кряж, хребет, горная цепь геогр.
Саян тӧрсыр гоч кӱртньыгорнына возын (В.К.)
неравенство; неровность
Еҥ кокласе тӧрсырлык. Илышкыл тӧрсырлык. Корно тӧрсырлык писын кудалаш ок пу.
квадрат; четырёхугольный мат. (ММ)
Тӧрткыл аҥашна шӱльым ӱдышна (ММ)
закон
Йылме нерген тӧртык. Тӧртыкым лукташ.
узаконить
Кутырен келшымынам тӧртыклаш кӱлеш.
законодательный
Мемнан элыште тӧртыклукшо орган Думо улеш.
декрет
Марий автономийым ыштыме нерген тӧртыкмутеш Ленин кидшым пыштен.
закономерность
Йолташ манмаштат ты тӧртыкрадам шкенжым палдара.
таҥастаре: тӧртыкшот
закономерность
Пӱртӱсын шке тӧртыкшотшо уло. Илышат шке тӧртыкшотшо дене вияҥеш.
таҥастаре: тӧртыкрадам
скачок, прыжок
Марий илыш революций деч вара кугу тӧрштыкым ыштен.
пересечённая местность (Ӧ.Б.)
Тӧршылыште куржталаш. Мемнан ял йырысе вер пеш тӧршыл.
праведник
Тӧръеҥ шоякым ок ыште, еҥым ок ондале, осалым ок ыште (Ӧ.Б.)
равнозначный линг.
Тӧрыҥан мут-влак.
сигнал (звуковой)
Тӧтыретым пуаш.
сигнализировать
Корак уверзе тӧтыретшым тӧтыретлыктыш (Ю.Г.)
попытка
Тӧчык ‒ мучык огыл.
простыня
Ош тӧшаквал. Тӧшаквалым арня гыч вашталтат.
Ⅰ
железа анат.
Кап кӧргыштӧ тӱрлӧ ту пеш шуко уло (ММ). Шӱвыл ту. Пагарйымал ту.
Ⅱ
стяг
Виктер пӧрт ӱмбалне ту лойгалтеш.
угол мат. (ММ)
Кошар туат. Вияш туат.
творение
Валентин Колумбын возымыжым угыч ончен лектым ‒ алте мастарын тувыртышыжо.
тогда, в таком случае
Тугегын вес кече колтен ончышаш (Ӧ.Б.). Тугегын тый мыланна родо лият.
таҥастаре: тугеже
сломанный
Тугшо йолжо вашке паремын ыш керт.
перелом
Кидысе тугылтышыжо нигузе кушкын ок керт. Витле ийышке лишеммыже годым илышыштыже тугылтыш лие.
ругаться; горланить, галдеть
Эре тужын шинчет, ойлыштат тембак-умбак (Ӧ.Б.). Йӱшӧ еҥ урем воктен тужен кая. Рвезе-шамыч тужыт, малаш эрыкым огыт пу (мурат, куштат, магырат, кычкырат) (Ӧ.Б.). Марийже ватыжым тужеш (вурса) (Ӧ.Б.)
непоседа
Адак тужвуйын сабантуй, калым гыч пӧртылын тужвуй (Онч.)
тщедушный, хилый, слабосильный
Пуйто ош тӱняшке толынам мый лӱмын пагытнан чер дене туйо кумылан (В.К.)
род, родословие
Ме Сакар тукым гыч улына. Мемнан тукымна Мамич-Бердей деч тӱҥалеш (К.В.)
наследство
Ачам тиде пӧртым кочам деч налме тукымвай кӱшеш чоҥен улмаш.
поместье, вотчина; исконная земля
Нунын кокла гыч 3600 ял ‒ тукымверыште (МЭ). Села помещикын тукымверышкыже пурен.
Ⅰ
поколение
Курым дене шуен тукымвожым, кӱш нӧлтеш марий гай чодыра (Онч.)
Ⅱ
родословная
Мемнан тукымвож XVI курым гычак тӱҥалеш. ‒ Уке, ‒ мане тунам Колла, ‒ но тукымвожем Прибалтикыш шупшылтеш (Пӱр.)
1) глава рода
Тукымвуй лиеш, воктенже тыйым шогалта (Л.Я.)
2) основатель рода
Мемнан кашакын тукымвуйжо Курсик лӱман марий лийын.
традиция
Марийын тошто тукымйӱлаже таче мартеат аралалт кодын.
благородного происхождения
Тудын кочаже тукымло еш гыч лийын.
сородич
Нунат мемнан тукымчак улыт, тидым мондаш ок лий. Юмо пуэн гын тылат усталыкым, пайле тудым тукымчет-влак дене, куандаре нуным (Пӱр.)
племянник
Мыйын тукымшольым олаште тунемеш.
потомство
Сакар тукымшуем ок пыте, шарла веле.
1) традиция, устои; связанный с традициями, устоями
Пӱртӱслан кумалмаш ‒ марий калыкын тукымшуйыш вераже.
2) поколение
Нине туныктышо-влак у саман тӱҥалме пагытыште шанчызе-влакын кокымшо тукымшуйышыштым ямдыленыт.
потомство
Ковам кугу тукымшывым коден, тудын латик шочшыжо лийын.
племянница
Мыйын кок тукымшӱжарем уло.
огненно-красный (о цвете)
Вондер коклаште тул-йошкарге рывыж койылалтыш.
пожар
Кодшо кеҥежым пошкудо ялыште кугу тулазап лийын кайыш.
загореться, возгореться
Сай шонымаш дене тулаҥын, у пашам тӱҥалын (МЭ)
воспламенить, возжечь; вдохновить, зажечь
Тулотым тулаҥдаш. Изике кудым тулаҥда. Ныжылге муро ӱдыр чоным тулаҥда.
кострище
Лачак тудын годым институтын тулверже утларак сескемалтын йӱлен (Онч.)
пароход
Юлышто тулвуш-влак коштыт. Кузе мастарлыкше шарлен, келгемын, тулвуш коштман кугу эҥер гай лач (А.М.). Шинчатланат тугае почылтеш тунам, могайым теҥызыште тулвушат ок висе (В.К.)
Ⅰ
нефть
Марий элыште ни шӧртньӧ, ни тулен лукмо тулвӱд але газ уке улыт, манаш лиеш (Онч.)
Ⅱ
спирт
А наркомын сийже ‒ кок ужаш: капым, чонымат тулвӱд уэмдыш ‒ кап огеш керт, чон ӱжеш куржаш (В.Д.-О.)
оранжевый (о цвете)
Тулга пеледыш. Тулга лышташ. Тулга тӱс.
жар-птица
Революций ‒ курымнан тулгайыкше ‒ шулдыржым шаралтыш кумдан (В.К.)
О сайте
Инструкция