растворитель
Чия нугыдо, шуалтарышым ешараш кӱлеш.
облепиха
Шуаншертне тений чот пеледалтын ыле, саскаже лыҥ лийшаш (Куг.)
закалка
Кап шуартыш. Кочам ‒ тошто шуартышан еҥ, тудым пешыже от лӱдыктӧ. Шоҥго еҥлан капыште вийым кучаш рвезе годсо налме шуартышыже шуко шотышто полша. А шолын вурс ‒ эн пеҥгыде шуартыш (В.К.)
закаливание; каление
Капым йӱштӧ вӱд дене шуарымаш. Кермычым шуарымаш. Кӱртньым шуарымаш.
Ⅰ
поспеть, созреть
Олма шуын. Уржа шуын, тӱредаш лиеш. Пареҥге кочкаш шуын. Луй коваште шуын, шыжым шеме лиеш (Ӧ.Б.)
Ⅱ
точить, острить, править
Карандашым шуаш. Чырам шуаш. Савам шуаш. Бритвым шуаш.
рычаг, вага
Шувын дене пырням иралаш. Орвам, шувын дене нӧлталын, шӱрен шындыш.
колотить, колошматить, дубасить
Шугыньо мут дене шугыньлат молымат (Ю.Г.)
дубина
Урем мучко пӧръеҥ-влак шугыньо дене куржталыштыт.
зарасти травой
Вуеш ит нал, авай, шуэракын толам, шудаҥалтын воленыс шӱгар пӧртетат (Онч.)
травостой, луг с густой травой (Ӧ.Б.)
Эҥер воктен шудер шарлен возын.
луговина
Шудолыкышто тыршыше-влакым кажне кечын колхоз пукша (Онч.)
полоса скошенного сена (Ӧ.Б.)
Кызыт гына солен пыштыме шудыгашта-влак шуйналт возыныт.
проклинание
Мыяк веле улам манын, ала-момат ок ыште, лавыран шудыкш вынемеш еҥын чонжым йӱкшыкта (И.С.)
проклятие
Шорык шудыш пирылан ок шу (КМ). Тошто шудыш тоштыланак шуыс (В.К.)
лук дикий
Лум кайымеке, олыкышто шудышоган ужаргаш тӱҥалеш.
продолжатель, преемник
Шуемже уке, шочшыжо уке.
гниль, труха; трухлявый
Йошкар, пушкыдо кӧрган пушеҥгым маныт шуж (Ӧ.Б.). Шуж кож, кошкен кӧргыжӧ, шӱяш тӱҥалын (Ӧ.Б.)
твёрдый, прочный
Эн шӱштыра тумо, эн шужа тумо руш кугыжан шелыклан руымо (В.К.)
1) пористый, губчатый, с порами
Шужан пушеҥге. Шужан сакыр. Шужан кинде. Кинде нӧнчык шужан (Ӧ.Б.)
2) вяжущий, нескользкий, сдерживающий скольжение
Шужан корно, терлан яклака огыл, терым кучен кая (Ӧ.Б.). Шужан лум. Шужан тердаван.
таҥастаре: кычыка
становиться твёрдым, затверделым, жёстким
Лум шужаҥеш (пешкыдемеш кылмен, тошкен), йол ок воло (Ӧ.Б.). Корно шужаҥын, пеҥгыдемын кылмен, имньылан неле шупшаш (Ӧ.Б.)
2) налипнуть (о снеге, льде)
Пырня лумеш шужаҥ шинчын. Телым йӱр йӱреш гын, пырня пелен лум шужаҥеш, пижын шинчеш (Ӧ.Б.)
шуметь, шелестеть
Икте деч веле эре лӱдам ‒ йӱр деч: пылыш шужгаш тӱҥалеш (Онч.). Йол йымалне велше лышташ шужга.
голодный год
1920-шо ийлаште лийше шужений годым марий-влакат чот йӧсланеныт.
слизь
Умшаж гыч шуйнык лектеш.
продолжительность
Кок кече шуйнышан экскурсийыш коштым.
прививка (дерева)
Тиде олмапум шуйымаш йӧн дене куштенам, ужат, могай кушкын шогалын.
продолжение, развитие (дальнейшее)
Тиде историйын оҥай шуйышыжо уло.
поколение
Тиде жапыште керемет, шуйышкут аралыше, лачак шоген ойгырен (И.С.)
многолетний
Шукияш культур. Шукияш паша.
исполнительность
Пашаште тудын шуктыклыкшо ялт уке.
исполнение; выполнение
Директор сомылым шуктымаш. Планым шуктымаш.
сложный хим.
Шукужашан наста.
многоэтажный
Шукывачашан пӧрт.
многонациональный
Шукыгалыкан эл.
многодневный
Шукыгечаш паша.
многовековой
Марий-влакынат шукыгурыман тошто йӱлашт уло. Оҥай улмаш шукыгурыман финн-угор эртыше жап (Пӱр.)
многолюдный; многочисленный
Шукыеҥан ола. Шукыеҥан калык.
многодетный
Шукыйочан ава.
многоступенчатый; многочленный
Шукыйыжыҥан ракете. Шукыйыжыҥан уравнений.
полно, не счесть, много
Тудын гай тӱняште шукыло. Москошто калык пеш шукыло.
многоугольный
Шукылукан фигур.
многословный
Шукымутан айдеме.
многозначный (о числе)
Шукыцифран числа.
множественное число линг.
многострадальный
Шукычытышан калык.
многосторонний
Шукышӧрынан паша. Шукышӧрынан полыш.
многозначный линг.
Шукыҥан мут.
талый
Шулата вӱд корным мушкеш. Шошым шулата вӱд, корем лакыш йоген волен, кугу лум пургыжыш миен эҥерта… (М.Ш.)
шипы
Телым машинаш шулаҥган оравам шындат.
1) крыльчатка, лопасть
Вакш шулдыр. Машинан шулдыржо сайын пӧрдеш, вӱдым йӱкшыктара.
2) крыло (здания)
Мемнан факультетна пӧртын шола шулдырешыже верланен.
3) отвал (у плуга)
Ик шулдыран, кок шулдыран плугым… шӱдырен, имне-шамыч… пасугапкаш пурат (Ю.Г.)
О сайте
Инструкция