терминов: 33420
страница 251 из 669
нагля́дность
ж. раш, рашлык
    привести пример для наглядности раш лийже манын, примерым ончыкташ
нагля́дный
прил.
1. (убедительный, очевидный) раш, ӱшандарыше
    наглядный пример раш пример
2. (служащий для показа) ончыкташ ыштыме, наглядный
    наглядные пособия наглядный пособий-влак
наглянцева́ть
сов. что ялдыратыш дене леведаш
    наглянцевать фотографию фотосӱретым ялдыратыш дене леведаш
нагна́иваться
несов. см. нагнои́ться
нагна́ть
сов.
1. кого-что (догнать) поктен шуаш
    нагнать беглеца шылын куржшым поктен шуаш
2. что, кого-чего разг. (сосредоточить в одном месте) конден темаш
3. что, чего, на кого перен. разг. (внушить какое-л. чувство):
    нагнать скуку шӱлыкаҥдаш
    ◊ нагнать цену акым чот кӱзыкташ
нагнести́
сов. см. нагнета́ть
нагнета́тельный
прил. тулымо
    нагнетательный насос тулымо насос
нагнета́ть
несов. что техн. пошаш, пошен шындаш (дым), тулаш, тулен пурташ
    нагнетать дым в улей омарташке шикшым пошаш
    нагнетать воздух южым тулен пурташ
нагное́ние
с. шӱяҥмаш
нагнои́ться
сов. шӱяҥаш
    рана нагноилась сусыр вер шӱяҥын
нагну́ть
сов. кого-что
1. (сгибая, наклонить) лывырташ, пӱгырташ, пӱгыралташ, пӱгаш, тӱҥдаш, кумык ышташ (о голове)
    нагнуть ветку укшым лывырташ
2. (изготовить гнутьём в каком-л. количестве) пӱген (тӱҥден) опташ
    нагнуть дуг пӱгӧ-влакым тӱҥден опташ
нагну́ться
сов. лывыргаш, пӱгырнаш, пӱгырналташ, пӱгыргалташ, кумык лияш
нагова́ривать
несов. см. наговори́ть
нагово́р
м. разг. (клевета) шоя, шояк
наговори́ть
сов.
1. что, чего (сказать) ойлен (ойлышт(ын) кышкаш
    он наговорил разной чепухи тудо тӱрлӧ кӱлеш-оккӱлым ойлышт кышкыш
2. на кого-что разг. (наклеветать) шояклаш, шоям ойлышташ
наговори́ться
сов. с кем и без доп. разг. шер теммеш(ке) мутланаш (кутыраш)
12517нагой
наго́й
прил. чара, чарамогыра
на́голо
нареч.
1. (о стрижке) йыклык, чыла
    остричь голову наголо ӱпым йыклык тӱредаш
2. только наголо́ (вынув из ножен) чараш луктын
    с шашками наголо шашкым чараш луктын
на́голову
нареч. пырчын, пуракын
    разбить врага наголову тушманым пырчын шалаташ
наголода́ться
сов. разг. шужаш, шужен пыташ
наго́льный
прил.:
    нагольный тулуп ӱмбалдыме ужга (тулуп)
нагоня́й
м. разг. шокшым пуымаш (пуртымаш), кушкед(ын) налмаш (перен.), чот вурсымаш (вурсалтмаш)
    получить нагоняй чот вурсалташ
    дать нагоняй шокшым пуаш (пурташ)
нагоня́ть
несов. см. нагна́ть
нагора́живать
несов. см. нагороди́ть
нагора́ть
несов. см. нагоре́ть
нагорева́ться
сов. разг. ойгырен уташ
нагоре́ть
сов.
1. (дать нагар) йӱлен шӱчаҥаш
    свеча нагорела сорта йӱлен шӱчаҥын
2. безл. чего разг. (о горючем, электричестве и т.п.) йӱлаш, йӱлен пыташ
    электричества нагорело на пятьсот рублей электричестве вичшӱдӧ теҥгеашым йӱлен
3. безл. разг. (о наказании, выговоре) логалаш, пернаш, шокшо пураш
наго́рный
прил. курыкан
    нагорная страна курыкан эл
нагороди́ть
сов. что, чего
1. (перегородки, заборы и т.п.) шуко ыштыл(ын) пытараш (шындаш)
2. перен. прост. (наговорить) ойлышт(ын) пытараш
    нагородить всякой чепухи кӱлеш-оккӱлым ойлышт пытараш
3. прост. (нагромоздить) орален шындаш
    нагородить кучу всякого хлама тӱрлӧ торым (шӱкшакым) орален шындаш
наго́рье
с. кӱкшака вер
нагота́
ж. чара, чара могыр
нагота́вливать
несов. см. нагото́вить
нагото́ве
нареч. ямде
    быть наготове ямде лийын шогаш
нагото́вить
сов. что, чего разг. ямдылен опташ (шындаш)
    наготовить дров на зиму телылан пум ямдылен опташ
нагото́виться
сов. разг. ямдылен ситараш
    на всех не наготовишься чылалан ямдылен от ситаре
награ́бить
сов. что, чего толен опташ, шуко толаш
награ́да
ж.
1. суаптар, суаппале, награде
    вручить награду суаптарым (суаппалым, наградым) пуаш
2. (дар) пӧлек
    взять в наград у пӧлек шотеш налаш
награди́ть
сов. кого-что чем
1. суапландараш, наградитлаш
    наградить орденом орден дене суапландараш
2. перен. (одарить, наделить) пӧлеклаш, пуаш
    наградить талантом усталыкым пуаш
наградно́й
прил. суаптар, суаппале, награде
    наградной отдел суаптар (суаппале, награде) пӧлка
награжда́ть
несов. см. награди́ть
награжде́ние
с. сауапландарымаш, наградитлымаш
нагреба́ть(ся)
несов. см. нагрести́
нагреба́ть(ся)
несов. см. нагрести́
нагре́в
м. ырыктымаш
нагрева́ние
с.
1. (по гл. нагрева́ть) ырыктымаш
2. (по гл. нагрева́ться) ырымаш
нагрева́тель
м. ырыктыше
нагрева́тельный
прил. ырыктыше, ырыктыме
    нагревательный прибор ырыктыше прибор
нагрева́ть(ся)
несов. см. нагре́ть, нагре́ться
нагрева́ть(ся)
несов. см. нагре́ть, нагре́ться
нагрести́
сов. что и чего (сгребая, собрать в каком-л. количестве) удырен (орален) опташ (шындаш, налаш)
    нагрести сена шудым удырен опташ
    нагрести кучу сухих листьев кукшо лышташым орален шындаш