рыба, поднимающаяся на нерест
Зібъясӧн тойласьӧмӧн мужичӧйяс петалісны пыжъяснас ю шӧрӧ да виччысисны кайысь черисӧ. Мыйӧн тыдовтчас кӧсякыс, пырысь-пыр чӧвтӧны тывъяс да кыскӧны береглань. В. Канев, Чужанінӧй — Діюр.
брюквенница
удм. каляга бубыли
клёст
Кальсыясыд медсясӧ декабрын и поздысьӧны. Коль кӧйдыс сэк буретш воӧма, сёяныс юр выв тырыс... Кӧдзыдыд кальсыястӧ оз падмӧд... А. Одинцов, Кальсыяс.
удм. кайсы
птенец клеста
удм. кайсыпи
чайка сизая
Каляяс миян ты вылын олӧны важӧн нин... Олӧма йӧз кӧть и шуӧны — водзджык пӧ эз вӧвны, но мыйӧн ме помнита — век вӧлі лэбалӧны найӧ ты берег дорті, быттьӧ дежурнӧйяс... Е. Козлов, Каляяс.
кп. черигадя, удм. чорыгсиись
птенец чайки
Муртса на воссясны войвывса дыр узьысь юяс, а тіян пиысь унаӧн тэрмасянныд нин ылі шоныд муясысь, саридзьяс сайысь Печора, Эжва, Сыктыв да мукӧд юяс вылӧ, медым тані быдтыны ас кодьныд жӧ сюсь синъяса, тэрыб бордъяса каляпиянӧс. И. Коданёв, Найӧ гажӧдӧны мореяс, юяс.
кп. черигадяпиян, удм. чорыгсиисьпи
стая чаек
Теплоходъясӧн, мотора пыжъясӧн ветліг-мунігӧн вель тшӧкыда ми нимкодясям тіянӧн, каля чукӧр. Видзӧдам, кыдзи ті кужӧмӧн да тэрыба сунласянныд ваӧ, медым кутавны вугралысь чериясӧс, ӧктыны юяс вылысь быд сикас сёянторъяс, кодъясӧс шыблалӧны йӧзыс. И. Коданёв, Найӧ гажӧдӧны мореяс, юяс.
путовая кость лошади
удм. бакал
кошка, кот
Лабич вылын нюжвидзысь кань корсюрӧ восьтлывліс син пӧвсӧ да видзӧдлывліс на вылӧ, быттьӧ кӧсйис шуны, мый ог пӧ узь ме, тшӧтш кывза. И. Торопов. Юль.
кп. кань, удм. коӵыш
кошачьи когти
кп. кань гыж, удм. коӵыш гижы
кошачий мех
кп. кань кучик, удм. коӵыш ку
котёнок
Школаӧ ветліг-мунігъясӧ миян костын сӧмын и сёрниыс — уркайяс да ещӧ Модяяслӧн каньпиыс. Лэбачьясӧн мен ошйысьнысӧ гежӧда ковмывлӧ — ставсӧ челядь асьныс тӧдӧны. Ӧні Модя тшӧкыдджыка мӧдіс каньпинас ошйысьны. А. Одинцов, Кальсыяс.
кп. каньпиян, удм. коӵышпи
канюк, или обыкновенный сарыч
Нюр дорын пискалісны сьӧлаяс. Ӧтиногӧн увтчис визяорда. Уліник шондіа небесаын гӧграліс канюк варыш да нора кевмис арся зэръяс. В. Юхнин, Алӧй лента.
удм. куанёк
капустница
кп. капуста бабыль, удм. кубиста бубыли
капустная тля
кп. капуста гаг
весенняя капустная муха
Павел Катя капуста гутлысь лёльӧяссӧ, гашкӧ, сё ног бырӧдіс-виис да. Пӧим сорӧн рӧсада гӧгӧрсьыс мусӧ гудраліс-бергӧдліс, табак ва сулӧдіс, быдса кык лун, сэсся гудыр сораснас рӧсадасӧ киськаліс. Паш Вась Ӧльӧ, Войясыс ӧні пемыдӧсь...
личинка весенней капустной мухи
Кӧвъясьліс капуста гутлӧн лёльӧыс. Он кӧ ас кадӧ казяв тайӧ пеж гагсӧ, став быдмӧгтӧ тшыкӧдас −−−. Гутлӧн лёльӧыс вужсяньыс капуста рӧсадасӧ йирӧ-сёйӧ −−−. Паш Вась Ӧльӧ, Войясыс ӧні пемыдӧсь...
муравейник
Тэ, дерт, аддзылін тайӧ уджач гагъяссӧ [кодзувкотъяссӧ] и налысь оланінъяссӧ — лыскысь тэчӧм каръяссӧ. Л. Палкин, Кодзувкотъяс.
уд. карась
Вашка катыдын, менам сикт гӧгӧрын, эм уна ичӧтик да ыджыдджык ты, кӧні олӧ-вылӧ карат (гыч). Л. Палкин, Окота эськӧ тӧдны.
