ж. физ. гравитация (став мир пасьталаысь быдтор ӧта-мӧд бердӧ кыскӧм)
ж. гравюра (сёртӧм серпас)
гравюра на дереве пу вылӧ сёртӧм
плоская гравюра шыльыд гравюра; шыльыда сёртӧм
выпуклая гравюра мыгӧра гравюра; мылькъя гравюра; мыгӧрӧн сёртӧм
углублённая гравюра джудждӧдӧм гравюра
м.
1) гравёр; сёртысь
гравёр по меди ыргӧн сёртысь
гравёр по камню из сёртысь
2) гравюра вӧчысь
м.
1) шер, йи шер
дождь с градом шер сора зэр; йи зэр
град пошёл неожиданно шер мӧдӧдчис виччысьтӧг
град побил посевы йи зэр жугліс кӧдзаяс
2) перен. чего шер мында; зэв уна; помтӧм
под градом пуль перен. шер моз локтысь пуляяс улын; пуля шер улын
град снежных комков бросили в него зэв уна лым мач лыйисны сылы
ж. книжн. ӧта-мӧд бӧрся тэчӧм; дорвыв тэчӧм
ж. тех. градирня
1) сола ва пакмӧдантор
2) пӧсь ва кӧдздӧдан (промышленносьтын)
сов. и несов. тех. что пакмӧдны (сола ва)
с. шерӧн жугӧдӧм
защита посевов от градобития шерӧн жугӧдӧмысь кӧдзаяс видзӧм
-ая, -ое
йи зэра, шера
градовая туча йи зэра кымӧр
нареч. шорӧн; дзулькйӧн
пот катится градом пӧсь визувтӧ шорӧн
слёзы льются градом синва киссьӧ шорӧн
с. сійӧ жӧ, мый: градостроительство
м. кар стрӧитысь, архитектор
сов. и несов. что пасъявны тшупӧдъяс; юклыны градусъяс вылӧ
градуировать термометр пасъявны термометрӧ тшупӧдъяс
м. вынпас; тшупӧд; градус
угол в 45 градусов нелямын вит градуса пельӧс
сегодня 20 градусов тепла талун кызь градус шоныд
у него поднялась температура до 40 градусов сылӧн кыптіс температура нелямын градусӧдз
крепость вина 10-12 градусов виналӧн выныс дас-дас кык тшупӧд
◊ под градусом гажа юра, коддзӧма
м. разг. градусник, термометр
поставить больному градусник пуктыны висьысьлы градусник
-ая, -ое
тшупӧда, градуса; вынпаса
м. гражданин; неол. карувса
гражданин России Рочму карувса
-ая, -ое
гражданин (в функции опр.); гражданскӧй; неол. карувса, аскост
гражданский долг карувса мог
гражданское право карувса инӧд
гражданская авиация гражданскӧй авиация
гражданский кодекс карувса кодекс
гражданская служба карувса служба
гражданская война аскост тыш
гражданская одежда гражданскӧй паськӧм
акты гражданского состояния карувсалысь оланног пасъялӧм
◊ гражданский брак гижсьытӧм олӧм
-ая, -ое
гражданин (в функции опр.); карувсалы лӧсялана
гражданственное самосознание карувсалы лӧсялана аскылӧм
с. гражданство; неол. карувса статус
принять гражданство босьтны карувса статус
получить права гражданства а) лоны пыдди пуктанаӧн; б) шедӧдны карувса статус
каждый имеет право на гражданство быдӧн вермӧ лоны карувсаӧн
ж. грамгижӧд
студия грамзаписи грамгижӧд вӧчанін
м. грамм
четыре грамма нёль грамм
шестьдесят граммов квайтымын грамм
◊ ни грамма (нет) разг. ньӧти, дзик (абу)
ж. хим. физ. грамм-молекула
ж. грамматика
историческая грамматика история грамматика
порождающая грамматика чужтан грамматика
сравнительная грамматика финно-угорских языков финн-угор кывъяс орччӧдан грамматика
-ая, -ое
грамматика (в функции опр.)
грамматический строй языка кывлӧн грамматика тэчас
грамматические особенности грамматика торъялӧмъяс
грамматический ряд кыввизь
-ая, -ое
граммофон (в функции опр.)
граммофонная игла граммофон ем
ж.
1) сёртӧд; гижӧм-лыддьысьӧм
грамоту не знал сёртӧд эз тӧдлы
учиться грамоте велӧдчыны гижны-лыддьысьны
грамота давалась мне легко ме велӧдчи кокниа
2) грамота
почётная грамота почёт грамота
древние грамоты важся грамотаяс
похвальная грамота ошкан грамота
отзывная грамота вештан (чӧвтан) грамота
ратификационная грамота вынсьӧдан грамота
◊ китайская грамота смотри: китайский
◊ филькина грамота смотри: филькин
м. уст. ирон. велӧдчӧм морт
нареч. кужӧмӧн, тӧдӧмӧн
говорить грамотно сёрнитны тӧдӧмӧн
писать грамотно тӧдӧмӧн гижны
ж. тӧдӧм; тӧдӧмлун
политическая грамотность политика тӧдӧм
техническая грамотность техникаысь тӧдӧмлун; техника тӧдӧм
-ая, -ое
1) велӧдчӧм
грамотный старик велӧдчӧм пӧль
грамотный человек велӧдчӧм морт
2) тӧдысь
грамотный инженер тӧдысь инженер
м. нескл. гран-при (художество конкурс да фестиваль вылын медыджыд награда)
Ⅰм. бот. гранат
Ⅱм. мин. гранат (дона из)
ж. граната
ручная граната кипом граната
противотанковая граната танк пасьвартан граната
-ая, -ое
граната (в функции опр.)
гранатный осколок граната торпыриг
-ая, -ое
1) гранат (в функции опр.)
гранатовый браслет грантысь сойпос
2) пемыдгӧрд
гранатового цвета пемыдгӧрд рӧма
-ая, -ое
зэв ыджыд
грандиозный план зэв ыджыд план
грандиозное здание зэв ыджыд стрӧйба
грандиозные замыслы зэв гырысь думъяс
с. доралӧм, дорӧсталӧм; пельӧсалӧм; шыльӧдӧм
гранение алмаза алмаз пельӧсалӧм; алмаз доралӧм
-ая, -ое
шыльӧдан, доралан, дорӧсалан; пельӧстан; гранъялан
гранильный станок шыльӧдан станок
ж. шыльӧданін; гранъялан мастерскӧй
м. шыльӧдысь, пельӧстысь, гранъялысь
ж. сійӧ жӧ, мый: гранильщик
м. гранит
◊ грызть гранит науки разг. шутл. зільны босьтны тӧдӧмлун
-ая, -ое
гранит (в функции опр.)
гранитный берег гранит берег
гранитный памятник гранитысь памятник