внимательность
Самырык-влакын шоҥго деке тӱткылыкышт ок сите. Машина виктарышын тӱткылыкшӧ пӱсӧ лийшаш.
внимательно, сосредоточенно
Тӱткын колышташ. Тӱткын лудын лекташ. Тӱткын эскераш.
сосредоточиться на чём-л.
Рвезе йыгыжше насташ тӱткынланыш.
разглядывать
Изи йоча палыдыме еҥым тӱткынлаш тӱҥале. Шинчаже дене погынышо-влакым тӱткынла.
внимание, внимательность
Йоча-влакын тӱткышышт ок сите. Тӱткышым вияҥдаш кӱлеш.
Ⅰ
внимание; внимательный
Тӱткӧ лийза! Тиде рвезын тӱткыжӧ нимынярат уке. Изи веле, а эн кугу ийготан качымарий деч тӱткӧ (МЭ)
Ⅱ
пустой, безлюдный
Тӱткӧ пӧрт. Кожла гоч кайышым, тӱткӧ ыле (Ӧ.Б.)
туманность астр.
Андромедын тӱтыравыл. Кававундаш мучко тӱтыравыл пеш шуко, шӱдӧ тӱжем утла (ММ)
неясный, мглистый, затянутый мглой
Тӱтыралге ик эрдене толын лектым эҥер сер дек.
покрыться туманом (становиться неясным, нечётким)
Шинча тӱтыралтеш. Уш тӱтыралтеш. Кас велеш кече тӱтыралташ тӱҥале.
очистить огнём что-л. от наговоров, заклинаний, т.д.; окурить
Лӱмегож дене тӱтырен луктам пӧрт гыч осалжым. Йӱлышӧ лӱмегож дене тӱтырен каем пӧрт йыр. Ладын дене тӱтыраш. Нӧрепым тӱтыраш коля дечын. Мӱй кӱзымӧ годым мӱкшым тӱтырем шикш дене (Ӧ.Б.)
затуманиться; помутнеть (в глазах, голове)
Кече шыле курык шеҥгеке, эҥер ӱмбал тӱтыраҥе. Уш тӱтыраҥе. Шинчаште тӱтыраҥе.
сигнал (звуковой)
Машина тӱтӱтым пуа. Паровозын чарга тӱтӱтшӧ эр олам помыжалтарыш. Тӱтӱтшым веле шоктен тунемше шофёр манеш: «Вот тиде вий!» (В.К.)
1) полчище
Тушман тӱча. Шурнышырчык тӱча. Шыҥа-влак тӱча дене чоҥештылыт.
2) тип биол.
Тупрӱдан-влак тӱча. Янлык тӱняште шымлызе-влак 16 тӱчам ончыктат.
Ⅰ
щелчок
Саҥгатлан кок тӱчыкым пуэм теве. Тӱчык йӱк шоктымо деч вара омса почылтшаш.
Ⅱ
закрытый
Тӱчык окна вошт ош вуй коеш. Тӱчык погынымаш. Тӱчык кевыт.
закрытый линг.
Тӱчылтшӧ слог. Тӱчылтшӧ рифме.
общий
Тӱшка погынымаш. Тӱшка озанлык. Тӱшка йылмышанче. Тӱшка правил икте: мемнан тӱшкерыш пурынет гын, изирак надырым пыштыман.
общежитие
Тӱшкагудыш вашкат студент-влак. Тӱшкагудо ‒ студентын илемже.
средство массовой информации
Мемнан саманыште тӱшкагыл йӧн-влак илышыште кугу верым налыт.
группироваться, объединяться
Йӱдвел Донецк гыч салтак-влак лектыч тӱшкалалт (В.Д.-О.). Еҥ-влак шке интересышт дене тӱшкалалтыт.
группировать, объединять
Нине книга-влакым тыге тӱшкалаш лиеш. Ойлончо-влакым лиймышт шот дене тӱшкалыза.
1) всеобщий, относящийся ко всем
Тӱшкале права. Тӱшкале туныктымаш. Пӱртӱсын тӱшкале тӧртыкшӧ.
