терминов: 2902
страница 58 из 59
верх головы
перъя головы кп. юр гӧн
сбой Мӧс яйсӧ колхозӧ лэччӧдӧмаӧсь. Арнас пӧ кутшӧмкӧ ялавичӧс кӧсйисны сетны. Яйыс пӧ гӧрысь-кӧдзысьяслы страдна кадас бур ныас. Да, кодлыкӧ ныас, а кодкӧ кӧть виньгырт, весиг юр-кокъяссӧ абу кольӧмаӧсь. А. Одинцов, Мам кодьӧн вӧлі.
поголовье Ася казяліс, мый абу ставыс сылы паныд, петіс правление джодж шӧрӧ: «Тадзи кӧ ми кутам видзны скӧттӧ, некор уна йӧлыд оз ло, — шуис сійӧ. — Куш юр лыд вылад кӧ, нинӧм и видзны». Г. Юшков, Лӧж слава. удм. пудо йыр лыд
головная вошь
уд. головастик удм. йыронушы
власоглав удм. бабасыр
сап Зэртӧм тулыс да кос гожӧм ради колхозлӧн чукӧрмис зэв этша кӧрым, а локтан тулысыс ёна нюжаліс. Тшыгысла сэк жӧ и Серкоӧй юрдойӧн висьмис да кулі... А. Одинцов, Медводдза коса туй.
свиристель обыкновенный — Ме ногӧн кӧ, медмича кай тайӧ, юренькайыс! Юрсикайыс! Медгырысьӧсь! И, буракӧ, медсёрӧн сійӧ вешйылӧ миян муысь лунвывланьджык... И. Торопов, Ме верма, батьӧ! удм. пужйыр
2860юрси
хохол
хохлатый, хохлатка Ӧтилаын, увтасінын, кӧні пелысь пуяслӧн сярвидзисны на чим гӧрд гырысь розъяс, жуисны юрсиа кайяс. Найӧ татчӧ локтӧмаӧсь кымӧр мында. Г. Фёдоров, Зын турун. удм. такъяё, такъяё тылобурдо
хохлатая птица
хохлатая чернеть удм. сюро ӵӧж
стрекоза Кык судта бордъяснаныс жар сынӧдын путшкӧны тыдавтӧм вез лӧзов юрсигусьяс, кадысь кадӧ сунгысьлӧны васӧд эжӧр пӧвстӧ да бара кыпӧдчӧны вертолёт моз. В. Безносиков, Жар гожӧм. кп. юрсигусь, чӧрскан, удм. юрси вандӥсь, вукарнан
стрекозье крыло кп. юрсигусь борд
свиристель обыкновенный Видзӧдлі ме бурджыка тӧвся шондіӧн югзьысь гӧрдӧдыштӧм ӧшиньӧд да и горӧді нимкодьӧйла. Ӧшинювса пелысь пуяс вылын тюръялісны-кокасисны юренькайяс! Юрсикайяс!.. И. Торопов, Ме верма, батьӧ!
хохлатая синица, или гренадерка — Ы-ы! — Ырыштчылӧмӧн мурӧстіс Чувъюров, сэсся бӧр лэдзчысис кер вылӧ, тіралан кинас выльысь пестіс чигарка. — Смерть ог радейт ыкпаш йӧзӧс! Юрсипыста моз чипсӧ, а оз тӧд мый... В. Безносиков, Вильыш Вӧръю.
хохол
речная сёмга
речная рыба Васька тӧдӧмӧн эз чепӧльтлы [треска чериняньсӧ], помала ыстысис дзузъялӧмӧн, мый юса чериыс сылы чӧскыдджык на. Г. Юшков, Рӧдвуж пас. кп. юись чери
2871юсь
лебедь-кликун Тундраад вӧйшӧдлысьясыд абуӧсь, да оз повны юсьясыс мортсьыд. Кӧр видзысьяс некор найӧс оз вӧрзьӧдны, шонді вежысьясӧн и шуӧны. Г. Юшков, Чомъя мусюр. кп. юсь, удм. юсь
лебединые перъя, лебяжий пух А кӧсйысис кӧть неуна водзӧс косӧдыштны жӧ Варнаковыслысь. Юсь гӧн со ковмӧма сылы, мед кодкӧ водзын бурӧ пуксьыны. Г. Юшков, Чугра. кп. юсь гӧн, удм. юсь мамык
стая лебедей Шорсайса нӧрысъясас — пожӧма ягъяс, а водзӧ сэсся нюжалӧмаӧсь паськыд эрдъяс, кодъяс весьтті тулыснас войвылӧ, а арнас лунвылӧ лэблісны кельӧбъясӧн утка, дзодзӧг, тури да юсь. В. Канев, Чужанінӧй — Діюр.
