терминов: 2902
страница 46 из 59
косач Ок, ёна жӧ мича лэбач сьӧд тарыд! Вылын юра да вожа бӧжа, лӧсталӧ шонді водзын −−−. Дерт, ылісяньыд мунысьяслы оз тыдавны ни гӧрд синкымъясыс, ни морӧссьыныс лозовыс, ни бӧж увсьыс чим еджыдыс. И. Торопов, Тян. кп. сьӧд тар, удм. сьӧд тур
чёрный таракан кп. сьӧд тӧрӧкан, удм. сьӧд таракан
синьга Сёр арнас Ласта куръя бара ёна ойдӧ да сэні радейтӧны шойччыны-вердчыны тшӧтш и сьӧд уткаяс, госа пӧткаяс. В. Балибасов, Вӧліны вӧралан местаяс. удм. сьӧд сюлы
вс. глухарь самец А чукчиыс, ыджыд сьӧд чукарыс, лэччыліс-ӧ выльысьсӧ сэтчӧ? Рытъявылыс? Али асъядорыс лэччас, кор дзикӧдз нин палялас повзьылӧмсьыс да кор морт дукъясыс ньӧти нин оз кутны кывны. И. Торопов, Кык чукчи.
глухарь самец Виччысьтӧг ӧти ягысь ми пондім повзьӧдавны зэв уна дозмӧрӧс, катша-рака мында кыськӧ да мыйлакӧ чукӧрмӧмаӧсь ӧтилаӧ сьӧд чукчи и сера кӧнтар! И. Торопов, Ме верма, батьӧ!
чёрный мертвоед
славка черноголовая удм. сьӧдйыр
чёрная синица, или московка удм. лӧбекей пислэг
рябчик Нёль-ӧ-вит сьӧла уйкнитіс вӧр пытшкӧ, а кыкӧн, муртса лэбыштӧм бӧрын, пуксисны берегдорса кос козъясӧ да и пондісны пытьӧдчыны-дзӧрны сэні мича бурыся юрнаныс гоньйӧдлігтыр. И. Торопов, Тян. кп. сьӧла, удм. сяла
выводок рябчика Петялӧн наберушкаыс тырны нин пондіс, кыдзи водзвылас быттьӧ мыйкӧ потіс — матігӧгӧрыс тырис лэбач бордъясӧн шлопӧдӧмӧн. Вӧлӧмкӧ, детинка веськалӧма сьӧла котыр вылӧ −−−. Л. Палкин, Тшак вотігӧн.
птенец рябчика Ӧні, кӧнкӧ, ягса нӧрысъясӧд мамыс бӧрся котралӧны шочиник гӧнъяса, −−− посньыдик квайт сьӧлапи да велӧдчӧны овны-вывны, зверъясысь да кырныш-варышъясысь дзебсясьны. И. Коданёв, Быд мамлы пияныд дона. кп. сьӧлапиян, удм. сялапи
гнездо рябчика Сьӧла пашкыртчис, пашкыртчис и-и, жбыр-р-р лэбзис. И бара Ваньӧлы сынӧдӧн ӧвтыштіс ӧда бордъяснас. Тусяпу бердас, муас, быттьӧ шӧри потӧм ыджыд мач джын, гӧгрӧс сьӧла поз. Е. Уляшёв, Сьӧла поз. кп. сьӧла поз, удм. сяла кар
выводок рябчика Но Ваньӧлысь лӧсьыд мӧвпъяссӧ торкис сьӧла позтыр: сьӧлаясыс ӧтпырйысьӧн жбыркнитісны дзик орччӧн, шуйга берег рӧч йылысь −−−. И. Торопов, Тян.
тетеревиные А местаясыс тані мичаӧсь, прӧмысаӧсь и чериаӧсь: тулысын — утка, гожӧмын — сир-ёкыш, а арын — сьӧла-тар... А. Одинцов, Ытва дырйи.
промысловая дичь Яким гӧтыр ӧддзис водзӧ висьтавны: — Мукӧдлаын татшӧм дивӧыд абу, кутшӧм миянын. Бара жӧ то кооперативнӧй лавкатӧ босьтамӧ. Мужикъяс миян тӧвбыд вӧралісны, сьӧла-ур кыйисны, тулан да руч. Став кыйдӧссӧ лавкаӧ нуисны. −−− а мый босьтісны? Кабалаторъяс сетісны, рӧспискаяс. Г. Фёдоров, Сиктса асыв.
