терминов: 33420
страница 369 из 669
перекла́дывать
несов. см. переложи́ть
перекле́ивание
с.
1. вес вере (угыч(ын), уэш(ын) пижыктымаш (пижыктылмаш, лӱмылымаш, клеитлымаш), вес вере (угыч(ын), уэш(ын) пижыктен (пижыктылын, лӱмылен, клеитлен) шындымаш
2. пижыктен (пижыктыл(ын), лӱмылен, клеитлен) пытарымаш
перекле́ивать
несов. см. перекле́ить
перекле́ить
сов. что
1. (наклеить или оклеить заново) вес вере (угыч(ын), уэш(ын) пижыкташ (пижыктылаш, лӱмылаш, клеитлаш), вес вере (угыч(ын), уэш(ын) пижыктен (пижыктылын, лӱмылен, клеитлен) шындаш
    переклеить обои обойым угыч(ын) пижыкташ
    переклеить марки в новый альбом марке-влакым у альбомыш пижыктылын шындаш
2. (всё, многое) пижыктен (пижыктыл(ын), лӱмылен, клеитлен) пытараш
    все пять рулонов обоев переклеил уло вич рулон обойым клеитлен пытарен
перекле́йка
ж. см. перекле́ивание
переклика́ние
с.
1. ваш-ваш йӱкым пуымаш (пуэдымаш), пашымлымаш
    перекликание птиц кайык-влакын ваш-ваш йӱкым пуымашышт (мурымашышт, мурымышт)
2. перен. келшен толмаш (толмо), шарныктымаш, ушештарымаш
    перекликание образов образ-влакын келшен толмышт
переклика́ться
несов.
1. с кем ваш-ваш йӱкым (пуэдаш), пашымлаш
    перекликаться в лесу чодыраште ваш-ваш йӱкым пуэдаш
    сверчки перекликаются шудышырчык-влак ваш-ваш йӱкым пуат
    перекликаются колокольчики и бубенцы оҥгыр ден колдырма пашымлат
2. перен. с кем-чем келшен толаш, шарныкташ, ушештараш
    некоторые образы поэм Лермонтова перекликаются с пушкинскими Лермонтовын поэзийжын южо образше Пушкинын поэзийжын образше дене келшен толеш (Пушкинын поэзийжын образшым шарныкта)
    идеи книги перекликаются с моими размышлениями книган идейже мыйын шонымашем дене келшен толеш
перекли́кнуться
сов. см. переклика́ться
перекли́чка
ж.
1. (действие) ваш-ваш йӱкым пуымаш (пуэдымаш), пашымлымаш
2. (проверка) еҥ уло-укем тергымаш, кычкыртыш, лӱмдергыш
    вечерняя перекличка кас лӱмдергыш
переключа́тель
м. техн. переключатель
переключа́ть(ся)
несов. см. переключи́ть, переключи́ться
переключа́ть(ся)
несов. см. переключи́ть, переключи́ться
переключе́ние
с.
1. кусарымаш, вашталтымаш, савырымаш, савыралмаш
2. кусарымаш
3. кусарымаш, савырымаш, кусарен (савырен) колтымаш
4. куснымаш, кусаралтмаш
5. куснымаш, кусаралтмаш, савырнымаш, вашталтмаш, куснен (савырнен, вашталтын) кайымаш
переключи́ть
сов. кого-что
1. (изменить направление тока и т.п.) кусараш, вашталташ, савыра(ла)ш
    переключить конвейер на другой режим работы конвейерым вес паша режимыш кусараш
    переключить телевизор на вторую программу телевизорым вес программыш(ке) кусараш
    переключить языки на клавиатуре полдышоҥаште (клавиатурышто) йылмым вашталташ
2. перен. кого-что кусараш
    переключить институт на новую тематику институтым у тематикыш кусараш
3. (направить на что-л. другое (мысли, интересы, разговор и т.п.) кусараш, савыраш, кусарен (савырен) колташ
    переключить беседу на другие темы мутланымашым вес темыш кусарен колташ
переключи́ться
сов.
1. куснаш, кусаралташ
    завод переключился на производство радиоаппаратуры завод радиоаппаратурым ыштымашке куснен
2. куснаш, кусаралташ, савырнаш, вашталташ, куснен (савырнен, вашталтын) каяш
    разговор переключился на другую тему мутланымаш вес темыш савырнен
перекова́ть
сов.
