терминов: 2902
страница 16 из 59
синьга
серебристая чешуя −−− ки вомлӧссяысь паськыдджык вӧлі сылӧн [сьӧмгалӧн] бокыс, а сэні, еджыд сьӧм вылас, кӧть и эз вӧв ёна югыд тӧлысь югӧр улын, тӧдчисны уна лыда пемыдгӧрд чутъяс. И. Торопов, Тян. кп. чочком сьӧм
белая рыба Гожӧмнас вискыс ляпкалӧ, лоӧ, позьӧ кӧ сідз шуны, чери дзуӧн. Еджыд сьӧма быд сикас чериыс сэтчӧ пырӧ. В. Напалков, Прӧщай...
белая сова Весиг ёна бӧрынджык, кодыр ме олі −−− Ленинградын, татчӧс местаяссӧ вежӧрті еджыд сюзь оланінӧн, кӧні век шутьлялӧ турӧб. Меным сьӧкыд вӧлі эскыны мамӧ письмӧяслы, кӧні сійӧ меным гижис гожся тундра йылысь, −−− лэччывлӧм шонді йылысь. В. Юхнин, Тундраса бияс. удм. тӧдьы кучыран
белая рыба Еджыд чериыс, гырысьыс, буракӧ, лэччӧма нин Куа ты йиръясас ли вискӧдыс Эжваас петӧма тӧвйынытӧ, ньӧти абу ветлӧма войнас, нэр сыныс да кельчиыс и пырӧма гымгаясас. Г. Юшков, Бива.
лебедь-кликун Збыльысь ӧд, кор поводдяыс лёкмас да дыр он аддзыв шондісӧ, сэк лэбысь ли пукалысь еджыд юсьыд сэтшӧма долыдмӧдӧ сьӧлӧмтӧ, он кӧсйы да нюмыд петалас. Г. Юшков, Чомъя мусюр. кп. чочком юсь, удм. тӧдьы юсь
бабочка, мотылёк Владик эскытӧма видзӧдліс сы вылӧ. Шутитӧ? Детина сьӧлӧмын дзоляник енбобув моз вӧрзьӧдіс бордъяссӧ радлун. Сійӧ тэрмасьӧмӧн разис [велосипед] кӧлесаясысь гезсӧ, −−− да мыччис Силантийлы. А. Вахнин, Мамлӧн Рыжик.
божья коровка ...Тайӧ тай ныв аддзис енгагӧс. Ӧти идза под йылӧ кавшасьӧма. Мышкуас гӧрд, сьӧд чутъяс пасьталаыс коялӧма — сэтшӧм мича! Н. Попов, Ирина тётя. кп. енгаг, удм. шундымумы
жаворонок полевой кп. вӧршар, удм. бурдо крезьчи
бекас «Мм-ме-е-е-е!» — небеса шӧрланьын кузя бакӧстіс енмеж. Ме чатӧртлі юрӧс, но тэрыбысь-тэрыб бордъяса ичӧтик куликӧс некыдз эг казяв. В. Безносиков, Вильыш Вӧръю. кп. нюрбаран, удм. нюрвылтака
эхинококк Уськӧдчи торкны [кӧр видзысьясӧс] лёкторйысь [уль яй сёйӧмысь], ӧвтча, горза: — Мый ті! Дугдӧ! Ковъяс! Ехинокок сюрас. Дугдӧ, мися, дугдӧ! Н. Никулин, Яндо.
