клавиша (музыкального инструмента)
зависть
Шыдыже, кыжганже веле кумыт олмешат ситен (Онч.)
опасаться, побаиваться, страшиться
Рвезе кыжгана тӱгӧ лекташ шкетын. Кожлаште кайыме годым кыжганет. Патыр еҥ деч кыжганет. Эргыже ачаже деч кыжгана (Ӧ.Б.)
тревожиться, беспокоиться, волноваться
Еҥ чодыраш каяш кыжлана, чодыра маска гыч кыжлана (Ӧ.Б.). Увате кыжлана (Ӧ.Б.)
тревожить, вызывать тревогу, беспокоить
Чодыраште маска ала-мо мыйым кыжландарыш, пеш чот лӱдынам (Ӧ.Б.)
модернизация
Элыштына йӧнозанлыкым кызытаҥдымаш тарванен.
муткылдышлаште гына кучылталтеш:
кылыш (кылыште) кошташ; кылым лудаш заниматься разговорами, пересудами, сплетнями; ходить по соседям
Тый эре кылыште коштат (Ӧ.Б.). Тегак кылым лудат (пошкудо дек пурен коштат).
информационная сеть
Электрон кылвот.
посольство
Финляндийыште Российын кылгудыжо. Россий Венгрийыш кылгудым колтен.
общение
Йылме ‒ калыкын кылгучем йӧнжӧ.
сношение
Тудо эл дене мемнан дипломат кылгучыш уке.
1) узел (связи, транспортный и т.д.)
Телеграф кылдем. Кӱртньыгорно кылдем. Моско ‒ кугу кӱртньыгорно кылдем.
2) узелок (с вещами, т.д.)
Арвер кылдем. Корно воктен ӱдыр шога, кидыштыже кылдем.
бродячий, бездомный
Кыле пий. Кыле еҥ (Ӧ.Б.)
зависеть
Тиде мый дечем нимынярат огеш кылешталт. Тый мый дечем кылешталтат.
зависимый
Тудо кылештме положенийыш верештын.
застылый, застывший
Кылмалге кид. Кылмалге вӱд. Кылмалге мланде.
мороз; заморозки, мерзлота
Телым вачымбал нелытым кылме нумалеш. Кугече деч вара эше нылле ик кылме лиеш, маныт.
стужа; промёрзлый
Эр кылмык дене миен шуаш кӱлеш. Кылмык корно.
ссылка (отсылка к источнику)
Шке шымлымаштыже шанчызе шуко пашалан кылончыктышым ыштен.
бездельник, бродяга; любитель поболтать, посплетничать
Кылызак лийынат, эре коштат кылышкет. Кылызак марий, вате, рвезе, ӱдыр, эре коштеш; толеш веле, адак кая (Ӧ.Б.)
подъём, побудка; побудительный, побуждающий
Эр кынелтыш. Калык кынелтыш. Кынелтышлан кайык мураш тӱҥалмым шотлат. Агытанын кынелтыш мурыжо шокта.
кострика
Кынем тулымо годым мушыжо кынелу деч ойырла. Тале йогын «арам огыл арамажым кынелу гай пудырта» (В.К.)
конопляник
Теве кыненур воктен уржа пасу шуын шогалын (В.Сем.)
окружить, оцепить
Тушманым кыргештен налаш. Машинам кыргештен шогальыч.
крыльцо
Кырлеч тошкалтыш оҥа кочыртатыш (В.Сем.)
чайка
Кырляк колым куча, кӱшыч чоҥештен волен (Ӧ.Б.)
1) усердствовать, стремиться, вкладывать много сил
Тунеммаште кыртмаш. Пашаште ок кыртме. Пимын Розук шкежак умбакыже тунемаш ыш кыртме ала-мо?
2) ухватиться, схватиться
Марийже ватыжын ӱпышкӧ кыртма (Ӧ.Б.). Тумна йолжо дене кандыраш кыртма, кержалтеш унчыли (Ӧ.Б.). Вожлаже дене кыртмыш кедр мланде оҥыш (В.К.)
старательно, усердно, прилежно
Кыртмен тунемаш. Кыртмен пашам ышташ. Маска пӱнчывуйыш кыртмен кӱза (Ӧ.Б.). Кыртмен шупшеш имне терым (Ӧ.Б.)
истец
Судья кычалзын йодмашыже дене палдара.
придирка, прицепка
Кычалтыкым кычал коштеш пижедылаш.
повод, причина, предлог
А тый кученат? Але тиде чылажат тыйын кычалтышет веле (Л.Я.)
иск; исковой
Судыш кычалчыкым колташ. Кычалчык йодмашым возаш.
огрубелый, жестковатый (о волосах)
Кычката пондашан марий капка ончык толын шогале (С.-Эрг.)
семениться
Маке кычкаҥын. Шӧршудо кычкаҥын. Коршаҥге кычкаҥын.
упряжь (предметы для запряжки)
Марий йылмысе кычкем термин-влак моткоч шкешотан улыт. Омыта, ӧрынчак, мӱшкырйымал, шылыжвал, пӱгӧ, шӧрмыч ‒ чыла тиде кычкем тарман улыт.
перекличка
Таче классыште кӧ уке, айста кычкыртышым ыштена.
запряжка
Улазын могай улмыжо кычкышыже гычак коеш. Кечывал деч вара эше ик кычкышым ыштышна. Ончал, кычкышыже могай чатка.
грубый, капризный, неотёсанный (о человеке), липкий, клейкий (о снеге)
Кычыка еҥ. Кычыка койышан. Кычыка лум. Телым корно пеш кычыка (Ӧ.Б.)
становиться липучим, клейким
Йӱштӧ лум кычыкаҥеш.
стать капризным, придирчивым
Лида йӧршеш кычыкемын, пӱкенет локтылеш улмаш айдемым.
делать капризным, придирчивым, грубым
Волойын ойжо Семоным кычыкемдыш веле (Онч.)
последователь
Аристэн кышазыже-влак Марий Элыште шукын улыт.
следовать, идти за кем-л.
Янлыкым кышалат. Сонарзе пийже почеш кышала.
толоконщик
Ожно эсогыл кышалзе профессият лийын (МЭ)
следопыт
Самырык кышалызе-влак сарыште вуйым пыштыше-влакын шӱгарыштым кычалыт.
1) формировать, сформировать
Шоныкым кышкарлаш. Ыҥым кышкарлаш.
2) ограничить что-л. чем-л.
Шке пашатым туныктымо дене гына ит кышкарле, кумданрак ончал.
цилиндрический
Муза кышкарле настам да тышке шындыза.
плавно, мягко
Ачаж кӱдынь эрге кыштакын зал мучко эртат йолшӱма (В.А.)
О сайте
Инструкция