1. кого (подковать заново) угыч(ын) (уэш(ын) таганлаш (таганлен шындаш)
2. кого (многих) таганлен пытараш
    перековать лошадей имне-влакым таганлен пытараш
3. что (заново выковать) угыч(ын) (уэш(ын) тапташ
    перековать топор товарым угыч тапташ
4. чот (пӱтынек, тӱҥ гычак) вашталташ (весемдаш, молемдаш, вестӱрлемдаш), тӧрлаш
    перековать свой характер шке койыш-шоктышым пӱтынек вашталташ
    труд перековал многих паша шукыштым тӧрлен
перекова́ться
сов. чот (пӱтынек, тӱҥ гычак) вашталташ (весемаш, молемаш, вестӱрлемаш)
переко́вка
ж.
1. угыч(ын) (уэш(ын) таганлымаш (таганлен шындымаш)
2. таганлен пытарымаш
3. угыч(ын) (уэш(ын) таптымаш
4. чот (пӱтынек, тӱҥ гычак) вашталтымаш (весемдымаш, молемдымаш, вестӱрлемдымаш), тӧрлымаш
5. чот (пӱтынек, тӱҥ гычак) вашталтмаш (весеммаш, молеммаш, вестӱрлеммаш)
переко́вывать(ся)
несов. см. перекова́ть, перекова́ться
переко́вывать(ся)
несов. см. перекова́ть, перекова́ться
переколоти́ть
сов. что
1. (разбить) пудыртен (пудыртыл(ын), чарпештарен) пытараш
2. (иначе или на другое место) вес верыш (вес семын) кырен (пудален) шындаш (сакаш)
3. (отколотить, избить всех, многих) кырен (шелышт(ын), почкен, тӧпкен, нӧшлен, ровен, роведен, поньыжын) пытараш (опташ)
    переколотить всех мальчишек в классе классыште чыла рвезе-влакым кырен пытараш
переколоти́ться
сов. пудырген, пудыргыл(ын) (чарпешталтын) пыташ
переколо́ть
І
сов. что (расколоть) шелышт(ын) (шелын, пудыртен, каткален) пытараш (опташ)
    переколоть все дрова чыла пум шелыштын пытараш
ІІ
сов.
1. что (приколоть иначе) угыч(ын) (уэш(ын), пужен) пӱшкылаш (пӱшкыл(ын) пижык­таш)
    переколоть бант бантым уэш пӱшкылын пижыкташ
2. что (покрыть уколами) шуркален (шуркедылын, шурен, умдылен) пытараш
    переколоть пальцы иголкой парням име дене шуркален пытараш
3. кого (заколоть) шӱшкыл(ын) (шурен) пытараш (опташ)
    переколоть весь домашний скот уло сурт вольыкым шӱшкыл(ын) опташ
переколо́ться
сов. шуркалалт(ын) пыташ
перекопа́ть
сов. что
1. (всё) кӱнчен пытараш (опташ, налаш, шындаш)
    перекопать все грядки чыла йыраҥым кӱнчен пытараш
2. (заново) угыч(ын) (уэш(ын), вес пачаш) кӱнчаш, угыч(ын) (уэш(ын), вес пачаш) кӱнчен шындаш (опташ, налаш)
    перекопать землю, добавив удобрения ӱяҥдышым ешарен угыч(ын) кӱнчаш
3. (поперёк) тореш кӱнчаш, тореш кӱнчен пытараш (опташ, шындаш)
    перекопать дорогу корным тореш кӱнчен пытараш
4. разг. (в поисках чего-л. пересмотреть, перебрать что-л., создавая беспорядок; перерыть) пургедаш, шеҥаш, шераш, пургедын (кычал(ын), шеҥын, шерын) пытараш (налаш, лекташ)
    перекопать весь чемодан уло чемоданым пургедын налаш
переко́пка
ж. см. перека́пывание
перекорми́ть
сов. кого
1. (накормить сверх меры, во вред здоровью; обкормить) утыжым (утыждене, пеш чот) пукшаш
    перекормить ребёнка йочам утыждене пукшаш
2. спец. (внести удобрений больше нормы) утыжым (утыждене, пеш чот) ӱяҥдаш, ӱяҥдышым утыжым (утыждене, пеш чот) опташ (пукшаш)
    перекормить почву нитратами мландым нитрат дене утыждене ӱяҥдаш
переко́ры
мн. прост. вашла (ваш-ваш) ӧпкелымаш (ятлымаш, шылталымаш, шӱрдылмаш, титаклымаш, шылталаш)
перекоря́ться
несов. прост. вашла (ваш-ваш) ӧпкелаш (ятлаш, шылталаш, шӱрд(ыл)аш, титаклаш, шылталаш)
переко́с
м.
