терминов: 581
страница 7 из 12
отсвет; луч света
    Орол вышке гыч пычкемышым корен волгалтарыше тулгорно пече ӱмбак возеш (Онч.)
1) наставлять, поучать, вразумлять
    Ормыж йогын, пӱртӱсын чоя ӱдыржӧ, тулда шерге пӧлекым кышкаш (В.К.)
2) оговаривать, возводить напраслину
    Сырымыже дене йолташыжымат тулден.
зорька
    Игорьым тулдӱр денак кынелтышт (Онч.). Кас рӱмбалге чодырам писын айлыш, тулдӱр гына изиш волгалтеш (Онч.)
насос
    Бензин туле. Керосиным туле дене тулен ястарышт.
ураган
    Ӱмаште мемнан кундемыште кугу тулемардеж лийын, оралте-влакым шалатыл коден.
огненно-рыжий (о цвете)
    Кавадӱрыштӧ тулешке чамыра койо.
разжечь; усилить
    Тулотым тулештараш. Шыдым тулештараш.
таҥастаре: ылыжташ
поджигатель
    Пире деке кудал толыт, куткыла кап йырже шолыт омыдымо, оманет, эн ‒ чу! ‒ сак ден тулзо-шамыч (Онч.)
розжиг
    Коҥгаш олташ теве тулигым ямдылен пыштенам.
луч света
    Мый экраныште цельым ончыктышо тулйол куснымым эскеренам да тидын годым шем тамгалам шотыш налын омыл (МЭ)
сыпь красная; аллергические высыпания на коже мед.
    Тулйора лиеш кийыме мӧҥгӧ кидыште, могырышто, лӱгышташ тӱҥалеш (Ӧ.Б.)
втулка
    Орва тулка. Орва тулкажым кӱртньӧ дене ыштыме.
огненный столб
    Вот волгенчын тулмеҥге эҥерым луга (В.К.)
валежник, участок с поваленными деревьями
    Мардеж тулым ыштен, чыла кожлам йӧрен. Йӧрымӧ кожлажым туло маныт. Тулышто эҥыж шочеш (Ӧ.Б.)

очаг, костёр (на мольбище)
    Кӱсотышто чылаже индеш тулолмым ылыжтеныт (МЭ). Кай теве тудо тулолмо деке, Ошкече Юмылан тушто пуат (Д.О.)

кострище, пепелище
    Археолог акрет годсо тулолмым муын. Лач муын тулолмышто шӱч моклакам (В.К.)
светоловушка
    Йӱд эше волгыдо, сандене тулоптыш лывым шке велкыже пешыжак ок савыре (МЭ)
тепловоз
    Тулорва, вагон-влакым иган комбыла вӱдалтен, станций гыч лекте.
пламя
    Тулоргажыш йӱштӧ вӱдым оптале, укшер орам кок веке тайыш (Онч.)
красная лисица
    Тулрывыж марий деке толеш, пеш волгалтын (Ӧ.Б.)
отблеск, зарево
    Пычкемыш кавадӱрыштӧ тулсавыш койын-койын колта. Йылт да йолт пера тулсавыш, пуйто, волгалтен, чурийжым кычалеш (В.К.). Ӱмырашлык да волгенчыла йымыктарен йӧрышӧ тулсавыш (В.К.)
пламя
    Немыч штаб-осалым авалтен тулсалым (В.К.)
сварка
    Пидалт шуэш кӱварын вурс прошмаже, тулургыш кӱртньӧ ластыкым урга (В.К.)
вдова
    Тулыквате нигӧм ок колышт, тулыквате чытен мошта (В.К.)
электричество, свет
    Шонымем яндар ыле ‒ ялышкем тулэҥерым кондаш (Э.А.). Изи ял воктене тулэҥер меҥге-влакым вурс патырла кодышт шогалтыл (В.К.)
скандал, дебош
    Кушто Тима, тушто тума. Миклай пурен шогалынат ыш шу, тумам тарватыш.
буря
    Тумамардеж тарвана. Тумамардеж толеш, пычкемыш, пуракан, южгата лиеш (Ӧ.Б.)
саженец дуба
    Тумиге шочеш тумо вож воктене, изи тумо (Ӧ.Б.)
привычка
    Тамак шупшаш тунеммыкем уке.
расписание занятий
    У семестрлан тунеммыратым шукертак сакыме.
образованный
    Тунемше еҥ.
    кугун тунемше высокообразованный
    Тунемше еҥ-влак мыланна кызыт поснак кӱлыт.
навык
    Пашам ышташ туныкем уло. Лудмо тунык. Машинам виктарыме тунык. Вес йылме дене возымо диссертацийым аклаш рецензийым возен моштымо тунык деч посна эше лингвистике эрудиций лийман (Пӱр.)
нравоучение, поучение, назидание
    Мемнан ик туныктышына туныктеммутым ойлаш пеш йӧрата ыле. Туныктеммутым колышташ кӧ йӧрата?
наставление
    Тунемаш кайымем деч ончыч ачам мылам чапле гына туныктымойым ойлен колтыш.
1) образование (совокупность знаний)
    Туныктыш министерстве. Калык туныктыш. Кӱшыл туныктыш. Мыйын изам кыдалаш туныктышым веле налын кертын.
2) мораль, назидание
    Мучашдыме туныктышыж дене йыгыжтарен пытарен.
вспять, назад
    Полмезе тушманым тупе покто (Кум.м.)
противиться, упорствовать, делать что-л. наоборот
    Мом тупеланет, ыште тудым, мом кӱштат. Тудо эре тупелана, ойым ялт огеш колышт.
складываться наоборот, шиворот-навыворот
    Иктын илышшот тӧр кая, весын тупелаҥеш (МЭ)
абсурд
    Тый ала-мо тупешонышым веле куктышташ тӱҥальыч.
ложбинка на спине
    А тупкоремыште пӱжвӱд утыр ташла (И.К.)
рюкзак
    Чемоданжым шынден, тупмешакшым волтыш (А.Арс.)
перевернуть, повернуть противоположной стороной, поставить спиной
    Ом тупыньло кӱзгем оҥ вием улмо годым, ом кӧгӧнлӧ мыят чон капкам (Ф.И.)
342тур
тишина
    Йырваш тур, ик йӱкат нигушто ок шокто.
направление, направленность
    Туравеллык мемнан икте ‒ шочмо йылмын яндарлыкше верч кучедалаш. Марий йылмым шымлымаште у туравеллык лектын.
полдень
    Лач турагечывалым мый чодыра тӱрыш толын шуым.
путь прямой
    Тый, турагорным муын, пиал деке толын лектам, шонышыч (Ф.М.)
прямота, прямолинейность
    Тудын тыматле койышыжым, туралыкшым моктат (Онч.)
выпрямить
    Вӱдшат тугак ик сер гыч весыш ловыкталтеш ‒ йогынжым нимынярат турамден огыл (А.Ф.)

целиться, попасть в цель
    Пычалемым мишеньыш тураштарышым. Лӱен колтышымат, иканаште луаныш тураштарышым.

застать
    Изамым мӧҥгыштыжӧ тураштараш йӧсӧ.
беспокойство, тревога; беспокойный, тревожный; хлопоты
    Тургыж паша. Тургыж чонан еҥ. Шӱмыштем ала-могай тургыжым шижам. Тачысе кече пӱтынек тургыжеш эртыш. Сӱан годым пеш тургыж (Ӧ.Б.)
массировать
    Тупым туржаш. Йолым туржаш.