терминов: 2873
страница 42 из 58
откры́ться
сов.
1. (стать открытым) почылташ
    дверь открылась омса почылтын
2. (обнажиться) почылташ, чараш лекташ
    ноги открылись йол чараш лектын
3. (раскрыться) почылташ, шаралт(ын) каяш
    книга открылась книга почылтын
4. (стать видным) почылташ, шарлен возаш
    поле открылось пасу шарлен возын
5. (обнаружиться) пале лияш, палдырнаш, почылташ
    голос открылся йӱк почылтын
6. (начать своё существование, начаться) почылташ
    театр открылся театр почылтын
7. перен. (признаться) палдараш, палымым ышташ, чоным почаш
    открыться маме авалан чоным почаш
8. (перестать заживать) почылташ
    рана открылась сусыр почылтын
отку́да
І
нареч. в разн.знач. кушеч(ын), кувеч(ын)
    откуда ты идёшь? Тый кушеч(ын) толат?
    откуда тебе всё известно? Кушеч(ын) тый чыла палет?
    откуда этот испуг? Кушеч(ын) тиде лӱдмаш?
    Эта книга моя! – откуда твоя? Это мне её подарили. Тиде мыйын книгам! – Кушеч(ын) тыйын? Мылам тудым пӧлекленыт.
ІІ
союзн. сл. кушеч(ын)
    трудно было понять, откуда шёл звук кушечын йӱк-йӱан шокта, умылаш неле лийын
отку́да-либо
нареч. неопр. иктаж-кушеч(ын), кушеч(ын)-гынат
отку́да-нибудь
нареч. неопр. иктаж-кушеч(ын), кушеч(ын)-гынат
отку́да-то
нареч. неопр. ала-кушеч(ын)
    откуда-то донеслась песня ала-кушеч муро йоҥгалте
о́ткуп
м. тӱлен (сулен, оксала) налмаш (сулымаш)
откупа́ться
несов. см. откупи́ться
откупи́ть
сов. в разн.знач. тӱлен (сулен, оксала) налаш (сулаш)
    откупить часть дома пӧрт ужашым тӱлен налаш
    откупить весь урожай уло лектышым тӱлен налаш
откупи́ться
сов. тӱлен (оксала) утлаш
    откупиться от армии армий деч тӱлен (оксала) утлаш
отку́поривание
с. почмаш, пробкым лукмаш (почмаш)
отку́поривать(ся)
несов. см. отку́порить, отку́пориться
отку́поривать(ся)
несов. см. отку́порить, отку́пориться
отку́порить
сов. почаш, пробкым лукташ (почаш)
    откупорить бутылку кленчам почаш
отку́пориться
сов. почылташ
отку́порка
ж. см. отку́поривание
откуси́ть
сов.
1. пурлаш, пурлын налаш (колташ)
    откусить кусок хлеба киндым пурлаш (пурлын налаш)
2. (азыр дене) пӱчкаш
    откусить проволоку кӱртньывоштырым (азыр дене) пӱчкаш
отку́сывать
несов.
1. пураш, пурышташ
2. пӱчкедаш
отку́шать
сов. уст. прост.
1. (окончить еду) кочкаш, кочкын темаш
    Вы уже откушали? Те кочкында? 2. что, чего (поесть, закусить) кочкаш, пурлаш
    сосед зовёт откушать с ним пошкудо пырля кочкаш ӱжеш
3. (попробовать) тамлен ончаш
отла́вливать
несов. см. отлови́ть
отлага́тельство
с. жапым шуйымаш (шуйкалымаш, шупшмаш), варалан кодымаш, вес жаплан кусарымаш
    это дело не терпит отлагательства тиде пашам шуйкалаш огеш лий
    без всяких отлагательств жапым шуйыде
отлага́ть(ся)
сов. см. отложи́ть, отложи́ться
отлага́ть(ся)
сов. см. отложи́ть, отложи́ться
отла́дить
сов. что тӧрлаш, кучылташ (пашалан) йӧршым ышташ
отлакирова́ть
сов. что лак дене чиялташ (чиялтен шындаш)
    отлакировать пол кӱварым лак дене чиялташ
отла́мывать
несов. что тодышт(ын) (тугышт(ын), пудыртыл(ын), катлылен, каткален) ойыраш, каткалаш, катен налаш
отла́мываться
несов. тодышталт(ын) (тугышталт(ын), пудыргыл(ын), каткалалт(ын) ойырлаш, каткалалташ
отлежа́ть
сов.
1. что (вызвать онемение) тӱҥгылгаш, мален шинчаш
    отлежать ногу йол мален (мален шинчын)
2. разг. киен лекташ
    отлежать в больнице месяц эмлымверыште ик тылзым киен лекташ
отлежа́ться
сов.
1. киен иктаж-могай тамым (сыным) налаш, киен кӱаш, киен кӱын (лӧзаҥын) шуаш
    недозрелые яблоки отлежались ужар олма киен кӱын
2. киен вийым налаш, каналташ
отлепи́ть
сов. что тӧргалташ, коптараш, тӧргалтен (коптарен) налаш (лукташ, шуаш)
отлепи́ться
сов. тӧргалташ, тӧргалт(ын) (коптаралтын) возаш
отлепля́ть
несов. что тӧргалташ, тӧргалтараш, коптараш
отлепля́ться
несов. тӧргалташ, коптаралташ, ковылталташ
отлета́ть
І
сов.
