чеканить
Оксам шидаш. Шергашым шидаш.
ощущение
Осаллыкым шижмаш. Кочмышумо шижмаш ласкан шинчаш ок пу. Музык шижмашым изинек вияҥдаш кӱлеш.
чувствование, чувственное восприятие
Ме, шымлызе-влак, шижме-чучмынам, ужмо-колмынам утларакшым шӱм-чон вошт огыл, а вуйуш гоч воштараш тӧчена (Онч.)
чувство
Йӧратымаш шижмык авалтыш рвезе чоным. Ты еҥын мутым кучаш кӱлмӧ шижмыкше ялт уке. Поро шижмыкым поэт поро мутшо дене тарватен.
знамение; предзнаменование
Ойлат, Кугу Ачамланде сар деч ончыч тудын лийшашыже нерген каваште шижтарчык лийын улмаш.
впечатление
Спектакль ончаш толшо-влак чонеш сай шижыкым кодыш. Студент Финляндийыште налме шижыкше нерген кугу куан дене каласкалыш.
годичные кольца
Пушеҥге ший пеш чӱчкыдӧ гын, тудо чоткыдо, пушеҥге ший шуэрак гын, тудо пеш пушкыдо (Ӧ.Б.). Пушеҥгын ийготшым шийже дене палат.
сверкающий, искрящийся
Ярак пасуш ший-чинче ий вургемым, луман ужгам эше чикта вара (А.Арс.)
состояние, богатство, капитал
Савырголтыш жапыште тудо кугу шийвундым чумырыш, поян лие.
серебрить, оковать в серебро
серебристый
Шийле эҥер кечыйолеш йолгалт йога. Шийле самолёт лыдыргын аэродромыш волен шинче.
прич. от шийлаш
Шийвӱд дене шийлыме совла. Ӱстембаке шийлыме самоварым конден шындыш.
подворная подать ист.
Ожно суас марийлан шикш-йозакым тӱлыктен илен (ММ)
ретиво, рьяно
Шикш-пурак веле пашам ыштат.
дымчатый; пепельно-серый, цвета дыма
Шикшалге янда. Шикшалге тӱтыра. Чодыра кас велеш шикшалге тӱсым нале.
сизо-голубой (о цвете)
Чодыра шикшалге-симсе вудакаште шып йӱштылеш (Онч.)
дымовой
Йылметлан кукшу кошарге, шинчатлан шикшан тӱтыра (КМ)
заполниться дымом, задымиться, закоптиться
Осал тул шарлен, илемна шикшемалтын, арале мемнам, вӱдава! (И.С.)
муткылдышлаште гына кучылталтеш:
шикшйымал айдеме землепашец
Шикшйымал айдеме улына, кинде ӱден илыше, мланде, шем пашам ыштыше (Ӧ.Б.)
вкусно, аппетитно, смачно
Ӱстембалне сийже шикшын-пушын ӱпшалт шинча. Кӱсотышто кумалтыш годым шикшын-пушын веле коеш, шикшыже коеш, пушыжо пура, сае (Ӧ.Б.)
сияющий, блистающий, сверкающий
(Сергейым) шарнен … шилай вӱдан эҥерже йога (Д.О.). Нур покшелне, ял мучко шилай вӱдан эҥер йога (Д.О.). Шилай-шилай ший шергашем парням йыжыҥ коклаште (Муро)
чеканить монеты (ММ)
Оксам шиндырлаш.
с глазу на глаз, наедине
Жап деч ончыч тоштын омыл шинчавашын ончалаш, а молан дыр неле кечын луменам зӓҥгӓр кавам (Онч.)
сглаз, порча
Изи азалан шинчавозыш верештын.
сглаз
Еҥ шинчавочмым сеҥаш неле (Онч.)
лазутчик, разведчик, шпион; осведомитель
‒ Мыйын сай огыл шижмаш уло, ‒ Улкет пелашыжлан ойла, ‒ айда шинчавылышым колтена (Л.Я.). Теве шинчавылышлан Чапай кугызам конденам (Л.Я.). Шке жапыштыже кажне паша верыште КГБ-н шинчавылышыже лийын.