1. шӧрын (важык) кайымаш (лиймаш)
2. разг. йоҥылыш, экшык, кадыр
перекоси́ть
І
сов.
1. что шӧрын (важык) колташ
    перекосить обои обойым важык колташ
2. безл. кого-что (исказить) вашталт(ын) каяш, шымараш, карешталташ, карышемалташ
    от боли его перекосило корштымо дене тудын чурийже вашталт кайыш
ІІ
сов. что
1. солен пытараш (налаш, шындаш, опташ, лекташ, кышкаш, шуаш)
    перекосить все луга чыла олыкым солен пытараш
2. (заново) угыч(ын) (уэш(ын) солаш, солен шындаш (налаш, опташ, лекташ, кышкаш, шуаш)
    перекосить за тракторной косилкой трактор косилке деч вара угыч(ын) солен лекташ
3. кого-что разг. (уничтожить, погубить всех, многих) солаш, солен (лупшен) опташ
    перекосить роту пулемётным огнём пулемёт дене ротым солен опташ
перекоси́ться
сов.
1. шӧрын (важык) каяш
    дверь перекосилась омса шӧрын каен
2. (исказиться) вашталт(ын) (карешталтын, карышемалтын, пунчежалтын) каяш
перекочева́ть
сов.
1. (кочуя, перейти на другое место) куснаш, куснен (тарванен) каяш (толаш)
    белки перекочевали в хвойные леса ур-влак иман чодырашке куснен каеныт
2. разг. (перебраться на новое местожительство) куснаш, кусаралташ, кусналташ, вончаш, илаш куснаш (каяш)
    перекочевать в другой город вес олашке илаш куснаш
    перекочевать в соседнюю аудиторию пошкудо аудиторийыш куснаш
3. (оказаться в другом месте или в распоряжении кого-л. другого) куснаш, вончаш
    картина перекочевала к другому коллекционеру радына вес коллекционер деке куснен
4. (перейти с одной работы на другую; изменить род занятий, работы) куснаш, вончаш
    перекочевать в другой отдел вес пӧлкаш(ке) вончаш
перекочёвывать
несов. см. перекочева́ть
переко́шенный
прич.
1. шӧрын, важык, шӧрын (важык) кайыше
2. вашталт(ын) кайыше, карешталтше, карышемалтше
перекра́ивать
несов. см. перекрои́ть
перекра́сить
сов. что
1. (заново) угыч(ын) (уэш(ын), вес пачаш, вес тӱсышкӧ) чиялташ, угыч(ын) (уэш(ын), вес пачаш, вес тӱсышкӧ) чиялтен шындаш (опташ, лекташ, налаш)
    перекрасить стены пырдыжым угыч(ын) чиялташ
2. (многое) чиялтен пытараш (шындаш, опташ, лекташ, налаш)
    перекрасить все окна и двери чыла окнам да омсам чиялтен лекташ
перекра́ситься
сов.
1. угыч(ын) (уэш(ын), вес пачаш, вес тӱсышкӧ) чиялталташ (чиялташ), чиялгаш
    снег перекрасился в чёрный цвет лум шемемын
    перекраситься в рыжий цвет йошкар тӱсыш(кӧ) чиялташ
2. разг. (притвориться сторонником кого-, чего-л., скрыв или резко поменяв свои взгляды, убеждения) кояш
    перекраситься в альтруиста альтруистла кояш
перекра́ска
ж. угыч(ын) (уэш(ын), вес пачаш, вес тӱсышкӧ) чиялтымаш, угыч(ын) (уэш(ын), вес пачаш, вес тӱсышкӧ) чиялтен шындымаш (оптымаш, лекмаш, налмаш)
перекра́шивание
с.