лебединое яйцо Марья узигкості батьыс вайис юсь да гагара кольк — паметь вылӧ гортаныс лэччӧдісны. Таысь кындзи сэсся некор эз босьтлыны. О. Шлопова, Содзмӧс ты дорын. кп. юсь кольть, удм. юсь пуз
лебединый выводок Садьмисны ӧнтай да бара на аддзисны юсь котырӧс: ая-эняыс да нёль пи, вижоват гӧнаӧсь на. Г. Юшков, Чомъя мусюр.
лебединая стая кп. юсь стая
речная рыба −−− ва воссьӧм бӧрын [Ӧльӧксей] мамсӧ век ю чериӧн, ас чериӧн вердіс — кельчи-мыкӧн, сынпиянӧн, а бӧрти и гырысьджык чериӧн — стерлядьӧн, ёдіӧн, ёкышӧн −−−. П. Шахов, Еджыд керка.
речная сёмга
2879ябыр
скворец обыкновенный — Ӧтчыд сиктын ме аддзылі, кыдзи код юра дядьӧ писӧ велӧдіс лыйсьыны... Тулысын... Тшӧктӧ, вӧлӧм, лыйны бурыся ябыръясӧс... Найӧ воӧмаӧсь пӧжсьыны −−−. И. Торопов, Арся сьыланкыв. кп. ябыр, удм. юбер
скворчонок кп. ябырпиян, удм. юберпи
стриж чёрный Ок и кузь кажитчис луныс! Жуяліс [Эдик] жарысла, ойбыртсьылӧма и быдӧн. Но чом дорӧ некод эз матыстчыв, сӧмын яг джыдж лунтыр майшасис, буракӧ, позтырыс матын. Е. Козлова, Векньыдик ордым.
боровая дичь
2883яй
мясо кп. яй, удм. силь
плотоядный медведь Ош кыйӧмнас Бияр некодлы эз и ошйысь. Эськӧ яй выв ошкӧс кӧ, мӧс ли вӧв косявлысьӧс, муніс да чергӧдіс вожа йыла шынас. Сэк позис и вылӧ кывъясьны-а −−−. Г. Юшков, Бива.
мясная корова
мясной откорм
плотоядный Ыркнитлысь тӧлыс лыбӧдліс да вӧтлыштіс сылы паныдӧн чукчи гӧн, да вӧлись гӧгӧрвоис, кытысь сэтчӧ сьӧдыс лои. И чуймис таысь: ачыс ӧмӧй нӧ кулі чукчиыс −−−. Кодлӧнкӧ яй сёйысьлӧн на, тӧдӧмысь, уджыс. Г. Юшков, Бива. удм. сӥль сиись
хищные звери
дневные хищные птицы
плотоядное животное
хищное животное
клещ чесоточный
яловица, нетель — Эн тэрмась миян жӧниклы шог вӧчны. Вай жӧ сёрнитчам бура да лӧсьыда. Ми ӧд вермам и чинтысьыштны: мӧс пыдди позьӧ и ялавич. Г. Фёдоров, Зын турун. кп. яловица, удм. ветыл
яловка, шкура яловицы — Павел Ниналӧн да Яг Санялӧн ялавич ку бакилӧ вылӧ вайӧма вӧлі... Сэтысь этшандзи шыркниті-вундышті, некымын пу тув тувъялі, но вот и... Э. Попова, «Сюрприз».
яловица, нетель −−− а Гришӧ Ардӧ ӧлӧдӧ: став му-виддзыс пӧ ӧні колхознӧй... Сідзкӧ, скӧтсӧ тӧвнас вердны лоӧ нинӧмӧн, а ӧд вӧлі Сидӧр Паш гозъялӧн мӧс, ялавич кукань да ыж. А. Размыслов, Единоличник Сидӧр Паш.
яловый Медбӧрын куим ялӧвӧй вылын сувтіс, мӧд ногӧн кӧ, вайсьытӧм важенкаяс вылӧ, кодъяс гожся сёян вылас сэтшӧма шыльыдмӧмаӧсь, дзик гӧгрӧс кантук кодьӧсь. Е. Рочев, Дзолюк. кп. яловӧй, удм. муры
яловая важенка
2898яндо
северная овчарка Денис дядь, юрсӧ улӧ лэдзӧмӧн, дыр пукаліс чӧв, а сэсся нин сёрниӧ сюртчис: — Ладнӧ, Саньӧ, тэ ӧні абу нин яндо... Кӧнкӧ неылын Пильегорсаяслӧн стада −−−. Веськыдладорын −−− яранъяслӧн стадаяс −−−. Тысӧ пыр синйы-видзӧд и он вош... Н. Никулин, Вошлӧм стада.
2899ящур
(скӧт пӧрӧс)ящур кп. ящур
мясо-молочная пища — Дитяӧй дай Аннаӧй! Ӧні ӧд Рӧштвоӧдз кослунъяс — Рӧштво видз. Яя-йӧла вӧлӧгатӧ грек сёйнысӧ. А. Панюков, Рекрутӧ нуӧны туй сувтігӧн.