терминов: 778
страница 9 из 16
-ая, -ее
1) чушкан; дзужган, дзажган, дзожган
2) чушкан
   кто-то спрашивает его шипящим голосом кодкӧ юасьӧ сійӧс чушкан гӧлӧсӧн
   шипящие согласные лингв. чушкан согласнӧйяс
ж. пасьта, паськыдлун; от
   ширина реки юлӧн пасьта
   ширина холста дӧра от
   шириной в метр метр пасьта ногыс
   убавить ширину пасьта чинтыны
ж.
1) уст. и обл. диал. окшин
2) гач вож, гач вом, гач ворга
несов. что
1) разг. паськӧдны
   ширить глаза син паськӧдны
2) перен. паськӧдны; сӧвмӧдны
   ширить соревнование ордйысьӧм паськӧдны
несов.
1) паськавны
   рот ширится вом паськалӧ
2) перен. паськавны, содны; сӧвмыны
   ширится борьба за чистоту природы паськалӧ вӧр-ва сӧстӧмлун вӧсна тыш
   ширится борьба за мир паськалӧ мир вӧсна тыш
   ширятся литературные связи сӧвмӧны-паськалӧны литература йитӧдъяс
ж.
1) сайӧд
   кухня разделена зелёной ширмой на две половины турунвиж сайӧдӧн инпӧвсӧ юкӧма кык пельӧ
2) перен. сайӧд
   служить ширмой кому-либо лоны кодлыкӧ сайӧдӧн
   слово может стать и ширмой для бездельников кыв вермас лоны весь олысьлы и сайӧдӧн
-ая, -ое
1) паськыд; ота
   довольно широкий паськыдпырысь
   широкая улица паськыд улича
   широкое окно паськыд ӧшинь
   широкая дорога ота туй, паськыд туй
   он низок ростом, но широк в плечах сійӧ ичӧт тушаа, но паськыд пельпомъяса
2) паськыд, личыд, прӧст, лупи-лопи (паськӧм)
   широкое платье паськыд платтьӧ
   шуба широкая пасьыс личыд
   пальто широко в плечах пальтоыс пельпомъясті паськыд
3) паськыд, помтӧм, помтӧм-дортӧм
   широкие луга помтӧм-дортӧм видзьяс
   перед глазами ехавших расстилалась широкая, бесконечная равнина мунысьяслӧн син водзас шевкнитчӧма паськыд, помтӧм-дортӧм шыльыдін
4) ыджыд, гырысь (воськов, восьлас)
   широкий шаг ыджыд воськов
5) перен. ыджыд, гырысь; уна
   широкие возможности гырысь позянлунъяс
   широкие планы гырысь планъяс
   широкие знания ыджыд тӧдӧмлун
   широкая программа научных исследований наука туялан ыджыд уджтас
   широкая помощь населению олысьяслы гырысь отсӧг
6) перен. кыз, кызвын
   широкий читатель кызвын лыддьысьысь
   широкие слои населения кызвын олысьыс
   товары широкого потребления кызвын йӧзлы колана вузӧс
нареч.
1) паськыда
   широко распахнуть дверь паськыда восьтыны ӧдзӧс
   за рекой широко раскинулся луг ю сайын паськыда шевкнитчӧма видз
2) ыджыда, гырыся
   широко шагать гырыся восьлавны
3) перен. паськыда
   широко использовать достижения науки паськыда пыртны олӧмӧ наукалысь шедӧдӧмторъяс
   широко оповестить население паськыда юӧртны йӧзлы
-ая, -ое
1) уна йӧзлы юӧртан, паськыда юӧртан
2) ирон. унатор кӧсйысян(а)
   широковещательные речи унатор кӧсйысяна сёрни
-ая, -ое
паськыд морӧса, шыгрӧс морӧса
-ая, -ое
паськыд каджъя, паськыд задъя
-ая, -ое
с.-х. паськыда босьтан
   широкозахватный плуг мусӧ паськыда босьтан гӧр
-ая, -ое
паськыд лыяса (морт йылысь)
-ая, -ое
паськыд бордъяса, ыджыд бордъяса
   ширококрылый орёл паськыд бордъяса кутш
-ая, -ое
то же, что: лиственный в 1 знач.
-ая, -ое
паськыд коръя
   широколистные цветы паськыд коръя дзоридзьяс
-ая, -ое
сійӧ жӧ, мый: широколистный
-ая, -ее
паськыд чужӧма
-ая, -ое
паськыд плешка, паськыд кымӧса
-ая, -ое
1) паськыд ныра
   широконосое лицо паськыд ныра чужӧм
2) разг. паськыд ныра (кӧмкот, дозмукъяс)
   ходить в широконосых калошах ветлыны паськыд ныра калошӧн
-ая, -ее
паськыд пельпома
-ая, -ое
1) паськыд пӧлаа
   широкополая шуба паськыд пӧлаа пась
2) паськыд лэбъяса (шляпа)
   в широкополой шляпе паськыд лэбъяса шляпаа
-ая, -ое
с.-х. паськыд костъяс колялан
   широкорядный посев паськыд костъяс колялӧмӧн кӧдзӧм
-ая, -ое
паськыд бандзиба, чурвидзан бандзиба
   широкоскулое лицо паськыд бандзиба чужӧм
ж. паськыдлун
   широкость взглядов видзӧдласлӧн паськыдлун
-ая, -ое
паськыд формата
   широкоформатный экран паськыд формата экран
-ая, -ое
паськыд экрана
ж.
