провал, исчезновение (реки)
Лач каргыме Вончо йога йомын-нӧлтын нелмаш гыч нелмашыш (В.К.)
глина
Ненче дене шӱшпыкым ыштат. Уремыште шун ненчым теҥгече нӧштыльым (В.К.)
первосортное зерно
Нервырче пуалтыме годым ончык йога.
Ⅰ
содержание (суть изложения)
Книган нергеже. Кинон нергеже. Садлан символ гоч ончыкталтшыла келге нергеан лийшаш (Онч.)
Ⅱ
эпидемия, поветрие, простудная болезнь, ОРВИ
Эх, вет пижын нерге куэ-влаклан! (В.К.)
Ⅲ
разряд, категория, класс
Тудо кумшо нерге специалист. Кӱшыл нергеан пилот.
система (в расположении чего-л.)
Йылмыште йӱк нергелык уло. Сайлымаш нергелык. Чылажат нергелык почеш лиеш.
систематизация, классификация
Кушкыл-влакым нергелымаш.
1) предсказать, предрекать
Ватем мыйын черланен… Кузеракын тӧрлышаш, нерден пу-ян таче раш (Г.К.)
2) дать обет, обещать, посулить
Юмылан чомам кумалаш нердат (Ӧ.Б.). Миколо юмылан оксам нердат (ММ)
сыщик, ищейка, шпик
Теве полицийын нерешкыже-влак коштыт.
взгорье, возвышение, бугорок
Неркаште шкет пушеҥге шога.
намордник
Оласе-влак пийыштым нерлыкым чиктен коштыктат.
платок (носовой)
Нершовычым луктын, нолышо нержым ӱштылале.
переносица
Нершужо воктен перен пуыш.
обоняние
Пийын нерӱпшыжӧ пеш пӱсӧ. (Лев) вик нерӱпшлан ӱшанен, шеҥын, кухньышко пурен (В.К.)
нефтепровод
Марий Эл гоч кок кугу нефтьпуч эрта.
слабость, слабосилие, мягкотелость
Осал еҥлан нечкылыкетым нигунам ит ончыкто (МЭ)
изнежиться
Шинчат. Пырт йокрок. Пуйто трук нечкышненыт. Шомак дечын раш палдара келге шӱлыш (В.К.). Ну, ом ойло тополь, писте ‒ нуно нечкышнен пытеныт (В.К.)
баловать, изнежить
Ах, кузе тудым нечкыштареныт! (В.К.)
ничья спорт.
Футбол дене модмаш нигӧн дене пытен.
никоторый
Чыла верчын муткучышо витле ияш комсомол! Нимынярымше орден тудын оҥышто пытартыш огыл (В.К.)
изнашивать, протирать, приводить в негодность
Кемым, упшым нодаш (вашке пытараш). Сай вургемым чиен коштеш, нодеш, ок переге. Терым, орвам нодаш. Тержым нодын коштеш, сомылжат уке вет (Ӧ.Б.). Тылзылан ик-кок гана кумыл деч посна модылдалын, тӧшакыштым нодыныт гын, Зоялан йӧрен (Г.А.)
слизь мед.
Рвезын шинчаштыже ноло налын.
время сокодвижения
Ялгалык ноло пагытыште теле мучкылан нийым ямдыла (МЭ)
нумеровать
Кугурак тияк мыланем «Дело» возыман кагаз тӱшкам пуыш да кажне лаштыкым номераҥдаш ончыктыш (Онч.)
носилки
Колхоз вуйлатыше йоча-влак почеш носилкавара дене куржталыштеш.
сыроватый, влажный, отсыревший
Ночкалге лум. Ночкалге мланде. Пырчыже але ночкалге.
Ⅰ
рост, возрастание
Озанлыкыште нӧлтыш уке. Ак нӧлтыш чот шижалтеш. Шудо нӧлтыш але ок кой. Озым нӧлтышат начар.
Ⅱ
1) подъём, взлёт; подъёмный
Тиде самолётын нӧлтыш вийже пеш кугу.
2) прилив сил, энтузиазм
Кумыл нӧлтыш. Чонышто тугай нӧлтышым шижам, кеч-кушкат каяш ямде улам.
