стужа; промёрзлый
Эр кылмык дене миен шуаш кӱлеш. Кылмык корно.
ссылка (отсылка к источнику)
Шке шымлымаштыже шанчызе шуко пашалан кылончыктышым ыштен.
бездельник, бродяга; любитель поболтать, посплетничать
Кылызак лийынат, эре коштат кылышкет. Кылызак марий, вате, рвезе, ӱдыр, эре коштеш; толеш веле, адак кая (Ӧ.Б.)
подъём, побудка; побудительный, побуждающий
Эр кынелтыш. Калык кынелтыш. Кынелтышлан кайык мураш тӱҥалмым шотлат. Агытанын кынелтыш мурыжо шокта.
кострика
Кынем тулымо годым мушыжо кынелу деч ойырла. Тале йогын «арам огыл арамажым кынелу гай пудырта» (В.К.)
конопляник
Теве кыненур воктен уржа пасу шуын шогалын (В.Сем.)
окружить, оцепить
Тушманым кыргештен налаш. Машинам кыргештен шогальыч.
крыльцо
Кырлеч тошкалтыш оҥа кочыртатыш (В.Сем.)
чайка
Кырляк колым куча, кӱшыч чоҥештен волен (Ӧ.Б.)
1) усердствовать, стремиться, вкладывать много сил
Тунеммаште кыртмаш. Пашаште ок кыртме. Пимын Розук шкежак умбакыже тунемаш ыш кыртме ала-мо?
2) ухватиться, схватиться
Марийже ватыжын ӱпышкӧ кыртма (Ӧ.Б.). Тумна йолжо дене кандыраш кыртма, кержалтеш унчыли (Ӧ.Б.). Вожлаже дене кыртмыш кедр мланде оҥыш (В.К.)
старательно, усердно, прилежно
Кыртмен тунемаш. Кыртмен пашам ышташ. Маска пӱнчывуйыш кыртмен кӱза (Ӧ.Б.). Кыртмен шупшеш имне терым (Ӧ.Б.)
истец
Судья кычалзын йодмашыже дене палдара.
придирка, прицепка
Кычалтыкым кычал коштеш пижедылаш.
повод, причина, предлог
А тый кученат? Але тиде чылажат тыйын кычалтышет веле (Л.Я.)
иск; исковой
Судыш кычалчыкым колташ. Кычалчык йодмашым возаш.
огрубелый, жестковатый (о волосах)
Кычката пондашан марий капка ончык толын шогале (С.-Эрг.)
семениться
Маке кычкаҥын. Шӧршудо кычкаҥын. Коршаҥге кычкаҥын.
упряжь (предметы для запряжки)
Марий йылмысе кычкем термин-влак моткоч шкешотан улыт. Омыта, ӧрынчак, мӱшкырйымал, шылыжвал, пӱгӧ, шӧрмыч ‒ чыла тиде кычкем тарман улыт.
перекличка
Таче классыште кӧ уке, айста кычкыртышым ыштена.
запряжка
Улазын могай улмыжо кычкышыже гычак коеш. Кечывал деч вара эше ик кычкышым ыштышна. Ончал, кычкышыже могай чатка.
грубый, капризный, неотёсанный (о человеке), липкий, клейкий (о снеге)
Кычыка еҥ. Кычыка койышан. Кычыка лум. Телым корно пеш кычыка (Ӧ.Б.)
становиться липучим, клейким
Йӱштӧ лум кычыкаҥеш.
стать капризным, придирчивым
Лида йӧршеш кычыкемын, пӱкенет локтылеш улмаш айдемым.
делать капризным, придирчивым, грубым
Волойын ойжо Семоным кычыкемдыш веле (Онч.)
последователь
Аристэн кышазыже-влак Марий Элыште шукын улыт.
следовать, идти за кем-л.
Янлыкым кышалат. Сонарзе пийже почеш кышала.
толоконщик
Ожно эсогыл кышалзе профессият лийын (МЭ)
следопыт
Самырык кышалызе-влак сарыште вуйым пыштыше-влакын шӱгарыштым кычалыт.
1) формировать, сформировать
Шоныкым кышкарлаш. Ыҥым кышкарлаш.
2) ограничить что-л. чем-л.
Шке пашатым туныктымо дене гына ит кышкарле, кумданрак ончал.
цилиндрический
Муза кышкарле настам да тышке шындыза.
плавно, мягко
Ачаж кӱдынь эрге кыштакын зал мучко эртат йолшӱма (В.А.)
пожитки
Лавалажым погалтыш да лектын кайыш.
ненастье, ненастная погода
Мура телефонвоштыр модын. Ала тиде лавыртышлан? (В.К.)
впечатление (ММ)
Тудо сай ладыкым кодыш.
размягчать, сделать скользким
прич. от лазырташ
А поэме мучаште геройын койыш-шоктышыжым лазыртыше юарлыме шинчавӱд палынак шижалтеш (В.К.)
сливки
Кофеш лайым пышташ. Лайым погаш шӧр ӱмбач.
таҥастаре: шӧрымбал
гибкий, упругий, эластичный
Лайык кид. Лайык имне. Лайык воштыр. Лайык лӱшке. (Миша) тамле омым лайык кидше дене туржеш (М.К.)
таҥастаре: лывырге
1) селиться, поселиться, осесть, оседать, обосноваться
Марий-влак кызытсе верешышт шукертак лакемыныт. Мемнан кугезына-влак Ӱшӱт эҥер мучаште лакемыныт. Шоҥгылыкеш эҥертыш лияш манын, изи эргыжат лакеме, лакеме кугу олаш вӱдйымак пуреҥгайыше кӱла (В.К.)
2) застрять, застревать
Пушеҥге руымо годым вес пушеҥгеш лакеме. Кожым руышым, кожем ыш йӧрл, лакемын шогале. Урым лӱйышым, колыш, ӱлык ыш воло, кожвуеш лакеме (Ӧ.Б.)
таҥастаре: пижаш
оседлый
Марий-влак ожнысек лакемше калык семын илат.
конфеты
Сакыратыш чевер тӱсан ландриным тичак оптымо (Ф.М.)
дряблый, вялый (о человеке)
таҥастаре: йочыла
муткылдышлаште гына кучылталтеш:
лап тӱчаш, лап пышташ (омсам, окнам) прикрыть
Омсажым лап тӱчын кодо.
низменность
Руш лапвер. Касвел Сибирь лапвер. Тургай лапвер.
низина
Эҥер воктенысе лапемыште мланде эше кошкен огыл.
осесть (опуститься)
Курык лапемын. Пӧрт лапемын. Тиде верыште мланде лапемын.
пригнуть, поникнуть; склониться
Корно воктен уржа лапештын. Шӱдырпеледыш мардеж йымалне ок лапешт (В.И.)
плоский
Лапка-лопка петыртышан вочко. Камбала ‒ лапка-лопка кол.
О сайте
Инструкция