2) общий, коллективный, совместный
Тӱшкале пунчал. Тӱшкале шонымаш. Тӱшкале ойвидыш.
мероприятие массовое
Таче мемнан факультетыште тӱшкасомыл лийшаш ‒ йотэлысе уна-влак дене вашлиймаш.
1) общество (люди, объединённые общностью интересов, положения, взглядов, т.д.)
Колызо тӱшкер. Сонарзе тӱшкер. Шанче тӱшкер. Шочмо йылме тӱшкер. Финн-угор тӱшкер.
2) заросль кустов
Лӱмегож тӱшкер веле кодын.
учебное заведение (ММ)
Тӱэмыш логалаш экзаменым кучен сеҥаш кӱлеш.
дробь (в пляске)
Тывырдыкым кушташ.
обыкновенный, обычный
Тиде тыглай тергымаш огыл, тиде кугыжаныш тергымаш. Тыглай сомылым шукташ. Тыглай кончыш.
простота, незамысловатость, непритязательность, обыденность
Мастарлык ‒ произведенийын тыглайлыкше, сылнылыкше (В.К.). Тыглайлык ‒ вот С. Маршакын тӱҥ тыршымашыже (В.К.)
обыкновенно, обычно
Варажым нуно мыланна тыглайынак чучаш тӱҥалыныт (М.Ш.)
измельчение, дробление
Озанлыкым тыгыдемдымаш. Рокым тыгыдемдымаш. Йодышым тыгыдемдымаш.
поросль, чащоба
Пундыш тӱшка коклаште тыгыдер кушкеш (М.Ш.). Шошым шӱшпык шӱшка тыгыдер лоҥгаште (Ӧ.Б.)
мелкота, мелочность
Тыгыдик йодыш. Тыгай тыгыдикше дене кызыт толашышаш уке.
капилляр анат.
Айдеме капыште моткоч шуко тыгыдышер уло.
подробность
Тыкымжым кызыт ойлаш ом тӱҥал.
растолковать, разъяснить
Тый тидым чыла тыкымлен пу. Такшым Петр Ильич айдемыже ӱшанле гай коеш, илыш нергенат тыкымлен огеш йодышт (Онч.)
подробный
Тыкымле ойлымаш.
подробно
Тыкымлен каласкалаш. Савлий кугыза тыкымленак йодышташ тӱҥале (Онч.)
пожелание
Мыйын тыланем: вашкерак тунем пытаре.
желать, хотеть
Мый тыланет кужу ӱмырым тыланем. Мом тыланет, тугай кочкышым пукшем. Мом чияш тыланем, тугай вургемем уло (Ӧ.Б.)
доброжелательный, благожелательный; желанный
Тыланле сугынь. Тыланле серыш. Тыланле вашкыл. Тыланле пӧлек.
пожелание
Тыйын тыланмутышкет мыят ушнем.
менструация
Тылзаш годым неле пашам ышташ ок йӧрӧ.
с лунным светом, светлый
Шӱшпык йӱкан, тылзыволгыдан вучымо кас лишеме (Л.Я.)
безлунный
Тылзыдыме йӱдым шӱдымем ӱмбач лектын огыл ӱдыр (В.К.)
умиротворённый, безмятежный, тихий
Тымалге жап. Тымалге илыш. Тымалге кастене вашлийым мый тудым (Онч.)
бесстрастие
Пашам тыматын шукташ.
обходительный, учтивый
Тыматле еҥ. Тыматле койыш.
успокоиться, угомониться
Раш волгалтмеке гына, пӧрткӧргӧ пустаҥын тымыкеме (А.Арс.)
уравновешенный, сдержанный, спокойный
Тудын озаже тымыкемше койыш-шоктышан афган-узбек ыле (Онч.)
умиротворённо, безмятежно
Ончалат семалышын, тымылге йырваш (Онч.)
обыскивать
Алексей Петровичым посна пӧлемыште тындышт, кӱзанӱштыжым руден нальыч (Онч.)
О сайте
Инструкция