1. угыч(ын) (уэш(ын), вес пачаш, вес тӱсышкӧ) чиялтымаш, угыч(ын) (уэш(ын), вес пачаш, вес тӱсышкӧ) чиялтен шындымаш (оптымаш, лекмаш, налмаш)
2. угыч(ын) (уэш(ын), вес пачаш, вес тӱсышкӧ) чиялталтмаш (чиялтымаш), чиялгымаш
перекра́шивать
несов. см. перекра́сить
перекрести́ть
сов. кого-что
1. ыреслаш, ыреслен (юмылтен) колташ
    перекрестить грудь оҥым ыреслаш
2. (многих, всех или всё, многое) ыреслен лекташ (пытараш, налаш)
    перекрестить детей йоча-влакым ыреслен лекташ
3. (совершить обряд крещения, осенить крестом всех, многих) тынеш пурташ, ыреслаш
4. (совершить заново обряд крещения над тем, кто переходит из одной христианской церкви в другую или из одной христианской общины в другую) тынеш пурташ, ыреслаш
5. разг. (дать новое имя, название, прозвище) вес семын лӱмдаш (лӱмлаш), вес лӱмым пуаш
    перекрестить улицу уремым вес семын лӱмдаш
6. чем разг. (перевязать крест-накрест) ыресла (тореш-кутынь) пидын (пӱтыралын) шындаш, ыреслаш
    перекрестить чемодан ремнями чемоданым кӱзанӱштӧ дене тореш-кутынь пидын шындаш
7. (пересечь чем-л. крест-накрест) ыреслаш
    окна перекрещены бумажными лентами кагаз тасма-влак окнам ыреслат
    перекре стить мелом дверь омсам пор дене ыреслаш
перекрести́ться
сов.
1. ыреслаш, ыреслен (юмылтен) колташ, ыреслалташ
    бабушка перекрестилась кова ыреслен колтыш
2. (подвергнуться заново обряду крещения при переходе из одной христианской церкви в другую или из одной христианской общины в другую) тынеш пураш, ыреслалташ
3. (располагаться под углом, крест-накрест; скрещиваться) ыресла (тореш-кутынь) лияш (ушнаш), ыреслалташ, ыреслалтын (ырес семын) ушнаш
    лучи прожекторов перекрестились в одной точке прожектор тулйол-влак ик точкышто ыреслалтын ушненыт
4. (прийти в соприкосновение друг с другом, скрещиваться, пересекаться) тӱкнаш, миен (толын) тӱкнаш, ушнаш, ушаш
    гуманитарные науки перекрестились на человеке гуманитар шанче-влакым айдемым шымлымаш уша
перекре́щивание
с.
1. ыреслымаш, ыреслен (юмылтен) колтымаш
2. ыреслен лекмаш (пытарымаш, налмаш)
3. тынеш пурташ (пурымаш), ыреслымаш, ыреслалтмаш
4. ыресла (тореш-кутынь) лиймаш (ушнымаш), ыреслалтмаш, ыреслалтын (ырес семын) ушнымаш
5. тӱкнымаш, миен (толын) тӱкнымаш, ушнымаш, ушымаш
перекре́щивать
несов. см. перекрести́ть
перекрёстный
прил. в разн.знач. тореш-кутынь, ыресла, ыреслалтын (ырес семын) ушнышо
    перекрёстный способ сева тореш-кутынь (ыресла) ӱдымаш
    перекрёстная стрельба ыресла лӱйкалымаш
    перекрёстный допрос тореш-кутынь (чыла могырым) йодыштмаш
    перекрёстное опыление ыресла шыркаҥмаш
    перекрёстные линии ыреслалтын ушнышо линий-влак
перекрёсток
м. корнывож, уремвож, урем (корно) ушнымаш
    ◊ кричать на всех перекрёстках чыла вере каласкалаш
перекрича́ть
сов. кого-что кычкырен сеҥаш
перекрои́ть
сов. что
1. (заново) угыч(ын) (уэш(ын) шуаш (шулаш, пӱчкаш, пӱчкедаш)
    перекроить рубашку тувырым угыч(ын) пӱчкедаш
2. (кроя, разрезать много) шулын (шуледен, пӱчкеден) пытараш (опташ)
    перекроить весь материал уло материалым пӱчкеден пытараш
3. перен. тӱҥ гыч(ак) вашталташ (весемдаш, молемдаш, вестӱрлемдаш, пужен ышташ)
перекро́й
м.
1. угыч(ын) (уэш(ын) шумаш (шулмаш, пӱчмаш, пӱчкедымаш)
2. шулын (шуледен, пӱчкеден) пытарымаш (оптымаш)