плодородный
Саскашочыктышан мланде.
стать плодом, превратиться в плод, стать результатом труда
Шошымсо пеледыш кеҥеж рӱдыштӧ саскаҥын ‒ чевер олмаш савырнен. Амалкалче-влакын тыршымышт шинча ончылнак саскаҥеш.
сделать плодотворным
Тӱҥалме пашанам саскаҥден шукташ кӱлеш.
претворение в жизнь
Шонымашым саскаҥдымаш.
полный плодами
Мый йӧратем родной ялемым, саскаҥше садшым, нуржымат (В.Э.)
промотать, растранжирить (деньги)
Йӱын, оксам сатартлен толмыжо годым вик каргашаш тӱҥалын (А.В.). Тудын уке шеҥгеч Ондре ош мыжерым сакладыш пыштен, сатартлен (А.В.)
пошлина
Кугыжан чек гоч сатум вончыктарымылан сатударым налыт.
торговать, заниматься торговлей
Сатуланен ила. Сатуланен, оксам луктеш.
товарооборот
Сатусавыртыш иземын ‒ кризис.
Ⅰ
лукавый
Селт еҥ. Селт койышыжым ончыктыш. Селт рвезе ондала рвезе-шамычым (Ӧ.Б.)
Ⅱ
чуткий
Селт пылышан (Ӧ.Б.). Селт еҥ пеш шеклана, колеш. Селт пий еҥ толмым шижеш йӱдым.
лукавить
Иван Иванович тунам селтыланыш.
лукаво
Шкеже Борис ден Вероника ӱмбаке селтын ончале (Г.П.)
козлы, подставка (для пилки дров)
Сорымжым селугаш пыштен, пум йыга.
образ, характер (жизни, поступков, действий, т.д.)
Илыш сем. Паша сем. Айдемын илыш семже тыгай гын, мом ыштет. Тошто сем денак ила.
закрыть, сомкнуть (глаза)
Чотрак ӧндалын, шинчажым сема гын, шудышырчык йӱкат мондалтеш (Ф.И.)
подобный, наподобие, напоминающий что-л., нечто похожее
Эргыже ачаже семешке. Коча, шинчыш-шинчышат, ала-мом муро семешкым шуйдарен колтыш. Ӱмбалныже офицер семешке вургем йылгыжеш (Д.О.)
напев
Мурыжо мужырын кушташ ӱжшӧ семйогыныш ушна (ММ)
выводить мелодию, напевать
‒ Благодарен я тебе премного! ‒ таум ыштен семлен старшина (В.Д.-О.)
певучий, напевный
Семле ой. Семле кутыртыш. Семле йӱк.
музыкант
Семмастар-влакым ышт кумылаҥде (МЭ)
1) успех
Сеҥышым тыланаш.
2) победа
Тунам эмганыше пасушто ялт сеҥыш кӱкшакала кушко салтак шӱгар, ал шӱдыран (В.К.)
влиятельный (ММ)
Сеҥышоян айдеме. Сеҥышоян амалкалче.
запись, записка
Сералтышым возен коден (Ӧ.Б.)
чертить
Мландым серен налаш.
прибрежный
Сердӱрысӧ олык. Сердӱрысӧ йолгорно. Сердӱрысӧ ошма.
сочинитель
Серкалызе-влак кызыт шукын улыт, серышыже шагал.
секретарь, писарь, писец
Погынымашын серкалышыже. Ялсовет серкалыше. Черкысе серкалыше-влак.
Ⅰ
помиловать; простить
Преступникым серлагаш. Господин губернатор, мый серлагаш йодам (А.Ю.)
Ⅱ
спасти, уберечь; спастись, уберечься
Рвезым серлаген марий вӱдыш пуреҥгайыме деч (Ӧ.Б.). Мый шке серлагышым колымо дечын. Марий йӱлымӧ деч серлаген. Кож пызырыме деч серлагышым (Ӧ.Б.)
помилование
Серлагымашым пуаш. Серлагымашым увертараш. Серлагымашыш верешташ.
милосердие, милость, сострадание
Юмо, серлагышым пу.
святость
Шочмо шӱдыр серлагышкойышнам, сомылнам палемдыш (Ю.Р.)
мыс
Эҥер сернер. Тура сернер. Ошман сернер.
участок (земли), надел
Кок сертышым кок могырышто курал пытарышым. Весыжым серен веле коденам (Ӧ.Б.)
сочинитель; писатель
Курыкмарий кокла гычын серызе-влак газетыште савыкталтыныт (Куг.). Ме, марий серызе-влак, у ий гычак конгресслан ямдылалтме пашам тӱҥалшаш улына (А.И.)
письмо (сочинение, творение)
Кид дене серымаш. Шанче серымаш. Сылнымут серымаш. Серымаш погык.
записная книжка
Садлан пеленже эре серымгнижкам коштыктен (С.Ч.)
1) вес, значимость, существенность
Газет лукмаште тудын серыпше изи огыл.
2) сочный
Серып реве. Серып салтакушмен. Серып олма.
прич. от серыпланаш
Йӧратыме таҥемын нугыдо шинчавунжо йымач серыпланыше тыгай ончалтышым шукертсек ужын омыл ыле (Онч.)
полновесный, увесистый; весомый
Серыпле шурно. Серыпле уржавуй. Серыпле пырче. Серыпле надыр. Марий сотемдарче-влак марла возыктышым вияҥдымашке серыпле надырым пыштеныт (Онч.)
автор
Южо серышоза ойлымаш почеш ойлымашым пелта (Ю.Г.)
искорка
Костёр ӱмбалне йӧрышӧ сескем лыйгала толеш рожан теҥге ‒ пудештше шӱм пурак (В.К.)
официант
Логар кошкымым шижын, Кобра сийвуэдышым ӱжылдале (Ю.Г.)
ресторан
Але сийгудо гыч кочкын веле лектым (Онч.)
угощаться
Сийланашыже тидым-тудым намийышым больницыш (Онч.)
силосовать
Тений мемнан фермыште шӱдӧ тонн кургым силосленыт.
голубой
Симсе теҥыз. Симсе плате.
нетронутый; тёмный, дремучий
Сип лум. Сип чодыра. Сип уржам, сип шудым келын кайышым. Сип чодыраште аҥыргышым, ом му лекташ корным (Ӧ.Б.). Сип лум южгунам пел ий киен кертеш.
становиться дремучим, непроходимым
Чодыра сипештеш.
О сайте
Инструкция