терминов: 33420
страница 371 из 669
перели́ться
сов.
1. (куда-л.) йогаш, йоген каяш (лекташ)
    вода по трубам перельётся на поля пуч дене вӱд пасулашке йога
2. (вылиться) кӧвалалт(ын) (тӱргоч, утыжым, утыждене) йогаш, кӧвалалт(ын) (тӱргоч, утыжым, утыждене) йоген лекташ
    вода перелилась через край стакана стаканысе вӱд тӱргоч йоген лектын
перелицева́ть
сов. что савырен ургаш (ургыкташ)
    перелицевать пальто пальтом савырен ургаш
перелицо́вка
ж. савырен ургымаш (ургыктымаш)
перелицо́вывать
несов. см. перелицева́ть
перелови́ть
сов. кого (что) кучен пытараш
    переловить рыбу в озере ерыште колым кучен пытараш
перело́г
м. такыр пасу
переложе́ние
с. муз., лингв. келыштарымаш, савырымаш, келыштарен (савырен) возымаш, вес (у) семын возымаш
переложи́ть
сов.
1. кого-что (на другое место) пышташ (опташ, оптен шындаш)
    переложить ключ в левую руку ключым шола кидыш(ке) пышташ
2. что перен. весылан (иктаж-кӧлан) туараш (шӱкалаш, пуаш, кусараш), весын ӱмбаке пышташ
    переложить ответственность на кого-либо иктаж-кӧлан ответственностьым шӱкалаш (иктаж-кӧ ӱмбаке ответственностьым пышташ)
3. что (чем-л.) йӧре (варен) опташ (оптен шындаш)
    переложить посуду соломой кӱмыж-совлам (ате-ӱзгарым) олым йӧре опташ (олым дене варен опташ)
4. что (заново) угыч(ын) (уэш(ын), пужен, вес пачаш) опташ (оптен шындаш)
    переложить печь коҥгам угыч(ын) опташ
5. чего (лишнее) утыжым (утыждене, чот) пышташ (опташ)
    переложить перцу в суп шӱрыш(кӧ) пурысым утыждене пышташ
6. что (в иной форме) келыштараш, савыраш, келыштарен (савырен) возаш, вес (у) семын возаш
    переложить прозу в стихи прозым почеламутыш(ко) савыраш
    переложить стихи на музыку почеламутлан семым келыштараш
перело́м
м.
1. (кокыте) тодылмаш, тугымаш, кӱрлмаш, тодылалташ, тодылтмаш, тугылтмаш, тоды­лалт(ын) (тугын, тугылт(ын) кайымаш (вочмаш)
2. перен. кугу (тура) савыртыш (вашталтыш, вашталтмаш, молеммаш, весеммаш, вестӱрлеммаш)
    перелом в ходе болезни черын вияҥмаштыже кугу савыртыш
перелома́ть
сов.
1. что пудыртыл(ын) (тодышт(ын), тугышт(ын) кӱрышт(ын) пытараш (кышкаш, опташ)
    переломать всю мебель уло пӧртарверым пудыртыл(ын) опташ
2. перен. кого-что вашталташ, молемдаш, весемдаш, вестӱрлемдаш
    его трудно переломать тудым вашталташ неле
перелома́ться
сов. 1 и 2 л. не употр. пудыргыл(ын) (тодышталт(ын), тугышталт(ын), тугышт(ын) пыташ
переломи́ть
сов.
1. что (кокыте) тодылаш, тугаш, кӱрлаш, тодыл(ын) (туген, кӱрлын) кудалташ (шуаш)
    переломить палку тоям тодылаш
    переломить ногу йолым тугаш
2. перен. кого-что (резко, круто изменить (характер, привычки и т.п.); заставить поступить иначе, по-другому) (тӱҥ гыч туран) вашталташ (молемдаш, весемдаш, вестӱрлемдаш)
    переломить свой характер шке койышым (тӱҥ гыч туран) вашталташ
3. разг. (преодолеть, превозмочь; перебороть (какое-л. состояние, чувство и т.п.) сеҥаш
    переломить сон омым (омо нералтышым) сеҥаш
переломи́ться
сов.
