терминов: 14910
страница 70 из 299
сов. что разг.
1. (починить) тумышташ, тумыштен шындаш; тӧрлаташ, тӧрлатен шындаш
2. (заострить) кошарташ, кошартен шындаш
зачи́нщик м., зачи́нщица ж.
тӱҥалше
смотри: зачинщик
сов.
1. кого-что (включить в число кого-чего-либо) пурташ, налаш
    зачислить в институт институтыш пурташ
2. что (записать на чей-либо счёт) возен шындаш
    зачислить на текущий счёт текущий счётыш возен шындаш
сов. пураш
сов. что
1. (огласить) лудын пуаш
2. разг. (читая, истрепать) лудын амыртен пытараш
3. разг. (присвоить книгу и т.п.) лудаш налмек, шкан кодаш
сов. чем шуко жап лудаш; уло кумыл дене лудаш
сов. что разг. шуаш, кудалташ, шуэн (кудалтен) колташ
сов. что
1. (починить) тумышташ, тумыштен шындаш
    зашить мешок мешакым тумышташ
2. во что (закрепить швом) ургаш, урген шындаш
    зашить посылку в холст посылкым вынер дене урген шындаш
3. чем (обить досками и т.п.) комыжлаш
сов. что шнуроватлаш
    зашнуровать ботинки ботинкым шнуроватлаш
сов. что разг. шпильке (булавке) дене пеҥгыдемден шындаш
сов. что тумышташ, тумыштен шындаш
    заштопать дыру рожым тумыштен шындаш
сов. что вичкыжын удыркалаш, штрихым ыштылаш
сов. кого-что ишаш, ишен шындаш
    защемить палец парням ишен колташ
ж.
1. (охрана) аралымаш; аралалтмаш
    защита Родины Родиным аралымаш
    защита мира мирым аралымаш
2. (прикрытие) авыртыш
3. собир. юр., спорт. (защищающая сторона) защита
    ◊ взять (или брать) под свою защиту иктаж-кӧм шке аралаш налаш (тӱҥалаш)
прил. аралыме; арален каласыме
    защитительная речь арален каласыме ой
несов.
1. кого-что в разн.знач. аралаш, саклаш
    защищать свои права шке правам аралаш
    защищать диссертацию диссертацийым аралаш
2. что спорт. оролаш
    защищать ворота капкам оролаш
несов. аралалташ
ж. чыҥгыр
    запереть на защёлку чыҥгыр дене тӱкылаш
сов. что чыҥгыр дене тӱкылаш; пыртлоч шоктыкташ
сов. чыҥгыр дене тӱкылалташ; пыртлоч шоктен тӱкылалташ
сов. что, о чём и с союзом «что» каласаш
ж. йодмаш
    сделать заявку на что-либо иктаж-мом йодаш
с.
1. (официальное сообщение) каласымаш
    сделать заявление каласаш
2. (письменная просьба) йодмаш
    подать заявление йодмашым пуаш
прил. разг. уло кумыл дене ыштыше
    заядлый игрок уло кумыл дене модшо
3476заяц
м.
1. мераҥ
2. прост. билетдыме пассажир
    ехать зайцем билет деч посна каяш
    ◊ гоняться (или гнаться, погнаться) за двумя зайцами кок мераҥым покташ
прил. мераҥ
    заячий мех мераҥ коваште
с. лум, званий
    учёное звание учёный званий
    офицерское звание офицер званий
прил.
1. (приглашённый) ужмо
    званые гости ӱжмӧ уна-влак
2. (с приглашёнными гостями) лӱмын ыштыме
    званый обед лӱмын ыштыме обед
несов. кого
1. ӱжаш
    звать на помощь полшаш ӱжаш
    звать к себе в гости шке деке унала ӱжаш
2. разг. (называть) лӱмдаш
    как тебя зовут? кузе тыйын лумет?
    ◊ поминай как звали пушыжат кодын огыл; йывылдик
сов. лӱмдалташ
ж.
1. астр. шӱдыр
    небо усеяно звёздами кава шӱдыр-влак дене леведалтын
2. шӱдыр
    пятиконечная звезда вич мучашан, шӱдыр
    орден Красной Звезды Йошкар Шӱдыр орден
3. (о человеке) кугу чапан еҥ
    звезда экрана экранын кугу чапан артистше
    ◊ он звёзд с неба не хватает тудо кава гыч шӱдырым ок волто
    морская звезда зоол. теҥыз шӱдыр
м. шӱдыр велмаш
несов. йыҥгыртаташ, мурыктылаш (кӱртньым)
с.
1. (часть цепи) шинчыр оҥго
2. звено
    пионерское звено пионер звено
м. уст. и разг. зверинец
прил. янлык, янлыкын гай
    звериные инстинкты янлыкын гай койыш

м. (охотник) теҥыз сонарзе
прил. теҥыз янлыкым кучымо
    зверобойный промысел теҥыз янлыкым кучымо паша
    зверобойное судно теҥыз янлыкым кучымо судно

м. бот. вӱршудо, чайшудо
м. янлык(ым) ашныше
с. янлыкым ашнымаш
прил. янлыкым ашныше
    звероводческий совхоз янлыкым ашныше совхоз
м. янлыкым кучышо
прил. янлыкым кучымо
    звероловный промысел янлыкым кучымо паша
с. янлыкым кучымаш
прил. янлыкла
    зверское убийство янлыкла пуштмаш
с. янлык койышым ончыктымаш, осалланымаш, шучкыланымаш
несов. осалланаш, шучкыланаш, янлык койышым ончыкташ
м. янлык
прил.
1. астр. шӱдыр(ан)
    звёздная система шӱдыр еш
2. шӱдыран
    звёздная ночь шӱдыран йӱд