Большой марийско-русский словарь

вӱд

вӱд
Г.: вӹд
1. вода
    Йӱр вӱд дождевая вода
    теҥыз вӱд морская вода.
    Вӱд шӧртньӧ дечат шерге. Калыкмут Вода дороже золота.
2. река (кок сер коклаште йоген кайыше вӱд)
    Пароходшо Юл вӱд дене йӱксӧ семынак иеш. М. Большаков По реке Волге плывёт, как лебедь, пароход.
Сравни с: эҥер
3. ручей (изи вӱд йогын)
    Ялыште сурт-влак тырын-тӱрын шинчылтыт. Уремым вӱд кора. С. Чавайн В деревне стоят покосившиеся дома. Улицу бороздят ручьи.
    Изи вӱдет йогалеш, кугу вӱдыш ушналеш. Муро Ручеёк течёт – в реку впадает.
4. сок (кушкыл клеткыште улшо вишкыде)
    Куэ вӱд берёзовый сок
    ваштар вӱд кленовый сок
    эҥыж вӱд малиновый сок.
    Анук йошкарген кайыш, арава палыжат йомо, пуйто полан вӱд дене мушкылто. В. Иванов Анук покраснела, исчезли и веснушки, будто умылась калиновым соком.
5. жидкость, рассол, настой, раствор
    Кияр вӱд рассол
    вӱршудо вӱд настой зверобоя
    шовын вӱд мыльный раствор.
    Мыйын кызыт женьшень вӱдем пытенат, эмым ямдылен омыл. И. Васильев У меня сейчас кончился настой из женьшеня, поэтому лекарство не приготовил.
    Терыс вӱд, коридорысо изи канава дене йоген, жижеприёмникыш погына. «Мар. ком.» Навозная жижа, стекая по канавкам в коридоре, накапливается в жижеприёмнике.
6. перен. вода (содержанийдыме, шуко мутан ой)
    Ялмарий Йыванлан умбакыже паша ыштымыже годым пьесыж гыч уто вӱдым пунчал луктын, еҥ-шамычын характерыштым да конфликтым утларак пӱсемдаш кӱлеш. А. Волков Ялмарий Йывану при дальнейшей работе над своей пьесой необходимо заострить характеры людей и конфликт, убрав лишнюю воду.
7. в поз.опр. водный, водяной (вӱд дене кылдалтше)
    Вӱд корно водный путь
    вӱд энергий водная энергия
    вӱд станций водная станция
    вӱд турбина водяная турбина
    вӱд йогын водяной поток.
    Умбакыже Волгоград ола марте вӱд транспорт нимогай чаракым ужде вола. А. Ягельдин А дальше до города Волгограда водный транспорт не встречает никаких препятствий.
Идиоматические выражения:
– шинча йыр вӱд нале
– вӱдым подылаш, вӱдым подыл шинчаш
– яндар вӱдыш лукташ
– вӱдеш пураш
– вӱд гыч кукшо лекташ
– вӱд йымак волтен колташ
– вӱд налмаш
– вӱд кашка гай лияш
– кочо вӱд