушонок
Нине ӱшвуйла гыч вара ужаваиге-влак лийыт.
лягушатина, лягушачье мясо
‒ Ужавашылым кочкын ончымыда ок шу? ‒ йодеш Габор (Пӱр.)
заниматься торговлей
Тыгыде сатум ужалкалаш.
торговый
Ужалкалыше палатке.
торговец, продавец
Ужалче-влак, икте-весым сеҥаш тӧчен, шке сатуштым темлат.
предатель, изменник
Ужалчыкым нигуштат айдемылан огыт шотло.
новорождённый
Палатыште ужаразан магырыме йӱкшӧ шокта.
необученный, неопытный, незрелый
Тиде пӧлкаште ужарвуй-влак гына тыршат. Уждымо-лай колдымо йот элышкыжат мом шоненет миялеш ужарвуй? (ММ)
зелень (растительность)
(Пушеҥге-влак) ала лӱмын шындыме улыт, ала ялым почмо годым, куклыде, ужаргылыкеш коденыт (Онч.)
подросток (ММ)
Ужаръеҥ-влак туткарыш чӱчкыдын верештедат (Куг.)
О сайте
Инструкция