1) среда, атмосфера
Пӱртӱс йырвел.
2) окружающая среда
йырвел тӱня окружающий мир
Мый марий йырвелеш кушкынам.
1) общество, общественность
Сылнымут йырге. Шанче йырге.
2) окрестность; окрестный
Йырге кундем. Ола йыргеште чодыра уке.
1) оборот, виток
Сандалык корабль мланде йыр шӱдымшӧ йыргежым пытара.
2) круговорот, круговерть
Илыш йыргеж. Вӱд йыргеж.
кружок (группа людей)
Сылнымут йыргек. Драме йыргек. Химий йыргек.
округ, окрестность
Тудын гай чапле качым йыргечыште але ужын огынал (А.В.)
округлеть, округлиться
Волгыдо-канде шинча кугышинча гай кугемын йыргешкеме (Куг.)
округлить
Комылям йыргешкемдаш.
округлить
Тудо лукшым йыргештаре. Комылям йыргештараш. Кӱ моклакам йыргештараш. Числам йыргештараш. Акым йыргештараш.
округлиться
(Колын) …шинчаже чот йыргештын, кугемын (В.К.)
окружная дорога
Озаҥыш, Йошкар-Олаш пурыде, йыргорно дене каяш лиеш.
перетряска
Ӱдырамаш тугай йыргыжыш верештеш ‒ суд марте шукта (Ф.М.)
1) окружить
Олам йырлаш. Каваным йырлаш. Немыч-влак Ленинградым кум ий годым йырлен шогеныт.
2) пробежать круг
Стадионым кум гана йырлышым.
брезгливость, отвращение; гадкий, противный, мерзкий
Тудын койышыжо йырныкым луктеш. Йырнык паша. Йырнык айдеме.
вести себя гадко, противно, мерзко
Уло мемнан дене ик тугай айдеме, кудо эртак йырныкланен коштеш.
кругозор
Ешартыш материал йочан йырончалтышыжым шараш полша (Куг.)
обозреватель
«Кугарня» газетын йырончызыжо литератур илыш нерген чапле статьям возен.
обозрение
Сылнымут йырончыш. Тӱнямбал илыш йырончыш.
соображать
Ну-ко, йыршоналтен ончо-ян: тыге ыштена гын, мо лектеш?
соображение
Тиде рвезын йыршонышыжо пеш начар.
всесторонний
Йыршӧрынан полыш. Йыршӧрынан шинчымаш. Йыршӧрынан ончалтыш.
атмосфера
Пашаштына йыръюж сай. Йыръюжын температуржо 20 градус. Ушан еҥ-влак чоҥештылше тӱрлӧ аппаратурым шонен луктыныт, но йыръюжым лавыртымым чарен кертын огытыл (Л.Я.)
среда, окружение
Йыр койшо тӱня йырым лиеш (ЙК)
нечистоплотный
Йырынчык вате (Ӧ.Б.)
жалобно ныть, стонать, визгливо звучать
Скрипке йӧсын йытмыжеш.
проголодаться
(Абдул ден Эчан) мӱшкыр чот йытыгыш манын, мӧҥгыш тарванышт (В.К.)
красота, прелесть
Александровын почеламутлаштыже тӱжвал йытыралык, образлан кӧра образ огыл, кӧргӧ сылнылык, шонымашын сылнылыкше шижалтеш (В.К.)
стать красивым, стройным
Валя кушкын, йытыраэштын, палашат ок лий (Куг.)
стать красивее, улучшиться
Ӱдыр ялт вашталтын, йытыраҥын. Мемнан олана палынак йытыраҥын.
сделать красивее, разукрасить
Пӧртым йытыраҥдаш. Уремым йытыраҥдаш.
ныть, хныкать, жаловаться
Мом эре йычен коштат?
вывихнуться
Чон йычкеште!.. Трук шыпланыш чыла (В.К.)
зануда; надоедливый
Йычык айдеме эре йычен коштеш.
шептаться, говорить шёпотом (ММ)
Мом тушто пеш йыштымаҥда?
поднебесье
Чон ала-кушко торашке кававундашке ӱжеш (Л.Я.)
горизонт
Кече кавадӱрыш волыш.
уничтожить
Тушманым кавартараш. Аярым кавартараш.
небосклон
Рӱмбалгыше кавасавыртышыште шӱдыр чӱкталте.
милость, благодеяние
Умыр йӱрет дене, шокшо кечет дене, эр тӱтырат дене кавыл ыште (Кум.м.). Пӱртӱс деч кавылым вучыман огыл, налман. Еҥлан кавылым ыштен веле, поро илышым ужаш лиеш.
венец, корона (при венчании); свадебный, венчальный, подвенечный
Кавыне вургем. Ончыза, могай мотор кавыне вургемым чиен лектын (У вий)
гордый
Кавыр айдеме косир, нужна еҥ дене ок шойышт, пояным веле йӧрата (Ӧ.Б.)
высокомерный, спесивый
Кавырака еҥ. Кавырака койышан.
насекомое
Кага ‒ ужар тӱнян осал тушманже.
делопроизводитель
Ачам рвезыже годым ик тӧнежыште кагазвиктарызе лийын.
делопроизводство
Кагазвиктыш сомыл. Кагазвиктышым марла шукташ.
бумажный, письменный (РМС)
Кагазле пашам шукташ. Кагазле йодыш.
личное дело (документ)
Кажне пашаеҥлан шкенжын кагазпогыкшым ыштеныт.
цвета радуги
Кагутньо пота (Г.П.)
запятая линг.
Ваштарешле ушем мут ончылан кагырик шындалтеш.
поворот
Корно кадырик. Илыш кадырик. Поезд кадырикышкет толын шуынат, пуйто кавашке кудал кӱзыкта (Ю.А.)
трость, клюшка
Шоҥго ӱдырамаш кадыртоям налын лектын шогалеш (Куг.). Кадыртояжым лопка олымбал век шуялта (Онч.)
О сайте
Инструкция