раствор медного купороса
Шинчадарвӱдым тӱрвеш шӱрат, тӱрвӧ лӱмаҥын (Ӧ.Б.)
пристальный взгляд, пристальность
Мыйым изим-изим ышта пуйто ончалтышыж денак, вуйым капышкем шындынем тиде шыде шинчайогынжо деч (Ю.Г.)
терзать, досаждать
«Эше от каваре, мемнам шуко шинчалтараш тӱҥалат», ‒ ача семынже шоналта (Ф.М.). Ныл ий жапыште Тимош мыняр гана (Сакарым) шинчалтарен? (В.Л.)
очарованный, заколдованный
А ӱдыр-влак вес вӱрым ужмо язык дечын шинчалумалтшыла ончат авашт шеҥгечын (В.К.)
очаровательный, обворожительный
Шинчалумешке ӱдыр. Шинчалумешке пӱртӱс. Шинчалумешке йыралтышыже дене ӱдыр рвезым шке велкыже савырале.
очаровать, околдовать, обворожить
Чыган шинчам лума, маныт (ММ). Юзо кува шинчам лумыш: ужам ‒ шанчаш шанчаш ӱмбак тӧрштылеш.
зрячий, видящий
Шинчанлан корно, сокырлан курго (КМ)
ясновидец; очевидец
Шинчанужшылан ӱшанымылат ок чуч (МЭ). Тиде азапын шинчанужшыжо ик еҥ гына лийын.
поле зрения (ММ)
Тиде еҥ полицийын шинчашаремышкыже шукертак верештын.
призрак
Нуно кудывечыш лектыныт, да ик верыште шинчашкойшо йомын (Куг.)
становиться видящим, глазастым
Эркын-эркын ӱдыр шинчаҥе, йырысе илышым умылаш тӱҥале. Сокыр пинеге кок арня гыч шинчаҥе. Пайрем кечын окшак йолаҥеш, сокыр шинчаҥеш (Ф.М.)
сидение
Машинан шинчемже пеш пушкыдо. Пушкыдырак лийже манын, шинчемышкыже кӱпчыкым пыштен. Орваончыл шинчемыште, сапым шупшкедыл, ӱдырамаш шинча (М.А.)
Ⅰ
арестант, узник
Шинчызе-влакым прогулкыш луктыныт.
Ⅱ
знаток
Тиде паша историйым шинчызе-влаклан.
окисляться
Ший шинчырга. Вӱргене шинчырга. Йӱмекыда, кружкам кермыч ложаш дене эрыктыза, ынже шинчырге, ынже ужарге (С.Ч.). Ончалза тӱслен: ӱмылеш йымен шинчын, шинчашт йӱла шинчыргыше ужар чинчын (В.К.)
заковаться, быть закованным
Вуйге-йолге шинчырлалтам (Ю.Г.)
прич. от шинчырлалташ
Мый улам шинчырлалтше тарзе гай (В.К.)
заковать в цепь
Ме шкенан пеледше ӱдыр-влакым она ашне пийла шинчырлен (В.К.)
становиться серебристым, серебриться
Шиялгыш эр покшым дене мланде, турня-влак эртат кычкырен (Ю.Ч.)
1) продувать
Мардежлан лийышт рож ден шелше, шиялтарашак ямде кеч-кушан (В.К.)
2) заливаться (о пении)
Кечан каваште турий шурно мурыжым шиялтара (В.К.)
нежирный, постный (о мясе)
Мый шиян шылым веле йӧратем.
дуть, веять
Омса шиеш. Окна шиеш. Мардеж шиеш. Поран шиеш. Но коҥга лишне веле шокшо, пырдыж воктен мардеж шиеш (В.И.)
прич. от шияҥаш
А сын чуриет тугаяк шӱмлӧ, шияҥше ӱп толкын пелен (А.Арс.). Ачан шем ӱпыштӧ шияҥше пырче ярым (В.К.)
О сайте
Инструкция