762ёді
лещ Сажинлы неокота вӧлі лэптыны сы дырйи черисӧ, поліс мынӧмысь да ньӧжйӧникӧн водзӧ каттис донкалысь жилка-сюрӧссӧ. Ва веркӧсын плавкмунлі ыджыд весьтысь на паськыдджык ёді да бӧр вӧйтчис. Г. Юшков, Кык вуграсьысь. кп. ёді, удм. пая
ход леща во время нереста кп. ёді кульмӧм
подлещик, мелкий лещ — Видзӧд, пиӧ, быд чери, кыдзи и вӧрас быд пу, кыдзи быд нитш ас кодьыс. Со гӧрдов бордъя да зарни сьӧмъя сын. А этайӧ паськыдыс да гырысьджык сьӧмъяыс — ёдіпи, либӧ ляпа. И. Торопов, Вошӧм гортӧ мунан туйыс. кп. ёдіпиян
молодь леща
овсянка камышевая «Пийӧ-пийӧ, пипу-пи-и-и!..» — видз вылын, пӧлян йылын довъялӧ, дзользьӧ ёдіюр. Тима Вень, Во гӧгӧр кытшовтӧм. кп. вежкай, удм. нюр кыйы
767ёж
ёж обыкновенный Кильчӧ пельӧсын ӧшалысь лампочкаыс ылӧдз югзьӧдӧ ӧшинь ув. И друг ёкмуні сьӧлӧмӧй: месянь воськов-мӧд сайын котӧртӧ зэвтчӧм щӧтьяса ёж. Видзӧді, кытчӧдз эз саяв пемыдас. В. Напалков, Аддзысьлытӧдз, Карпатъяс. кп. ёж, удм. ӵушъял
ежонок кп. ёжпиян, удм. ӵушъялпи
оса-блестянка, или золотая оса удм. ӵуж дуринчи
окунь Вузасьысьяслы шедыштӧма жӧ вӧлі чериыс, весьтысь кузьджык ёкышъяс на. Г. Юшков, Рӧдвуж пас. кп. ёкыш, удм. юш
мальки окуня
мальки окуня
уд. мелкий окунь Ачыс Чертышев пыж нырын пукалӧ, руль сайын, ӧтарӧ-мӧдарӧ бергалӧ. Сьӧд кӧтшас горулын вужляяс бокысь челядь ёкыш кетш вугралӧны. Е. Афанасьев, Ён лов шедӧма.
мелкий окунь А поводдяыс кутшӧм! Лӧнь, весиг бадьяслӧн корйыс оз вӧр. Васялы регыд ёкышпи шедіс, кодӧс шыбитіс пельпом саяс ӧшалысь пестерӧ. Е. Афанасьев, Кытшъяс. кп. ёкышпиян, удм. юшпи
молодь окуня
крепкий клюв Да, чукчи пасьвидзис-куйліс пашкыр пожӧм улын! Сійӧ чӧла куйліс гатшӧн, ыджыд бордъяссӧ паськӧдӧмӧн, крукыля ён ныра кузь голясӧ нюжӧдӧмӧн −−−. И. Торопов, Кык чукчи. кп. ён ныр
крепкие зубы Сан скӧра видзӧдліс мелань, гурчнитіс ён пиньяснас, вӧв туша бердысь нетшыштіс яйтор и сӧмын сы бӧрын пышйис вӧрӧ. И. Коданёв, Ылі вӧрын. кп. ён пиннез
778ёс
1. малёк, мальки Бытшкис кымынӧскӧ ыджыдсӧ [налимсӧ] да керис ӧтиӧс видзӧдлынысӧ, мый нин сэтшӧмасӧ сёйӧма, а сійӧ эштылӧма нин горшасьнысӧ −−−, ыджыд китыр ньылалӧма ёссӧ. Г. Юшков, Бива. удм. чорыгпи 2. снеток Тайӧ аслыссяма кыз рушкуа чериыс чаль чуньысь кузьджык оз и быдмыв. Та вӧсна и черинас оз шуны, а нэмсӧ ёскӧн кольӧ. Е. Афанасьев, Войнабӧрся повесть.
стая мальков Пыдӧстӧм лӧз енэжсянь дзирдаліс-нюмъяліс гажа шонді, ва дорті тшапа ветлӧдліс вӧсни кокъяса истан, ичӧтик кулигаӧ пырис шонтысьны ёс чукӧр. Ымраліс гожся лун. Л. Палкин, Мынтӧдчис.
острое крыло Берегдорса из вылысь «ис-ис-ис» горзігтырйи кыпӧдчис да, ёсь бордъяснас ваӧ инмӧдчывлӧмӧн, кытчӧкӧ увлань лэбис ичӧтик истан. Я. Рочев, Кык друг. кп. йыла борд
острый коготь Ме дінӧ сійӧ [сюзьпи] регыд велаліс да эз нин кут дзебсясьны, некор эз кокыштлы киӧс, эз лэдзлыв ёсь гыжъяссӧ.Н. Канев, Сюзьпи.