1) паськыдлун
   широта воззрений видзӧдласлӧн паськыдлун
2) разг. пасьта
   широта реки юлӧн пасьта
3) геогр. пасьтӧс (экваторсянь лунвылӧ либӧ войвылӧ му веркӧс вылын арталӧм ин)
   южные широты лунвыв пасьтӧс
   на всех широтах му пасьтала
-ая, -ое
прост. вывті паськыд, паськыдысь-паськыд; вывті прӧст (личыд)
   широченная и прямая улица вывті паськыд да веськыд улича
   широченные штаны паськыд гач
м. собир. разг. кызвын йӧзлы колана вузӧс
ж. от; помтӧм-дортӧм эрд
   бескрайняя ширь помтӧм-дортӧм от
   голубая ширь реки юлӧн лӧз от
   ◊ развернуться во всю ширь петкӧдчыны тыр ӧдӧн
-ая, -ое
1) вурӧм
2) вышивайтӧм
несов. что
1) чем, на чём вурны, вурсьыны
   шить иголкой емӧн вурны
   шить на машинке машинаӧн вурсьыны
   шить на людей йӧзлы вурсьыны
   научиться шить вурсьыны велавны
2) что вурны
   дочь шила себе платье ныв вурис аслыс платтьӧ
   иногда он шил сапоги корсюрӧ сійӧ вураліс сапӧг
3) вурӧдны, вурӧдчыны (вурны сетны)
   шить у хорошего портного вурӧдны бур вурсьысь дорын
   шить в ателье вурӧдны ательеын
4) чем вышивайтны
   шить шёлком вышивайтны шӧвк сунисӧн
5) йитлыны
   шить доски пӧвъяс йитлыны
   шить плоты пуръяс вӧчавны
   ◊ шито белыми нитками сайӧдӧмыс тыдалӧ
   ◊ шито-крыто разг. быттьӧ лючки-ладнӧ
   ◊ шить на живую нитку кийывсӧн вӧчны; кикурӧда вӧчны
с.
1) вурӧм, вурсьӧм
   закончить шитьё вурӧм помавны
   заниматься шитьём вурсьыны
   шитьё на машине машинаӧн вурсьӧм
   курсы кройки и шитья шӧрасян да вурсян курс
   шитьё одежды паськӧм вурӧм
   шитьё обуви кӧмкот вурӧм
   шитьё платья платтьӧ вурӧм
2) вурсян
   отнести шитьё в мастерскую вурсян нуны мастерскӧйӧ
3) вышивайтӧм
   платье с широким шитьём паськыда вышивайтӧм платтьӧ
м. шипер
   покрыть шифером шиперавны
-ая, -ое
шипер (в функции опр.)
   шиферная крыша шипер вевт
м. шифон (вӧсни шӧвк, вӧсни ситеч)
-ая, -ое
шифон (в функции опр.)
   шифоновая рубашка шифонысь вурӧм дӧрӧм
   шифоновая косынка шифон юр кӧртӧд
м. паськӧм шкап, гардероб
ж. шкап (посни кӧлуй видзан шкап)
м.
1) гусяпас
   шифр был местами искажён кытісюрӧ гусяпасыс вӧлі дзугсьӧма
   ключ к шифру гусяпас восьтан
2) индӧдпас
   шифр книги небӧг индӧдпас
-ая, -ое
гусяпасалан; пасъялан, пасъялысь
   шифровальный отдел гусяпасалан юкӧн
м.
1) гуся пас тэчысь
2) гусяпас восьтысь; гусяпас лыддьысь
с. гусяпас тэчӧм
несов. что гусяпасавны
   шифровать телеграмму телеграмма гусяпасавны
ж.
1) гусяпасалӧм
2) разг. шифруйтӧмтор; гусяпаса гижӧд
   содержание шифровки гусяпасалан сюрӧс
м. сійӧ жӧ, мый: шифровальщик
ж. спец. гусяпасалӧм телеграмма
449шиш
м. прост.
1) уст. йыв, чук
2) певъя кулак, пига, чирук
3) прост. нинӧм абу, шиш
   на какие шиши я куплю? мый вылӧ ме ньӧба?
4) уст. гусясьысь, рӧзбойник, войдур
ж.
1) бот. коль
   еловая шишка коз пу коль
   шишка хмеля таг коль
2) сюр, йӧг, йӧнгыль, шмак; диал. свал
   шишка на голове юрын йӧнгыль
   на лбу шишка плешкас сюр
   голова с шишкой шмакӧсь юр
3) шмак
   палки с шишками шмака бедьяс
4) разг. ирон. ыджыд морт
   был он крупная шишка сійӧ вӧлі ыджыд морт
   ◊ шишка на ровном месте разг. ирон. ыджыд морт