бормотать про себя, бубнить
Шоҥго кугыза пакчаштыже тутен коштеш.
зреть, созревать (об урожае, мыслях, желании и т.д.)
Шурно тутаҥаш тӱҥалын. Шонымашем тутаҥ шуын.
тучный, полновесный, полноценный
Туто пырче. Туто шонымаш. Туто надыр. Туто аргумент.
плодотворный, эффективный, результативный
Тутылектышан паша. Тенийысе ий тудлан пеш тутылектышан лие: кок книгам да коло наре статьям савыктен лукто.
полновесность
Пырчын тутылыкшо. Шурнын тутылыкшо.
плодовитый
Тутысаскан пушеҥге. Тутысаскан урлык олмапу.
постоянно, беспрестанно; постоянный
Тутыш кочкеш. Тутыш кутыра. Тутыш комиссий. Тутыш пашаште улам.
постоянство
Айдемын тутышлыкшо уке гын, мом ыштет.
целиться
Чын сонарзе урын шинчашкыжак туча.
1) зёрнышко, ядрышко
Шӱльӧ туш. Шӱльым кожымеке, тушыжо кодеш. Изи, да туш, кугу, да шу (КМ)
2) суть, главная мысль, стержень чего-л.
Ойлымашын тушыжо уке ыле, тудым умылаш ыш лий.
надел
Кум еҥлан ик туша мландына уло.
таҥастаре: едак
наливаться (о зёрнах)
Кеҥеж рӱдыштӧ уржа тушаҥаш тӱҥалеш. Уржа кок арня тушаҥеш (Г.К.)
приписывать, навязывать
Шке шоныметым мылам ит тушко. Ик еҥын титакшым весылан тушкышаш уке.
зло; злой
Еҥлан тушманым шонет гын, шкаланет лиеш (Ӧ.Б.). Тушман еҥ шона эре еҥым локтылаш, йомдараш (Ӧ.Б.)
враждовать
Нуно ӱмырышт мучко тушманланен иленыт.
1) вредить
У илышым чоҥымо годым поян-влак чот тушманленыт.
2) обвинять в враждебных действиях
Кумлымшо ийлаште шуко еҥым арам тушманленыт.
враждебный
Тушманле паша. Тушманле койыш. Тушманле шонымаш. Векат, пеш чыгылтеш иктаж-кӧн йылме: «Тушманле огыл тӱҥвожет?» ‒ йодаш (В.К.)
враждебность, неприязненность
Тудо еҥ-влаклан эре тушманлыкым веле ончыктен.
враждебно
Марийын лӱмым нӧлтышӧ марийым тушман тушманлын тушманла (В.К.)
намекать
Тудо мылам, таче нимат ок лий манын, тушталтыш. Туштен шижтарымыже гыч умылышым: копашкыже пышташ кӱлеш (Онч.)
намёк
Да эше Логин Толян туштеммутшым ушышто кученам (Онч.)
1) окружающий мир, внешняя среда, космический простор
Сандалык тӱ.
2) пространство вне дома, помещения
тӱнӧ на просторе, на воле
тӱгӧ на простор, на волю
тӱан на просторе, на воле
тӱгыч с простора, с воли
число чётное
Тӱва числа кокытлан шелалтеш. «Уто ‒ тӱва?» ‒ манеш. Весыже ойла: «Тӱва». Лу пурса пырче улмашын кидыштыже (Ӧ.Б.)
множество, тьма
Тӱвем дене тушман-влак толыт. Кум йыр савырнен, тӱвем пырчым кудалтена (КМ)
бережливый, экономный
Тӱвылӧ еҥ оксам, киндыжым оккӱлеш шалатен ок пытаре (Ӧ.Б.)
творение
Йомак ‒ калыкын тӱвыржӧ. «Элнет» ‒ С. Чавайнын тӱвыржӧ. Тӱвыр пагыт.
культура
Марий калыкын тӱвыраже курымла дене калыплалтын.
культурный
Тӱвыран еҥ. Кугу тӱвыран калык.
становиться культурным, окультуриться
Марий калык эре утларак тӱвыраҥ толеш.
делать более культурным, окультурить
Марий мерсотым умбакыжат тӱвыраҥдаш кӱлеш. Кузе товыленыт, жапленыт, пойдареныт, тӱвыраҥденыт улмаш марий-влак 20‒30-шо ийлаште шке шочмо йылмыштым.
культурный, высококультурный, интеллигентный
Тӱвырлӧ айдеме. Тӱвырлӧ мерсото.
творить
Революций деч вара марий-влак у илышым тӱвыртен колтеныт.
основательно (РМС)
Тиде йодышым тӱвытлын шымлен налаш кӱлеш.
неиссякаемый
Тӱганыдыме илышым тыланаш. Тӱганыдыме кӧргывиян айдеме.
верблюд; верблюжий
Тӱе ‒ кечывалвелысе кугу янлык. Иоан тӱэ меж дене ыштыме вургемым чиен (ЛПУ)
1) тяпка (для рубки чего-л.)
Тӱеч дене ковыштам руат.
2) мясорубка
Тӱеч дене шылым тӱят.
корыто для рубки
Ожнысо тӱечволым кызыт тоштерлаште веле ужат.
доска разделочная
Тӱечоҥаш йӧрым падыштат, шоганым тӱят (Ӧ.Б.)
оплодотворить; опылить
(Мӱкш-влак) пуат озаштлан мӱйым, садерым тӱжаҥдат (В.К.)
вывеска
Марий Элыште тӱжваллӱмым марлат возыман.
умножаться, увеличиваться
Окса тӱжемеш. Пого тӱжемеш (Ӧ.Б.)
таҥастаре: шукемаш
тысячелетие
Икымше тӱжемий мучаштырак марий-влак Юл гоч вончаш тӱҥалыныт.
тысячный
Тӱжемле еҥан марий полко-влак тунам чодыра мучко коштыныт (Онч.)
благоустроенный, комфортабельный
Тӱзатыме пачер.
образный, экспрессивный, выразительный, красочный
Пытартыш романжым сылнымутчо моткоч тӱзаҥдыме йылме дене возен.
1) комфорт, удобства
Тӱзыкыштӧ илаш. Пашалан тӱзыкым ышташ кӱлеш.
2) с удобствами, благоустроенный, обустроенный; исправный
Фронт илышлан вурскорно ‒ тӱҥ вӱргорно: эреак ямде, тӱзык, сай лийшаш (В.Д.-О.)
благоустроенный, комфортабельный
Тӱзыкан пачер. Тӱзыкан вер.
нарядный, разодетый, разукрашенный
Тӱзӧ вургеман ӱдыр. Тӱзӧ пӧрт. Тӱзӧ пӧлем.
девственный, нетронутый
Тӱкыдымӧ пӱртӱс. Тӱкыдымӧ чодыра.
Ⅰ
задвижка, запор, щеколда
Капка тӱкӧ. Омса тӱкӧ. Тӱкым пышташ.
Ⅱ
цветной, разноцветный
Тӱкӧ шӱртӧ. Тӱкӧ шовыч. Тӱкӧ телевизор. Тӱкӧ фото.
О сайте
Инструкция