заостренное ухо −−− ачыс [Бордъя чибук] ловъя на и мый ещӧ сылы колӧ, пӧт кынӧмнад рад ывлаыслы, былькъя, лӧзов руа синъясыс гажмӧмаӧсь, ёсь йыла пельясыс вильыша чурвидзӧны... И. Торопов, Тян.
острый нос Тӧвся кадӧ мастера куталӧ и лым пиӧ дзебсьӧм сьӧлаясӧс, таръясӧс, байдӧгъясӧс. Радейтӧ и шыръясӧс. Кӧть ручлӧн и нырыс ёсь, а дуксӧ кылӧ ылысянь. И. Коданёв, Мойдын моз...
землеройка — Ӧтчыд ми, йывъяссӧ [ӧмидзлысь] вочаӧн-вочаӧн кӧртавлім да, копыртлім жӧ. −−− тӧвбыд сэні, нюдз пратьясас, ёсь ныра шыръяс йирсьӧмаӧсь-пируйтӧмаӧсь. Тулыс кежлас миян ӧмидзсьыд куш сӧмын пызь-пӧим кольӧма... И. Торопов, Вошӧм гортӧ мунан туйыс.
заострённая морда Ёсь ныр-вомсӧ [тулан] копыртӧма мулань, дженьыдик гӧгрӧс пельясыс оз вӧрны: сьӧд сэтӧр кодь рӧма посньыдик синъяснас, тыдалӧ, видзӧдіс пон вылӧ. В. Юхнин, Алӧй лента.
острый нюх Оз прӧста шулыны, сюсь йӧзыд пӧ пон нырисаӧсь. Понйыдлӧн нырисыс и збыль зэв ёсь. В. Канев, Микей пӧль.
острый зуб Кыпӧдіс, дерт, [чукчи] сы вылӧ вожасьӧм хищникӧс, лэбӧдас, кытчӧдз тырмас выныс, кытчӧдз ёсь пиньяснас сьылісӧ оз пилит... В. Торопов, Мудер зверь.
жаба обыкновенная кп. жаба, удм. бака
789жак
лет. печ. дятел
порхать Видзӧдам да, вӧрса пыстаяс жбыръялӧны-лэбалӧны увйысьувйӧ, гарсӧ пылльӧны, а чир-чарыс лым вылӧ киссьӧ. В. Торопов, Коді ёгӧссис. кп. жбыръявны, удм. поръяны
мелкий хариус — Гриша, кытчӧ? — юалі ме −−−. — Эстчӧ, катыдас, чукыль саяс. Сэні зэв кузь кось. Жиганыс этша. И тальмаыс оз веськав. — Кутшӧм жиган? — Посни комыс, весьт кузяыс. Мый наысь, мед на быдмӧны. Г. Юшков, Ловъя лов.
уд. снегирь удм. жойна
снегирь «Жжньнь... жжньнь... жжньнь...» — йӧжгылясьӧ-кынмӧ пу вылын жонь. Кӧдзыд. Гӧгӧр лӧнь — шы ни ру. Кулӧма ывлаыс. Тима Вень, Во гӧгӧр кытшовтӧм. кп. жонь, удм. шушы
стая снегирей Друг орчча кыддзӧ кыськӧ жбыркнитіс-пуксис жонь котыр. Мича тайӧ лэбачыс! Да быдӧн, дерт, сійӧс, гӧрд морӧсаӧс, тӧдӧ. Арся зумыштчӧм вӧрыс быттьӧ югзьыштіс, ловзьыштіс. М. Ладанов, Бипур дорын.
птенец снегиря кп. жоньпиян, удм. шушыпи
желна, или чёрный дятел Виччысьтӧг гӧрд ур чепӧсйис кыськӧ, тюркнитіс ыджыд пожӧм йылӧ −−−. Ок и сюсь! Быттьӧ дженьыдаӧн лэбовтышталӧ вывлань, бордъя жӧвна моз. И. Торопов, Тян.
797жуй
уд. мелкая щука, щурёнок Сідз, Вашка катыдса олысь, шуам, висьталас кӧ, мый кыйис жуй, мӧдыс [кывтыдсаыс] оз гӧгӧрво, мый кыйӧма сійӧ жунь, сирпи либӧ. Ю. Васютов, Менам Удора.
вялый
вялая птица
вялая рыба