набить оскомину
Шоптырым шуко кочкат гын, пӱй шурымеш.
Ⅰ
позариться, хотеть, мечтать
Лишыл еҥетын пӧртшылан ит шутылане (БЛ). Ачий ден авийын кум волость дене шутыланен шогымо ӱдырышт лийынам (ММ). «Йылмылан» мийышна… Йомо… Теве могай йылмылан шутыланен улмаш генерал (Онч.). Пыкше кынелын ӱжара, тӱлыжгӧ, чевер-ува ‒ вуверкува тудымат шутыланен тӱнчыктараш (В.К.)
Ⅱ
шутить
Сапан шутыланаш пеш тале ыле.
беспокойство, хлопоты
Тыгай шутыр лийшашым шижам ыле гын, документым ом пу ыле шол (М.Ш.)
сачок
Шушко дене лывым кучат. Колым шушко дене авырен луктым.
отруби
Шулдын логалын кагаз шушыл куголят (В.К.)
подрезывать
Чыра кошаргым шуышташ. Тоям шуышташ. Сорла дене уржам шуышташ. Коваштым шуышташ (Ӧ.Б.)
таҥастаре: пӱчкедаш
муткылдышлаште гына кучылталтеш:
вӱд шуэ птичий грипп
Вӱд шуэ чер, комбигылан, лудигылан верештеш дык, чыла кола, юм ыштен от поспее дык (Ӧ.Б.)
ошкуривать бревно полосками
Пырням шуэмдаш.
разредить
Чодырам шуэштараш. Озымым шуэштараш.
резьба художественная, украшение
Ожнысо марий сымыктышыште изи огыл верым шуэштыш налын. Шуэштыш ‒ шуэштын ыштыме сӧрастарыме ӱзгар.
вытягиваться, расти вверх
Чӱчкыдын ӱдымылан кӧра помидор озымлан тушто шыгыр ‒ шуяланат (А.Ф.)
долговязый
Тумышан вургеман, шуяланыше рвезе, чулым огыл ончалтыш, ӱп ‒ портыш помыла (В.К.)
продолговатый
Шуялге неран. Шуялге чуриян. Шуялге ер.
ополоски
Аваже чылажымат содывӱд дене мушкын шындыш да шӱалтышыжым тӱгӧ луктын кышкале (Онч.)
выживать
Тудым паша гыч шӱарен лукташ толашат. Марий-влакым шке мландышт гыч шӱареныт.
заговаривание, заклинание
Ожнысо марий-влак шӱведымашлан чот ӱшанен иленыт.
знахарь
Ожно годым марий-влак шӱведыше дене эмлалтыныт.
слюна
Эҥырыш керме шукшыжым шӱвылет дене нӧртӧ.
намочить слюной, слюнявить
Копажым шӱвылтарен, рвезе пашалан пиже. Андале улат, умшатшым чыла шӱвылтарен пытаренат.
плевок
Чышт шоктен, шыде шӱвылтышыже лум ӱмбак умшаже гыч чоҥештыш.
одарённый, даровитый
Марий веле пуйто шӱвырлӧ еҥ-влаклан ожсек нужна улмаш, манаш тӧчат (В.К.)
набухать, вздуваться
Ты ганат тыгай койыш шӱвыроҥаш тӱҥале.
пузыриться
Вӱд йӱр годым шӱвыроҥештеш. Шошым вӱд шӱвыроҥештын веле кая (Ӧ.Б.)
таҥастаре: кувылешташ
насадка, приманка
Шӱвӧ ‒ ош кол, изи пардаш, нужэҥырыш керыт.
погост, кладбище
Шӱгарвечын кушто улмыжым петыралтше огеш пале (Ф.М.)
могильник археол.
Археолог-влак акрет годсо шӱгартым муыныт.
1) короед биол.
Шӱгӧ пушеҥгым кочкеш, пырням, пугомылям шӱткала, рожым ыштылеш (Ӧ.Б.)
2) червоточина (изъян, отверстие)
Шӱгӧ кочмо пушеҥге оҥалан ок йӧрӧ (ММ)
приказывать
Командир шӱдыш: тиде селам таче налман.
столетие
Марий калык у шӱдийыш кугу ӱшан дене вончыш. А мурыжо данле Мефодийым тек куржталыкта шӱдий тӱня йыр (Ф.М.)
сотник
Акпарс марий-влакын шӱдывуйышт лийын. Ынде молыжат Владимирын дружиныже гыч шӱдывуйым пален шуктышт (В.П.)
приказ
Ректорын шӱдыкшӧ дене келшышын, университетыште каныш кечым вес арняш кусарышт.
Ⅰ
1) озариться (о мысли)
Яндар шонымашем эре ужат ‒ волгалт кая эн поро илышна. Тунам шӱдыраҥеш уш-акылат, пеледалтеш чотрак кумда тӱня (Т.П.)
2) зажечься звёздами
Кече шинче, шыже кава шӱдыраҥе.
Ⅱ
стать звездой, знаменитостью
Мемнан классыште пырля тунемше йолташна шӱдыраҥынат шуын.
паралич
Ынде тудым шӱдырвочмо чер перымылан ятыр ий шуэш, кидшымат тарватен ок керт (МЭ)
звёздная величина астр.
Шӱдыр-влак коклаште Шордышӱдыр кокымшо шӱдыргугытан шӱдыр.
луч звезды, свет звезды
Шелше рожыш шӱдырйол гай пурем (А.И.)
звездочёт
Шӱдырмужаҥ кузе шӱдыр почеш мӱндыр каваште шӱдырым почеш (В.К.). Шӱдырым ончен, пиалнам палыше шӱдырмужаҥ улмемла веле чучеш (В.К.)
астра бот.
Шӱдырпеледыш мардеж йымалне ок лапешт (В.Из.)
пятнать, позорить; влачить
Эй, тый, студент лӱмым ит шӱдыртӧ, арамак ит тырше шӱкташ (А.С.). Илышем шӱдыртен илем.
мерцание звёзд
Мый шӱдырчӱчкышым ончаш пеш йӧратем, тидат шкешотан музык, симфоний.
обод, кольцо
Орава шӱдыш. Печке шӱдыш.
с ободком, стянутый ободком
Тау веле, критик-влакын кид чыгылтмашеш «Рвезе йӱк» шӱдышан куд книга лекте (В.К.)
оковать
Орва тыртышым шӱдышлаш. Печкем кӱртньӧ шӱдыш дене шӱдышлаш.
подвеска (женское украшение) (Онч.)
утрамбовать, утоптать
Лумым келын, корным ямдыленыт, ончыч имне дене, вара тер дене шӱжмаҥденыт (Онч.). Эрлалан пум кондаш корным шӱжмаҥдена.
шейный отдел позвоночника анат.
перегной
таҥастаре: пургыж
угольщик, шахтёр
Шӱйызӧ-влак забастовкым тӱҥалыныт (Куг.)
ошейник
Ик кечын… пий шӱйӱштыж деч утлен кудалеш (А.М.)
О сайте
Инструкция