недвижимость
Мыйын нимогай тӱҥгылемат уке: ни пӧртем, ни клатем.
застыть, окоченеть, одеревенеть, затвердеть; замереть, окаменеть, остолбенеть, оцепенеть
Мланде тӱҥгылген. Рвезе, йӱштыштӧ коштын, ялт тӱҥгылген. Колышын капше тӱҥгылген. Кидше мастарын ок тӱҥгылгӧ, ок шӱртньӧ, лачак пашажым гына шинча (В.К.). Тудо ончале да тӱҥгылген шогале: кок икшыве коклаште тудын Лукиняже модын куржталеш (Онч.)
1) изогнуть
Тупым тӱҥдаш. Пӱгым тӱҥдаш. Воштырым тӱҥдаш.
2) свести, стянуть (судорогой руки, ноги)
Йолым тӱҥден шынден, тарватенат ом керт, кеч коло.
русло
Юлын тӱҥйогынжо тыште туран кечывалвелышкыла савырна.
мотивировать, доказывать
Шке шонымашем мый тыге тӱҥлем. Теоремым тӱҥлаш.
суть, сущность
Тиде кончышын тӱҥлыкшӧ ‒ тудо пеш кужушкен илен кертеш.
кардинальный, стержневой
Тӱҥлӧ йодыш. Тӱҥлӧ шонымаш.
второстепенный
Тӱҥогыл йодыш.
великий князь ист.
Моско княжествын тӱҥонжо.
кровный родственник, близкий родственник
Семон мыйын тӱҥродем улеш.
суть
Шанчыште йылмын тӱҥумыллыкшо нерген тӱрлӧ шонымаш уло.
резюме
Статьян тӱҥшонышыжым рушла пуымо.
закостенелый
Эн тӱҥжӧ ‒ поэтын мастарлыкше тӱҥшӧ (В.К.)
глава, руководитель, начальник, главный
Партийын тӱҥъеҥже. Пӧлкасе тӱҥъеҥ.
река главная
Кужу-кужу тӱҥэҥерет пурлашкыла лӱҥгалтмыла коеш (Онч.)
коренной, местный
Тӱп калык. Чыла калык кокла гыч пелыже утла тӱп улыт (Куг.).
тӱп имне коренник
мясо жертвенное (сердце и печень)
коренной народ, абориген
Статистике почеш округышто тӱпкалык-влакын 30150 еҥышт илат (МЭ)
исчезать, перестать существовать
Пӱжалтын мланде, оварен лавыра. Тӱпланыш йогын… (В.К.)
повод, предлог
Мемнан куатым шыде дене от висе ‒ тушманлан куанаш огеш лек тӱр (В.К.)
губной, лабиальный (звук, фонема) линг.
тӱрван йоҥйӱк лабиальный гласный (звук)
огубляться, лабиализоваться линг.
Марий йылмыште пералтыш тӱрван йоҥйӱк ӱмбак возеш гын, мут мучашысе йоҥйӱк тӱрваҥеш.
неогубленный, нелабиализованный линг.
Тӱрвыдымӧ йоҥйӱк.
лабиальная гармония линг.
Марий йылмыште тӱрвӧ гармоний уло.
клубиться
Корнышто пурак тӱргалтеш. Лум тӱргалтеш. Шикш тӱргалтеш. Шоктмо годым ложаш тӱргалтеш. Тӱргалте пӱтыралтын, лум кынеле меҥгыла (В.К.)
негодовать, возмущаться
Ты еҥын чукырийланен коштмыжым тӱргочланыде ончен ом керт.
негодование, возмущение
Тошто илыш радамым шалатыл пытарышт, мер илыш лунчыргыш, тидлан кӧра калык коклаште тӱргочланымаш тӱҥале.
перегибать, перебарщивать
Паша шотыштыжо тый тӱргочтарышыч.
безграничный, безбрежный
Тӱрдымӧ-мучашдыме теҥыз. Тӱрдымӧ-мучашдыме степь.
вышивальщица
Марий тӱрзӧ-влак тӱнямбалнат чапым налыныт.
лохматый, мохнатый; взлохмаченный, взъерошенный, растрёпанный (о волосах)
Тӱрка пунан янлык. Тудын оҥыштыжо тӱрка пун кушкеш. Комбайнёркан тӱрка ош ӱпшым ужам эрдене пасу пашаш (В.Э.)
взлохматиться, взвихриться
Кудыр пылын чал оржа мардеж почеш тӱркаҥын код (В.К.). Да кынел кайыше тӱжем самолёт йымач тӱргалт лекмыла лум тӱркаҥеш (В.К.)
украшать
Пӧлемым тӱрлаш. Илыме верым тӱрлаш. Пӧръеҥ ик кремым веле пала, да тудыжат катам йыгаш ‒ шкенам тегак ме она тӱрлӧ (В.К.)
орнамент, узор
Марий тӱрлем. Руш тӱрлем.
разнообразить
Илышым тӱрлештараш. Пашам тӱрлештараш. Туныктымо пашам тӱрлештараш.
разнообразиться
20-шо ийлаште марий йылмын стильже тӱрлештын. Илыш тӱрлештеш.
разнообразный; разноликий
Келыштарен тӱрлыча жап дене, илыш корным луктеш ава вий (Ф.И.)
многосторонний, многогранный
Тудын тӱрлышӧрынан шанче пашажым кӱкшын аклыме.
окраина
Йошкар-Олан тӱрмландыштыже у посёлко шочо. Российын тӱрмландылаштыже илыш алят воранен ок шу.
полноценный
Тӱрысакан паша. Тӱрысакан айдеме.
полноправный
Ты марте тудо кафедр вуйлатышын сомылжым веле шуктен, ынде ректор тудым тӱрысправан вуйлатышылан шогалтен.
образный, выразительный, колоритный
Тӱсака ойсавыртыш. Тӱсака сӱрет. Романым пеш тӱсака йылме дене возымо. Олык Ипайын йылмыже пеш тӱсака. Тӱсака пӱртӱс.
робеть, тушеваться, смущаться
Еҥ ончык лектын кутыраш кызытат тӱсанем (Пӱр.)
изображать
Романыште тӱҥ геройым моштен тӱсаҥдыме. Сӱретыште толкыналтше теҥызым тӱсаҥдыме.
изображение (процесс)
Имньым тӱсаҥдымаш ‒ тиде сӱретчын тӱҥ темыже.
сосредоточиться
Тиде шонымашеш тӱслалташ кӱлеш.
рассматривать, вглядываться, изучать
Мый тудым шаҥгысек тӱслем. Рвезе ӱдырым туге тӱсла, шонет, чечас нелын колта (Г.Ч.)
сосредоточенно, пристально
Арсений Романович Чачукым тӱслен онча (А.Ф.). Тӱслен шонен шинча. Тӱслен лудаш. Тӱрым тӱслен ышта, шинчаже таза огыл ала-мо? Вынер пырчыжым тӱсла, кушко пӱшкылаш манын. Мый тӱслышым, тудо еҥак ыле, весе огыл ыле, рашак палышым (Ӧ.Б.)
красочный, живописный
Пушеҥге-влак тӱслӧ шовырым чиен шогалыныт (МЭ)
О сайте
Инструкция