терминов: 5238
страница 66 из 105
инспекция (РМС)
    Корно тергер. Кол тергер.
зимник
    Ял деч умбакыла тергорно пеҥгыде (А.Ф.). Пакча воктенак чодыра участкыш тергорно пура (Ф.М.)
инспектор
    Корно тергызе.
1) контроль
    Тергыш комиссий. Кугыжаныш тергыш.
2) испытание
    Илыш тергышым сеҥаш тыгай-влакын вийышт ок сите.
1) шалун, проказник, озорник
    Мемнан кумшо участкыште эн тердывер айдеме Букетов Филипп (Ю.Г.)
2) изумление
    Шем ячокын Ивачокын мурен шогымо вер. Тушто мо? Ужат мо? Могай вет тердывер (С.Ч.)
1) преступление (ММ)
    Ала йоҥылыш паша лийын, ала титак паша лийын, вӱчкен-товылен нал (Кум.м.)
таҥастаре: осалчык
2) проступок, провинность
    Мый таче титакым ыштышым: кӧршӧкым пудыртенам (Ӧ.Б.)
обвиняемый, подсудимый
    Суд залыш полиций кидкепшылан титаканым вӱден пуртыш.
приговор
    Судья титаклыммутым шагат утла лудо.
обвинение
    Шинчалан титакмут да шере-шопо манеш-манеш пӱтырен гын, вольнан сӱретлен пуаш мут ок сите (Ю.Г.)
полноводный
    Эҥер, тичвӱдан, пелыж наре пуча (В.К.). Йол йымалне, кечыйол дене шийын-шӧртньын модын, тичвӱдан Юл куатле вӱд оражым ласкан волта.
возместить, восполнить
    Йӱлен кайыме дене эҥгекыш логалмым кугыжаныш тичмашаҥдышаш. Савырголтыш годым эҥгекыш логалмым кугыжаныш мынярже тичмашаҥдыш.
восполнять
    Илышем паша тичмаштара. Уржа пасу гына чоным тичмаштара (М.Ш.)
отпечататься
    Тудын кем кышаже ошман сереш пеш раш тишталт кодын.
пометить, ставить знаки
    Тага, шорык шуреш, имне эрдеш тиштым тиштем.
знак, символ, тамга
    Пушеҥгеш тиштым ыштат палаш корным (Ӧ.Б.). Товар дене кожеш тиштым лодкала (Ӧ.Б.). Марий-влак ожно тиште дене возеныт (Онч.)
запечатлеть, зафиксировать
    Тиде татым тиштылен нал. Мемнан тачысе илышым тиштылен кодаш кӱлеш.
3267тияк
грамотный
    Марий коклаште ожно тияк шагал лийын.
плотник; рубщик
    Товарзе пӧртым руа.
клятва, обещание
    Он Лениным ужын, аклен да тунемын, пуэн товатмутым илаш тудын семын (В.К.)
запутать; усложнять
    Тиде поэмым южышт куштылго йылме дене, сайын, утыждене товаҥдыде возымо произведенийлан шотленыт (В.К.)
запутанный, сложный
    Садланак тиде проблеме тыгай келге да товаҥше вожан (В.К.)
3272тово
путаница; путаный; путаник
    Тово шонымашан. Тый, тово, кугыжам ит тӱкӧ (К.В.)
муткылдышлаште гына кучылталтеш:
    кынер товык локоть анат.
    пулвуй товык коленная чаша анат.
милость
    Кугу Юмо, товыл ыште.
миловать
    Калыкым товылен илыза.
милостивый, благосклонный
    Товылго ончалтыш.
состояние (богатство)
    Савырголтыш жапыште южышт кугу товырам поген ситарышт.
средства (денежные, материальные)
    Суртым угыч погаш кушто тудын товычаже? (А.Арс.)
толковать
    Омым тогедаш. Мутым тогедаш.
толкование
    Мутым тогедымаш.
толковый словарь
обод
    Орава тогым.
имеющий обод, с ободом
    Кӱртньӧ тогыман орава.
плетёный
    Олымбал, ӱстел, тодмо пӱкен коеш (Онч.). Тыгыде ний дене тодмо йыдалже сӧралын койын кеча.
преломление
    Волгыдыйол тодылалтыш.
перелом
    Кидлу тодылтыш кушкын ок керт. Курым тодылтышышто марий илышыште шуко вашталтыш лийын.
исковерканный, поломанный
    Кужу ӱмыр разым тодмыла тодышталтше лекте (Онч.)
разумный, рассудительный (ММ)
    Тожале еҥ.
благоразумие, рассудительность
    Ты йодышым решатлыме годым тудо шке тожалыкшым ончыктыш.
мираж
    Ото ‒ тӱсдымӧ тозан, огеш колто пушым (В.И.)
блестеть (бронзой), становиться золотисто-коричневым
    Ир мардеж поген тойланыше лышташ-влакым (А.Г.)
бронзировать, сделать бронзовым
    Самоварым тойлымо. Кече нунын йӱштылмӧ эҥерыштым тойлен (В.К.)
ритуал погребения
    Тойымйӱла кевыт.
    тойымйӱла суап ритуальные услуги
3294ток
полновесный
    Ток пырчыже кумлукан (В.К.)
1) изуродованный
    Кидше токмак. Токмак пушеҥге. Токмак парня.
2) тупой мат.
    Токмак лук.
3) бесталанный
    Токмак поэт. Токмак еҥ, кутыраш ок мошто (Ӧ.Б.)
муштровать
    Армийыште салтак-влакым чот толаштарат.
шествовать
    Ешым шырге чумырен, демонстрацийышке толдышна.
невозвратимое, безвозвратное (о месте)
    Палтын мо, тек лийже тудо. Ом лӱд мый каяш толдымашке (А.В.)
1) волновать (воду)
    Мардеж теҥызым толкынаҥда.
2) завивать (волосы)
    Ӱпыштым кузе йылгыжтарен, овартен, толкынаҥден шындыме (Ю.Г.)
1) волновать (воду)
    Мардеж теҥызым толкындара.
2) рассказывать без умолку
    Такмак ден йомакым Сӧлеш эҥерла толкындара (И.К.)