писк рябчика А вӧрын сэтшӧм гажа. Мыйсӧ сӧмын эз аддзывны [Олег да Миша]: кывзісны сьӧлалысь чипсӧмсӧ, видзӧдісны, кыдзи тар кокаліс кыдз гаръяс. И. Коданёв, Сьӧд ты вылын.
сердце Ош яйсӧ [йӧграяс] сюйисны пуны пӧртъясӧ, а сьӧлӧмсӧ, пуртӧн пасйыштӧм бӧрын, пуасны торйӧн. Сьӧлӧмсӧ пасйӧм бӧрын ош оз нин ловзьы, а сёйыштӧмнас выныс ошлӧн вуджӧ мӧд мортлы. В. Тимин, Эжва Перымса зонка. кп. сьӧлӧм, удм. сюлэм
2269сьӧм
чешуя, чешуйка Керӧм сювсӧ старик нуис би дорысь ылӧджык, сэсся бура видзӧдліс, эз-ӧ гылав сьӧм. Тӧбис сьӧмгасӧ вещмешӧкас. И. Торопов, Тян. кп. сьӧм, удм. сьӧм
чешуекрылые, или бабочки
рыба с чешуей, чешуйчатая рыба Зонка копыртчис да весиг шылькнитіс негырысь, но зэв топыд сьӧма чериӧс, ки вомлӧссяысь паськыдджык вӧлі сылӧн бокыс −−−. И. Торопов, Тян. кп. сьӧма чери
сёмга, или лосось Сьӧмгаыд пӧ тай сійӧ сэтшӧм — кытӧні чужӧ да быдмыштӧ, сэтчӧ и бӧр воӧ кульмыны мореӧ лэччылӧм бӧрын. И. Торопов, Тян. удм. сёмга
лососёвые Кымынкӧ воӧн Торач шевкнитӧм борднас вевттис не сӧмын матігӧгӧрса став посньыдджык кожовникъяссӧ да сьӧмга-нельма кыйысьяссӧ, но и панласис нин чердыньса да архангельскса купечьяскӧд −−−. Я. Рочев, Изьва гызьӧ.
мелкая сёмга
молодь сёмги — Да, мыйла нӧ? Сійӧ жӧ [пӧкйыс] медчӧскыдыс свет вылас! Торйӧн нин свежӧй солалӧмаыд. — А оз-ӧ пондыны пинь улад ловъя сьӧмгапияныс нин няжакывны? — зэв збыльысь шуис Ваньӧ. И. Торопов, Тян.
сёмужья икра — Часлы, ми тіянӧс сьӧмга пӧкйӧн паньӧдам! — шуис Давид. — Сэні сымда выныс, ӧдйӧ и бурданныд. И. Торопов, Тян.
озёрный гольян
голая кожа
рыба без чешуи, рыба с голым телом
(черилӧн) голое тело
шея Энь сюзь колльӧдіс айсӧ синъяснас чутӧ пӧртӧдз да лӧнис, абутӧммӧдіс сьылісӧ. Лача сылы воис, мый коркӧ вой шӧр бӧрас бара на пӧтлас. Г. Юшков, Чугра. кп. голя, удм. чырты
короед −−− но унмыс эз на лок [Биярлӧн], и тінсидзӧ чӧвсьыс кыліс, кыдзи пучӧй гужгӧ-йирӧ керка керсӧ. Кымын во нин керкаыслы, некыт на абу рӧшкыд, пучӧй розьсӧ ни сьылі вундан гагсӧ на некысь эз казявлы, и со тэныд, ыштӧкӧ коркӧ регыд на и лэптіс керкасӧ кырссьытӧгыс куйлӧдӧм уль керйысь. Г. Юшков, Бива. кп. жӧвгаг
пение Пукси веж луд вылӧ, кӧні сярвидзисны уна рӧма дзоридзьяс, пукті юрӧс пожӧм бердас, кывзышті сылысь пошиктӧмсӧ, тӧлыскӧд вашкӧдчӧмсӧ, лэбачьяслысь да чиркъяслысь сьылӧмсӧ. И. Коданёв, Нидзӧс ді. кп. сьылӧм, удм. кырзан
певчая птица Сэсся внукыскӧд лэччылісны берегдорса раскӧ сьылысь кайясӧс кывзыштны. Торйӧн нин вӧрзьӧдіс найӧс, кыкнаннысӧ, кыдз пу вылын пукалысь войтӧвкайлӧн пӧся и гылыда тюрзӧмыс. И. Торопов, Ме верма, батьӧ! кп. сьылісь кай, удм. кырӟась тылобурдо
певчая птица Ичӧтик керкаын лои жар. Дед восьтіс ӧдзӧссӧ. Зэрыс дугдӧма нин. Быттьӧ тайӧ здуксӧ и виччысьӧма, пасьтӧм кыдз вылӧ пуксис жонь да кутіс гажаа сьывны. −−− сьылысьлань меліа видзӧдліс дед, сэсся петіс керкасьыс да муніс песла. −−− мышладорас грымӧбтіс лыйӧм шы. Кыдз пу вылысь уси сьылысь лэбач. И. Коданёв, Кыдз пу вылын сьыліс жонь.