1. (кончить летать) чоҥештылмым чарнаш
    лётчик отлетал, ушёл на пенсию лётчик чоҥештылмым чарнен, сулен налме канышыш каен
2. чоҥештылаш
    отлетать два года кок ий чоҥештылаш
ІІ
несов. см. отлете́ть
отлете́ть
сов.
1. (улететь) чоҥешташ, чоҥештен каяш
    самолёт отлетел на сто километров от города самолёт ола деч шӱдӧ меҥгым чоҥештен
2. (исчезнуть, пройти, покинуть кого-л.) эрташ, эртен (чоҥештен) каяш
    молодость отлетела самырык пагыт эртен (чоҥештен) каен
3. (отскочить от удара) пыжалташ, пыжалт(ын) каяш, пыржалташ
    отлететь в сторону от удара перыме деч (дене) ӧрдыжкӧ пыжалташ
4. (оторваться) кӱрлаш, кӱрылташ, кӱрлын (кӱрылт(ын), лектын, тӧргалт(ын), коптаралт(ын), ковылалт(ын) возаш
    пуговица отлетела полдыш кӱрлын
отле́чь
сов. безл.:
    у меня отлегло от души мыйын чонем лыпланыш (тыпланыш), чонемлан луш лие
отлёживаться
несов.
1. киен вийым налаш, каналташ
2. кияш, киен эртараш, вучен кияш (эртараш)
    беглец отлёживался в ямах шылше лакылаште киен эртарен
отлёт
м. в разн.знач. чоҥештен кайымаш
    отлёт птиц кайык-влакын чоҥештен кайымышт (кайымашышт)
    отлёт в сторону ӧрдыжкӧ чоҥештымаш
отли́в
м.
1. оптал(ын) (оптен, йоктарен, волтен) налмаш, кӱлыпемдымаш
2. пучымаш, иземмаш, шагалеммаш
    отлив и прилив воды вӱдын пучымыжо да теммыже (пучымашыже да теммашыже)
    отлив рабочей силы паша вий шагалеммаш
    отлив политической активности политике чулымлык иземмаш
3. савыш, ылчык, юап
    серебристый отлив ший савыш
отлива́ние
с.
1. оптал(ын) (оптен, йоктарен, волтен) налмаш, кӱлыпемдымаш
2. савыш, ылчык, юап
отлива́ть
несов.
1. см. отли́ть
2. чем (иметь какой-н. оттенок) (иктаж-могай) савышым колташ, (иктаж-могай тӱс дене) волгалташ
    море отливает серебром теҥыз ший савышым колта (ший тӱс дене волгалтеш)
отли́вка
ж.
1. велымаш, велен ыштымаш
2. велен ыштыме (ӱзгар, арвер)
    чугунная отливка чойн гыч велен ыштыме
отлипа́ть
несов. см. отли́пнуть
отли́пнуть
сов.
1. см. отлепи́ться
2. перен. от кого разг.:
    Надоел ты мне, отлипни! Шерем теменат, ит пижедыл (кораҥ)!
отли́ть
сов.
1. что оптал(ын) (оптен, йоктарен, волтен) налаш, кӱлыпемдаш
2. (откатиться назад, отхлынуть) пучаш
3. кого (чем) разг. (привести в чувство, в сознание, обливая водой) чывылташ
    отлить водой избитого кыралтшым вӱд дене чывылташ
4. чем (изготовить литьём) велаш, велен ышташ (шындаш)
    отлить памятник шарныктышым велаш
отли́ться
сов.
1. (изготовиться литьём) велалташ
2. во что (принять какую-л. форму, вид, воплотиться во что-л.; вылиться) лекташ, куснаш, кодаш, налаш
    замысел отлился в поэму шонымаш гыч поэме шочын
    отлиться в новые формы у формым налаш
    отлиться в памяти шарнымашеш кодаш (ушеш возаш)
отлича́ть
несов.
1. см. отличи́ть
2. ойыртемалташ
    картину отличает оригинальность радына шкешотан улмыж(о) дене ойыртемалтеш
3. ойыркалаш
    не отличает пасынка от своих детей эргылийшыжым шке йочаже-влак деч огеш ойыркале
отлича́ться
несов. в разн.знач. ойыртемалташ
    подруга отличается от меня манерой одеваться йолташ ӱдырем мый дечем чийыме шотышто ойыртемалтеш
    отлича ться умом уш дене ойыртемалташ
отли́чие
с.
1. ойыртем, ойыртыш
    существенное отличие кугу ойыртем
2. (знак, звание, грамота и т.п., вручаемые в ознаменование чьих-л. заслуг) отличий
    диплом с отличием отличиян диплом
отличи́тельный
прил.
1. ойыртем(ле), ойыртеман, ойыртемышан
    отличительные знаки на погонах погонысо ойыртем пале
2. ойыртемалтше
    отличительная черта ойыртемалтше пале (койыш-шоктыш)
отличи́ть
сов. кого-что
1. ойыраш, ойыркалаш
    близнецы так похожи, что их не отличить друг от друга йыгыр йоча-влак икгай сынан улыт, садлан нуным ойыркалаш неле
2. ойырен палемдаш
    отличить храбреца патырым ойырен палемдаш