1. 1 и 2 л. не употр. (кокыте) тодылалташ, тодылташ, тугаш, тугылташ, кӱрлаш, кӱрышталташ, тодылалт(ын) (тугын, тугылт(ын), кӱрлын) каяш (возаш)
2. (тӱҥ гыч туран, пеш чот) вашталташ (молемаш, весемаш, вестӱрлемаш)
    жизнь переломилась илыш пеш чот вашталтын
перело́мный
прил. (тура) савыртышан, кугу (тура) вашталтыш (вашталтмаш, молеммаш, весеммаш, вестӱрлеммаш) лийме
    переломный момент кугу вашталтыш лийме жап (тат)
перелопа́тить
сов.
1. кольмо дене кышкаш (опташ, оптышташ, пудыра(тыл)аш, лугаш, лоҥаш)
    перелопатить влажное зерно вӱдыжгӧ пырчым кольмо дене лоҥаш
2. тӱткын шымлен (терген, ончен, лудын) лекташ
    перелопатить всю литературу по теме теме дене уло литературым тӱткын шымлен лекташ
перема́зать
сов.
1. (заново) угыч(ын) (уэш(ын), вес пачаш) шӱраш (шӱркалаш, йыгаш), угыч(ын) (уэш(ын), вес пачаш) шӱрен (шӱркален, йыген) шындаш
2. (всё, многое) шӱрен (йыген) шындаш (пытараш)
    перемазать все рамы чыла рамым шӱрен пытараш
3. кого-что (испачкать) амырташ, лавырташ, ваш(к)алаш, вашаклаш, лапаяш, амыртен (лавыртен, ваш(к)ален, вашаклен, лапаен) пытараш (шындаш)
перема́заться
сов. разг. амыргаш, лавыргаш, вашкалалташ, вашаклалташ, лапаялташ, амырген (амыргыл(ын), вашкалалт(ын), вашаклалт(ын), лавырген, лапаялт(ын) пыташ
перема́зка
ж.
1. угыч(ын) (уэш(ын), вес пачаш) шӱрымаш (шӱркалымаш, йыгымаш), угыч(ын) (уэш(ын), вес пачаш) шӱрен (шӱркален, йыген) шындымаш
2. шӱрен (йыген) шындымаш (пытарымаш)
перема́зывание
с.
1. угыч(ын) (уэш(ын), вес пачаш) шӱрымаш (шӱркалымаш, йыгымаш), угыч(ын) (уэш(ын), вес пачаш) шӱрен (шӱркален, йыген) шындымаш
2. шӱрен (йыген) шындымаш (пытарымаш)
3. амыртымаш, лавыртымаш, ваш(к)алымаш, вашаклымаш, лапайымаш, амыртен (лавыртен, ваш(к)ален, вашаклен, лапаен) пытарымаш (шындымаш)
перема́зывать(ся)
несов. см. перема́зать, перема́заться
перема́зывать(ся)
несов. см. перема́зать, перема́заться
перема́лывание
с.
1. йоҥыштымаш
2. йоҥыштен пытарымаш (шындымаш, оптымаш)
3. угыч(ын) (уэш(ын), вес пачаш) йоҥыштымаш
перема́лывать(ся)
несов. см. перемоло́ть, перемоло́ться
перема́лывать(ся)
несов. см. перемоло́ть, перемоло́ться
перема́нивать
несов. см. перемани́ть
перемани́ть
сов. кого разг. шке велыш(ке) (могырыш(ко) савыраш (савыралаш), темлен кӧндараш, кӧндарен кондаш
    переманить ценного специалиста сай специалистым кӧндарен кондаш
перема́тывание
с.
1. пӱтырымаш, вӱдылмаш, мундыртымаш
2. угыч(ын) (уэш(ын), рончен) пӱтырен (вӱдылын, мундыртен) шындымаш (оптымаш)
3. пӱтырен (вӱдылын, мундыртен) шындымаш (оптымаш)
перема́тывать
несов. см. перемота́ть
перема́хивать
несов. см. перемахну́ть
перема́хиваться
несов. (кидым) лупшен (рӱзен, солкален) увертараш
перемахну́ть
сов.