домовый сверчок
2287сюв
1. внутренности, потроха Тадзи сёрнитігмозыс дедушыс кыскис сьӧлалысь сювъяссӧ, петкӧдліс внукыслы: — Со, видзӧд, этайӧ пемыдгӧрдыс — мус −−−. А со этайӧ нёнь пом кодь гӧрд ёкмыльыс — сьӧлӧмыс. И. Торопов, Тян. 2. кишка, кишки Гортаныс чукчи мӧдӧн-коймӧдӧн нуласны жӧ гӧсинча пыдди, а ӧстальнӧйсӧ, сювъяссӧ босьталасны да, пуктасны кытчӧкӧ ыркыд тӧв йылӧ, но мед сӧмын гусь кеняяс эз сибавны. Е. Афанасьев, Войнабӧрся повесть. кп. сюв, удм. сюл
гоголь Посни лэбачьяс, истанъяс, уна пӧлӧс уткаяс сентябр помын нин эновтӧны войвыв. На бӧрся лунвылӧ заводитӧны лэбзьыны сювчӧжъяс, дзодзӧгъяс, турияс, юсьяс. И. Коданёв, Тӧлын уткаяс.
2289сюзь
сова, филин Менам жӧ унмӧй эз лок. Пукалі да кывзі тӧлыслысь надзӧникӧн пошиктӧмсӧ. Кӧнкӧ горӧдліс войся сюзь. Сэсся бӧр ланьтіс. И. Коданёв, Койт вылын. кп. сюзь, удм. кучыран
совёнок Ӧтчыд тӧлын Салехард кардорса вӧрысь ме аддзи ичӧтик руд сюзьпиӧс. Кодкӧ дойдӧма сійӧс, чегӧма борд пӧвсӧ.Н. Канев, Сюзьпи. кп. сюзьпиян, удм. кучыранпи
совиное гнездо кп. сюзь поз, удм. кучыран кар
иж. безрогий олень А тайӧ сюр картӧм кӧрыс, сюндуйыс, — Габӧ Опоньлӧн. Ачыс Габӧ Опоньыс дзик жӧ нин аслас пелейыс кодь: кӧрыслӧн сюрыс оз быдмы, а Опоньлӧн ус ни тош. С. Терентьев, Рӧдвуж туйӧд.
2293сюр
рог, рога Буретш сук турун пӧвстас и водӧма, вӧлӧмкӧ, йӧраыд шойччыштны. Сӧмын сюръясыс да юрыс муртса тыдыштӧны. И. Белых, Йӧраяс. кп. сюр, удм. сюр
2294сюра
рогатый И вайисны сэсся некымын мӧс паськӧдӧм могысь: гӧрдов гӧнаӧсь да укват сюраӧсь, мичаник гӧгрӧс вӧрааӧсь, раминикӧсь. Г. Юшков, Рӧдвуж пас. кп. сюра, удм. сюро
платицерус Со тэ ещӧ кутшӧм вӧлӧмыд! — кутіс серавны Павел. — Весиг сюра гагъясӧс радейтан. А ещӧ мый радейтан? Г. Фёдоров, Сиктса асыв. удм. сюро бозго
рогатый олень — Стадаас тай, майбыр, сюра кӧрыс кӧть мыйта. Кутін да и вундав сюръяссӧ, вот и мора лоӧ. Е. Рочев, Дзолюк.
голый слизень
рогатая корова Пӧрысь нин да этшаник йӧвсӧ вайӧ. Таво весиг эз и нӧйтчы, сідзкӧ, кукань сылысь не виччысьны. Неыджыд сьӧд-еджыд сера сюра мӧс, нимыс Сюрук и эм. Ф. Микушев, Рӧштво дырйи. кп. сюра мӧс
отросток рога
сбрасывание рога Стадалы паныд зырӧдісны усьӧдӧм понъяс, но кӧръяс эз падмыны, весиг эз чинтыштны ӧдсӧ, сӧмын важенкаяс увлань лэдзисны юрнысӧ, водзӧ чургӧдісны ёсь сюръяс (тулысын налӧн медбӧрын сюрыс гылалӧ). Е. Рочев, Дзолюк.