карий
Туй вывті ньӧжйӧникӧн гӧгыльтчис колльысян телега, карӧй мерин корсяліс туй вывсьыс косінъяс, кыті кокньыдджык кыскынысӧ, кытшовтліс гырысь ва гуранъяс −−−. А. Лыюров, Пармаса варышъяс.
кп. карӧй, карӧй вӧв, удм. тӧри, тӧри вал
карп
Воысьяс уналаті тӧдмалісны тылысь джудждасӧ, босьтісны банкаясӧ васӧ, ты пыдӧсса быдмӧгъяс, нюйтсӧ. Тӧдтӧм йӧз висьтасисны ихтиологъясӧн да шуисны: кутам пӧ рӧдмӧдны тайӧ тыас зарни чериясӧс — карпъясӧс. В. Афанасьев, Вӧрса ты дорын.
кп. карп, удм. карпуш
городская ласточка, или воронок
удм. вожона
проволочник
кп. вежгаг, удм. езныр
сорока
Друг кыськӧ локтіс катша, пуксис варыш дорӧ да пондіс тшатшкыны-пинясьны. Сэсся тшатшкигмоз лэбзьыштіс варыш вомӧн да пуксис мӧдар бокас. Л. Палкин, Варышкӧд аддзысьлӧмъяс.
кп. катша, удм. коӵо
сорочье яйцо
кп. катша кольть, удм. коӵо пуз
птенец сороки
кп. катшапиян, удм. коӵопи
сорочье гнездо
кп. катша поз, удм. коӵо кар
вороновые
И катша-ракалы муса тайӧ пуыс [кыддзыс]. Пуксясны медся йылас, чатрӧдлӧны юрнысӧ, весалӧны няйтчӧм кокъяссӧ да ныръяссӧ. И. Коданёв, Лунвывса гӧсьтъяс.
кп. катша-рака, удм. коӵо-куака
собака с белым пятном на лбу или на шее
собака с белым пятном на лбу или на шее
дергач, коростель, перепел
«Подь-пӧлудь! Подь-пӧлудь!..» — дугдывтӧг шпаткӧ войясын квайтпалич-пӧтка; ылыстчылас, матысмылас шыыс, он и тӧд кодарын кылӧ. Войясыс югыдӧсь, шоныдӧсь. Быдтор быдмӧ-дзоридзалӧ. Тима Вень, Во гӧгӧр кытшовтӧм.
кп. пытьканкай, удм. куасьмем
сс. дергач, коростель, перепел
Шобді пиас кӧнкӧ матын горзіс кватькан: «Квать-квать, квать-квать». В. Юхнин, Алӧй лента.
кп. кватькун, удм. куатькетӥсь
сибирский сиг
Дерт, кылаліс чайыс: гормӧга водка доз вӧлі вайӧма Рогачевыс, а Латкин сола кебӧс, кык весьт кузяӧс, вундаліс вомӧ сюян вылас. Г. Юшков, Кысь ме тэнӧ корся?
1. косяк
И ӧні шоныд ваа лыа доръясын гыбзьӧ-пуӧ арпияныс. И ӧд дивӧ — быдӧн аслас кельӧбӧн ветлӧдлӧ: ӧтиын гыж кузьтаӧсь на сӧмын, мӧдын — чунь кузьтаӧсь нин... И. Торопов, Тіянлы водзӧ овны.
удм. уллё
2. стая
Кальӧг вомӧн и чатӧртчис Прокӧ Васька, медым видзӧдлыны уркайяс вылӧ. А найӧ, дзонь кельӧб, кытшовтісны коз гӧгӧр да тювгысялісны-пуксялісны сэтчӧ, ӧти здукӧн некод эз коль лэбалысьыс. Г. Юшков, Рӧдвуж пас.
удм. уллё
собраться, сбиться в стаю, косяк
плотва, сорога
Ковмис Латкинлы тшӧтш кутчысявлыны шатинас, видзны Тамараӧс тэрмасьӧмсьыс, и кельчи бӧрся кельчи сэки пондіс шедны, ставыс ӧткодь, весьт кузя кымын. Г. Юшков, Кысь ме тэнӧ корся?
кп. кельчи, удм. чабак
мелкая плотва
Куръяын гыбаліс, ворсіс посни чери: мык, бадькор, кельчипи... Пель дорын тіньгисны номъяс. Уялысь, лэбалысь, жбыръялысь ловъя ловъяс быдӧн ас ногыс ошкисны асывлысь локтӧм. Г. Фёдоров, Востым.
молодь плотвы
— Мыйла либӧ кӧсйысянныд, — батьыс мӧдысь нин пырис пияныслӧн узьлан жырйӧ. — Шонді пыриг-петігӧн чериыс ветлӧ-пӧткӧдчӧ, а луннад кельчипиян и сёйӧны. В. Торопов, Ыджыд ёкыш.