сов. что
1. шалаташ, шалатен пытараш
растрепать волосы ӱпым шалаташ
2. (или чесать) шераш, почкен эрыкташ
растрепать шерсть межым шераш
сов. шаланен пыташ, кушкедалт (туржалт) пыташ
сов. шелышталташ, шелышталт пыташ
сов. кого-что кумылым тодылаш
сов. что
1. шараш, шупшын шараш
растянуть сырую кожу иле коваштым шупшын шараш
2. (разостлать) шарен пышташ
растянуть ковёр ковёрым шарен пышташ
3. (повредить) йычкештараш
растянуть сухожилия шойым йычкештараш
4. (удлинить) шупшыл шуйдараш
растянуть резинку резинкым шупшыл шуйдараш
5. перен. шуяш
растянуть доклад на два часа докладым кок шагатлан шуяш
сов.
1. (увеличиться в размере) шарлаш
перчатки растянулись перчатке шарлен
2. (оказаться повреждённым — о связках, сухожилиях и т.п.) йычкешташ
3. разг. (лечь) шуйнен (шуйналт) возаш
растянуться на диване диваныш шуйнен (шуйналт) возаш
4. (расположиться на большом расстоянии) шуйналташ
5. перен. (по времени) шуйнаш, шуйналташ
беседа слишком растянулась мутланымаш утыждене шуйнен
сов. что шолышташ, шолышт пытараш
м.
1. (затрата, издержка) расход
мелкие расходы тыгыде роскот
2. (потребление) кучылтмаш, кучылт пытарымаш
расход дров пум кучылтмаш
3. бухг. расход
приход и расход приход ден расход
◊ ввести в расход эҥгекыш кондаш
вывести в расход лӱен пушташ
Ⅰ
сов. разг.
1. (взад и вперёд) мӧҥгеш-оньыш шуко кошташ
2. (привыкнуть к ходьбе) коштын тунемаш
3. перен. утыр вияҥаш, утыр шыдешкаш
Ⅱ
несов.
1. смотри: разойтись
2. с чем (не соответствовать) торлаш, ойыртемалташ
у него слова не расходятся с делом тудын мутшо паша деч торлен ок шого
несов. что
1. (тратить) кучылташ, роскотым ышташ
расходовать деньги оксам кучылташ
2. разг. (потреблять) пытараш
с.
1. торлымаш, кораҥмаш, ойырлымаш
расхождение дорог корно ойырлымаш
2. (несовпадение) келшыдымаш
расхождение во мнениях шонымаште келшыдымаш
сов. воштыл колташ, лорге воштылаш
сов.
1. (о цветах) пеледаш, пелед шогалаш
2. перен. (похорошеть) пеледаш, моторешташ, сылнешташ
3. перен. (стать радостным) шыргыж (куанен) воштылаш
4. перен. (прийти в состояние подъёма) пеледалташ
м.
1. (цветение) пеледмаш
расцвет яблонь олмапу пеледмаш
2. перен. (подъём) пеледалтмаш
расцвет экономики и культуры экономике ден культурын пеледалтмышт
сов.
1. что аклаш
расценить товар сатум аклаш
2. кого-что (воспринять) аклаш, шотлаш
сов. что мучыштараш
расцепить вагоны вагон-влакым мучыштараш
сов. мучышташ, мучыштаралташ
сов. что
1. шераш, шерын шындаш, шондашаш
расчесать волосы ӱпым шераш
2. (расцарапать) удырен нузылташ
расчесать руку кидым удырен нузылташ
сов. что эрыкташ, эрыктен шындаш
расчистить дорогу корным эрыкташ
м.