стрела; наконечник стрелы арх.; стрелка (часов)
Сонарзын нӧлыжӧ ур шинчашке вереште (Онч.). Тушто «сухо», «переменно», «дождь» манын возымо мут лийшаш. Нӧлын возымашкыла ончыктымыжо гаяк кече вашталтмаш лиеш (МК)
липкий, клейкий
Руаш гай нӧнчӧ лавыраш шуйналт возатат, кидет пижеш (Онч.)
сметана
Шопо нӧрга. Нӧрга шопо шӧр ӱмбалне лиеш.
неокрепший, несформировавшийся
Нӧргаш ӱдыр. Нӧргаш рвезе. Тыште нӧргаш писте-влак шогат. Нӧргаш аза. Нӧргаш лу (Ӧ.Б.). Нийлан чодыра гыч нӧргаш нымыштым руэн кондыш.
промозглый, слякотный, отсырелый
Нӧрык кече, телым ночко лум лумеш, лум изиш шула (Ӧ.Б.)
обеднеть, обнищать, оскудеть
Но ме пытартыш шырпе йотке нужнаштынна, ужынна, иленна (В.К.)
подлиза
Мемнан коклаштат ик нулызо уло, ужынат от шукто ‒ начальникым шке велкыже савырен налеш.
кладь, поклажа, багаж
Кидыштыже нимогай нумалтышат уке. Кужу корныш нумалтыш деч посна тарваныш.
нива
Шыштаҥше нурвече мардеж дене ловыкталт кия.
полевой стан
Тургым годым ожно пасушто нургудымат ыштылыныт.
1) пастбище, выгон
Нуршерыш вольык ончаш коштым (Ӧ.Б.)
2) поле, сфера, область деятельности чего-л.
Революций деч вара кундемысе вуйлатыше орган-влак марий йылмын нуршержым чот кумдаҥденыт.
послед
Ава, азан нӱжвалжым эрыктен, кидышкыже нале да шӱмжӧ пелен ӧндале (Онч.)
выхлопать (постель, одежду), отхлестать (бить)
Вургемым нӱлаш кӱлеш, пуракан. Кемургызо, тоявондым налын, волымыжо годым тупшо гыч нӱлеш (Ӧ.Б.)
ослаблять (остроту), притуплять
Но тыгай кочо шарнымашат, шӱмеш логалше нимогай сусырат поэтын мастарлыкшым ок нӱшкемде (В.К.)
приголубить, приветить
Саскавий ондак ӧрмалгыш, чынак лӱдын пелешташ, вараже ныжылтарыш: «Теве кӧ улат улмаш?» (И.С.)
1) четвертовать
Ожно годым еҥым нылытлен пуштеденыт.
2) петь четвертинками, по четыре части поэт.
А пулдырчо муралта гын сылнысемжым нылытлен ‒ те палыза, ик гектар гыч нылле пудым кӱктен (Ф.И.)
нежный; эластичный (ММ)
Нарынче шӱртет, нымыжет, шупшылатат, шуйналеш (Муро)
двенадцатиперстная кишка
Рис пучымыш, пагарыште шулыде, писын ныргыжшолыш логалеш (МЭ)
очарование, пленительность
Волышым пеледышан олыкыш, авалтыш чонем пӱтынек овыл.
зачароваться, очароваться, заворожиться
Илья Васильевын «Изи куэ» ойлымашыже дене овылалтын шке кӱкшытем куэм Сарсадыш нумал тольым (С.Н.)
1) заколдовать
Имньым, айдемым овылаш. Еҥ овыла мыйын имньым, имне йолдымо лиеш, каен ок керт (Ӧ.Б.). Алем ялт пытен, капемат тарватен ом керт, пуйто овылен шынденыт (Онч.)
таҥастаре: локташ, пошараш
2) зачаровать, очаровать, заворожить
Тысе пӱртӱс мыйым овылен, шинчамат кораҥден ом керт. Сылне шыже, шинчам овылен чатка пӱртӱс.
таҥастаре: лумаш
чародей
Тый ялт овылзо улат, савырет шке векет еҥым.
обаятельность
Тудо еҥын кумылжым шке овыллыкшо дене налеш.
влиять (РМС)
Рвезын койыш-шоктышыжлан чӱчӱжӧ чот овырен.
О сайте
Инструкция