1. что или через что тӧршташ, тӧрштен вончаш
    перемахнуть через овраг корем гоч тӧршташ
2. разг. (быстро переместиться куда-л., перейти, переехать в новое место) лупшалташ, куснаш
    перемахнуть в другой город вес олашке куснаш
перемахну́ться
сов. (кидым) лупшалын (рӱзалтен, солалтен) увертараш
перемежа́ть
несов. что с чем или чем алмашт(ыл)аш, алмаштедаш, алмаштен (алмаштыл(ын), алмаштеден) шогаш, йӧре ышташ
    перемежать работу с отдыхом паша ден канышым алмаштылаш
перемежа́ться
несов. с чем алмашталташ, алмашталт(ын) толаш, йӧре лияш
    зной перемежается с прохладой шокшо юалге дене алмашталтеш
переме́жка
ж. разг. алмаштыш, алмаштылмаш, алмаштедымаш, алмаштен (алмаштыл(ын), алмаштеден) шогымаш
переме́на
ж.
1. вашталтымаш, вашталтыш, вашталтмаш, алмаштымаш, алмаштмаш, молемдымаш, молеммаш, весештарымаш, весеммаш, вестӱрлемдымаш, вестӱрлеммаш
    перемена погоды игече вашталтмаш
2. (комплект белья) алмаштыш
3. (перерыв) перемен
    большая перемена кугу перемен
перемени́ть
сов.
1. кого-что вашталташ, алмашташ
    переменить квартиру пачерым вашталташ
2. (сделать иным; изменить; изменить своё отношение к кому-л. (на противоположное) вашталташ, молемдаш, весемдаш, вестӱрлемдаш, весештараш
    жизнь переменила его илыш тудым вашталтен
перемени́ться
сов.
1. (стать иным) вашталташ, молемаш, весемаш, вестӱрлемаш, весешташ, вашталт(ын) (молем(ын), весемын, вестӱрлемын, весештын) каяш
2. разг. (замениться, смениться другим; поменяться друг с другом, обменяться) вашталташ, алмашталташ
    директор школы переменился школ директор вашталтын
    перемениться ролями роль дене алмашталташ
переме́нный
прил. (жапын-жапын) вашталтше (вашталтшан, молемшан), тутыш огыл
    переменная погода вашталтше игече
    переменный ток тутыш огыл ток
переме́нчивость
ж. вашталтмаш (молеммаш)
переме́нчивый
прил. см. переме́нный
переменя́ть(ся)
сов. см. перемени́ть, перемени́ться
переменя́ть(ся)
сов. см. перемени́ть, перемени́ться
перемере́ть
сов. 1 и 2 л. не употр. (о многих) колаш, тӱнчыгаш, колен (тӱнчыген) пыташ
перемерза́ть
несов. см. перемёрзнуть
переме́ривать
несов. см. переме́рить
переме́рить
сов. что
1. (заново) угыч(ын) (уэш(ын), вес пачаш) висаш (вискалаш), угыч(ын) (уэш(ын), вес пачаш) висен (вискален) налаш (ончаш, пуаш, шындаш, лекташ)
    перемерить расстояние кужытым (коклам) угыч(ын) висен налаш
2. (всё) вискален пытараш (налаш, лекташ)
    перемерить посевную площадь ӱдымӧ кумдыкым вискален налаш
3. (заново) угыч(ын) (уэш(ын) чиен (висен, упшалын) ончаш
4. (всё, многое) чиен (висен, упшалын) ончаш
    перемерить много шляп шуко шляпам упшал(ын) ончаш
переме́рка
ж.
1. угыч(ын) (уэш(ын), вес пачаш) висымаш (вискалымаш), угыч(ын) (уэш(ын), вес пачаш) висен (вискален) налмаш (ончымаш, пуымаш, шындымаш, лекмаш)
2. угыч(ын) (уэш(ын) чиен (висен, упшалын) ончымаш
перемеси́ть
сов. что
1. (превратить в однородную вязкую массу, размешивая, разминая, растирая что-л. в воде (в жидкости) нӧштылаш, лугаш, вараш, йӧраш, нӧштыл(ын) (луген, варен, йӧрен) шындаш
    перемесить глину шуным нӧштыл шындаш
2. (замесить заново, ещё раз) угыч(ын) (уэш(ын) нӧштылаш (лугаш, вараш, йӧраш), угыч(ын) (уэш(ын) нӧштыл(ын) (луген, варен, йӧрен) шындаш
перемести́
сов. шындаш, пургыжтен (ӱштын) шындаш
    дорогу сильно перемело корнышко лум шынден (корным пургыжтен)