1. шотлымаш, расчёт
правильный расчёт чын шотлымаш, чын ыштыме расчёт
2. (уплата) расчёт
безналичный расчёт безналичный расчёт
3. (увольнение) расчётым пуымаш
4. тех. расчитатлымаш, расчётым ыштымаш, шотлен лукмаш
расчёт давления парового котла паровой подын давленийжым шотлен лукмаш
расчёт балки балкылан расчётым ыштымаш
5. перен. чаще мн. расчёты (предположения) шонымаш
по моим расчётам он скоро должен приехать мыйын шонымаште, тудо вашке толшаш
6. разг. (выгода) пайда, шот
мне нет расчёта ехать мыланем каяш пайда уке
7. воен. расчёт
орудийный расчёт орудийный расчёт
◊ в расчёте (кто-либо с кем-либо) тӱлышаш уке, парым уке
принять в расчёт шотыш налаш
из расчёта шотыш налын
сов. шургаш (лӱшкаш) тӱҥалаш
дети расшалились йоча-влак шургаш (лӱшкаш) тӱҥалыныт
сов. что
1. лӱҥгыкташ
расшатать столб меҥгым лӱҥгыкташ
2. перен. (привести в состояние упадка) шолдырташ, лунчырташ
расшатать хозяйство озанлыкым шолдырташ
3. перен. (расстроить, повредить) пужаш, локтылаш
расшатать здоровье тазалыкым пужаш
сов.
1. лӱҥгалташ
зуб расшатался пӱй лӱҥгалтеш
2. перен. шолдыргаш, лунчыргаш
дисциплина расшаталась дисциплин шолдырген
3. перен. (расстроиться — о здоровье) пужлаш, локтылалташ
сов. кого-что разг. шалатен (шалатыл) кышкаш
сов. что
1. шараш, кумдаҥдаш, лопкаҥдаш
расширить дорогу корным кумдаҥдаш
2. (увеличить число, количество) шукемдаш
расширить сеть магазинов кевыт-влакым шукемдаш
3. перен. кугемдаш
расширить кругозор шинчымашым кугемдаш (шараш)
сов.
1. (стать шире) шарлаш, кумдаҥаш, лоп-каҥаш
2. (увеличиться в числе, количестве) шукемаш
3. перен. кугемаш
сов. что
1. (распороть) рончаш
2. (вышить) тӱрлаш, тӱрлен сылнештараш
сов. что шнурокым рончаш (рудаш)
расшнуровать ботинки ботинке шнурокым рончаш (рудаш)
ж.
1. (узкое ущелье) курык лончо
2. (трещина в чём-либо) шелше, шелше лончо
сов. что
1. шелаш, шелын шалаташ
расщепить палку тоям шелаш
ударом молнии расщепило берёзу кӱдырчӧ рашкалтыш куэм шелын шалатен
2. хим., физ. ужашлан (ужашын) шеледаш
расщепить атом водорода водородын атомжым ужашлан шеледаш
сов.
1. шелалташ
2. хим., физ. ужашлан (ужашын) шелалташ
сов. и однокр. кого-что
1. (резко дёрнуть) шупшыл колташ
2. также без доп., разг. (резко тронуть с места) кенета тарванаш, кенета шупшыл колташ
сов. разг. кенета тарванаш
рвануться вперёд ончыко кенета тарванен каяш
прил. кӱрышталтше, рожан, кушкедлыше
Ⅰ
несов.
1. что (выдёргивать) луктедаш
рвать гвозди пудам луктедаш
2. что (срывать) кӱраш, кӱрышташ
рвать цветы пеледышым кӱраш
3. кого-что (разрывать) кушкедаш; тӱгаташ (обувь)
рвать платье платьым кушкедаш
4. что (взрывать) пудештарылаш, пудештарен шалаташ
рвать скалу динамитом кӱ курыкым динамит дене пудештарен шалаташ
6. что перен. (прекращать) кӱрлаш
рвать отношения отношенийым кӱрлаш
◊ рвать на себе волосы шке ӱпым кӱраш
рвать и метать смотри: метать Ⅰ
Ⅱ
несов. безл. кого (тошнить) укшинчыкташ, укшинчаш
его рвёт тудым укшинчыкта
сов. и несов. что
1. (осуществить, провести в жизнь) илышыш пурташ
реализовать рационализаторское предложение рационализатор ойым илышыш пурташ
2. (обратить в деньги) ужалаш, шараш
реализовать товары сатум ужалаш
сов. и несов.
1. (осуществиться) илышыш пурталташ
2. (обратиться в деньги) ужален (шарен) пытарыме лияш
с.
1. анат. ӧрдыжлу
2. (край, бок) тӱр, шӧр
положить доску ребром оҥам шӧрын пышташ
◊ поставить вопрос ребром йодышым туран шындаш
мн.ч.
1. смотри: ребёнок
2. только мн., разг. (молодые люди) рвезе-влак
прил.
1. (детский) йоча
2. перен. йоча, йоча семын ыштыше
ребяческие выходки йоча койыш