с пафосом, вдохновенно, воодушевлённо
Ончыкылык сай илыш нерген мемнан вуйлатышына туге кумылнӧлтын ойлыш ‒ чылан ӱшанышт.
пафос, вдохновение, душевный подъём
Ожнысо семын пашам ышташ кумылнӧлтыш лийшаш. Кумылнӧлтыш дене ойлаш.
порыв душевный
Шӱм-чонлан мут ‒ кумылоҥгыр, нигунам ок уто, нигунам (Ю.Г.)
нежелаемый, нежелательный
увлекать, увлечь
Тудо шке мастарлыкше дене мыйымат спорт деке кумылтарыш. Институтышто тунам тидлан пеш кумылтаренжат огытыл (Пӱр.)
предрасположение
Мемнан деке тудын кумылтарчыкше ыле.
привлекательный, притягательный
Кумылтарыше тӱжвал тӱс. Музыкын кумылтарыше вийже. Кумылтарыше чурийже керте: мыят кӧнышым.
склонить, предрасположить к чему-л., настроить
Йолташем мыйым сонарыш каяш кумылтен керте, мыят келшышым. Йолташыжымат шылын куржаш кумылтен. Осал пашалан кумылтен сеҥыш.
настрой
Кеч-могай пашаштат кумылтыш лийшаш. Кумылтыш икте веле лийшаш ‒ сеҥаш!
стать благосклонным, милостивым
Кок арня гыч мый декем становой пристав толын пурыш. Кумылчаҥын палласыш (Ю.Г.)
благосклонный, благорасположенный, приятный (о человеке)
Кумылчо еҥ. Пашалан кумылчо. Мураш кумылчо.
услужливый
Кумылчык еҥ. Кумылчык-влак деч кораҥаш тӧчӧ, кумылчык кумылым ок нал.
порыв, подъём (творческий), вдохновение
Йӧратыме поэтна таче, кугу пайремже кечын, шке мутшым кугу кумылшижмык дене ойлыш.
тройка (упряжка)
Поранан корнышто чулым кумытешке чыма, лум тӱтан веле почешыже тӱрга.
троица (Бог Отец, Бог Сын, Бог Дух)
Шнуй кумытло.
регион
Илыш кундемлаштат шолеш.
руководитель региона
Кундемвуй-влак пашаштым луштареныт.
очертить границы чего-л.
Марий Автоном областьым 1920 ийыште кундемлыме.
наречие, диалект линг.
Марий йылмыште ныл кундемой уло.
краеведческий музей
Кызыт шуко школ пелен кундемончыктыш тоштер уло.
локальный
Кундемче кончыш. Кундемче йодыш.
краевед
Чавайн книгагудыш кундемшымлызе-влак погыненыт.
краеведение
Республикыштына кундемшымлык пытартыш жапыште палынак вияҥын каен.
волость арх., округ
Мемнан ялна ожно Коҥганур кундыш пурен. Ял кундо.
толковый, деловой
Рвезе кунло, шоҥго мунло (Онч.)
Ⅰ
слуга, батрак
Тыйын куныжет улам мо олмешет кошташ? (Ӧ.Б.)
Ⅱ
дрянной, негодный; непутёвый
Куныж вургемым чиен. Куныж рвезе (Ӧ.Б.)
мусор, нечистоты, отбросы, отходы; навоз
Куныш кышкыме вер.
заболотиться
Олык купештын.
уголок болота в виде залива
Саде купйолышто мемнан семын паш коремышт уло аман (Ю.Г.)
торф
Куппургыжым лукташ. Куппургыжым мланде ӱяҥдаш кучылтыт.
лохматиться, растрепаться, взъерошиться
Омешем капем купталтын, нелын пералтен шӱмем. Оржала ӱпем купталтын. Руаш тӧчат купталтше кылдышым. Оем ритмым куптен (Ф.И.). Йол йымалне купталтеш кужу ӱпшӧ йӱрын (В.Из.)
сморчок бот.
Куптырвоҥго лум кайымек вигак лектеш.
морщина; морщинистый
Куптырго шӱрган. Шӱргыштыжӧ куптырго налын. Шоҥго чурийжым куптырго тореш-кутынь коркален пытарен.
1) бегство
Сапан куржыкышто коштеш, тудым милиций кычалеш.
2) забег
Эчан кок куржыкыштыжат ончыко лекте.
бункер
Вакш курш. Комбайн курш гыч пырчым машинаш вигак ястарат.
стремя
Ший куршаҥгыш йолжым чыкалтен, Акпатыр он тушман ваштареш тарваныш.
вершина (горы)
Луман курыквуйышто шкет пӱнчӧ шога, юалге эр южеш шып нера.
горец, житель гор
Курыкзо-влак пеҥгыде калык улыт.
подножье (горы)
Чумбылат курыкйолышто кум тулотым чӱктымӧ (Куг.). Ӱлнӧ, курыкйол воктене, тепловоз тулеш эҥер-влак йолт-йолт волгалт каят (Онч.)
горная гряда
Кавказын курыкоржаже-влак лум дене петыралтыныт. Кавказ курыквуйышто шогем, Кавказын курыкоржаже-влакым кӱтем.
утёс
Тура курыкоҥ. Курыкоҥ гыч йончен лекше памашвӱд (ЯЛ)
пещера, грот
Еҥ-влак акрет годым курыкпомышышто иленыт. А курыкпомыш шӧртньӧ гане шӱм-чонет тӱжвак лекде пыкна? (В.К.)
горная порода геол.
Уралын курыкрокшо моткоч шкешотан улеш.
горный хребет
Тӱҥ Кавказ курыкрӱдым вончен, ме Грузийыш пурышна.
скала
Курыксаҥгаш кӱ дене сӱретлаш ‒ тидат паша (В.К.). А курыксаҥгаш ала-кӧ серен: «Сим-сим, омсам поч!» (В.К.)
взгорье, взгорок
Йоча-влак курыксер гыч лум пуракым тӱргыктен мунчалтат (Ш.О.)
обрыв
Чачий курыктӱрыш шумеш мийыш (С.Ч.)
откос
Шолаште тура курыкчаҥга, йымачше шунымат налыт ала мо?
ущелье
Дарьял курыкшелтыш дене эркын ончыко каена. Курыкшелтышыште «ЛАЗ», пуйто шуршо (В.К.)
О сайте
Инструкция