терминов: 50722
страница 320 из 1015
-ая, -ое
уст. шызьӧдан, шызьӧдысь
   крамольный писатель (йӧзӧс) шызьӧдысь гижысь
15952кран
Ⅰм. кран
   водопроводный кран ва кран
   пожарный кран пӧжар кусӧдан кран
   самоварный кран самӧвар кран
   тормозной кран надзмӧдан (сувтӧдан) кран
   открыть кран кран восьтыны
Ⅱм. кран
   подъёмный кран мыйкӧ лэптан кран
   передвижной кран вешъялан кран
   мачтовый кран шолга кран
   поднять с помощью крана кранӧн лэптыны
-ая, -ое
юр чась тэчас туялан
ж. антроп. (мортлысь, пемӧслысь) юр чась тэчас туялӧм
-ая, -ое
анат. юр чась мурталан
анат. юр чась мурталӧм
м. кран вылын уджалысь
15958крап
м.
1) смотри: крапина
2) войтъясӧн серӧдӧм; войта сер; резӧб сер (небӧг дорышын, картіын да с.в.)
3) гуся пас (ворсан картіын)
несов.
1) войтасьны, тусясьны
   с утра крапал дождь асывсянь войтасис
2) что резны, койны
ж. бот. петшӧр
   куст крапивы петшӧр куст
   крапива обожгла мне ноги петшӧр сотіс менсьым кокӧс; менам кокӧй петшӧрассис
м. петшӧраин
   упасть в крапивник петшӧраинӧ усьны
ж.
1) мед. наля
2) зоол. мича сера бобув
-ая, -ое
1) петшӧр (в функции опр.)
   крапивный лист петшӧр кор
2) петшӧра
   крапивные щи петшӧра шыд
   ◊ крапивная лихорадка то же, что: крапивница в 1 знач.
ж.
1) чут
   платье с чёрными крапинами сьӧд чутъяса платтьӧ
2) разг. войт; тусь
   крапина дождя зэр войт
ж. сійӧ жӧ, мый: крапина
   галстук с крапинками чутӧсь галстук
   платок в крапинку чутӧсь чышъян
   белая бабочка с жёлтыми крапинками виж чутъяса еджыд бобув
   крапинки дождя зэр войтъяс
   покрыться крапинками чутӧссьыны
с. резӧм, койӧм
-ая, -ое
гуся паса (карті йылысь)
   колода краплёных карт гуся паса карті колода
-ая, -ое
чутӧсь
   крапчатые куры чутӧсь чипанъяс
15969краса
ж.
1) поэт, мич, мичлун
   краса неба енэжлӧн мич
   трудно писать о женской красе сьӧкыд гижны нывбаба мичлун йылысь
2) высок. чего бур ним, нимӧдӧм; мичмӧдӧм
   эти ученики являются красой лицея тайӧ велӧдчысьясыс нимӧдӧны да мичмӧдӧны лицейсӧ; тайӧ велӧдчысьясыс – лицей нимӧдысьяс да мичмӧдысьяс
3) поэт. мича ныв, мича ань
   ждать красу-девицу у колодца юкмӧс дорын виччысьны мича нылӧс
   ◊ во всей (своей) красе ирон. став тырмытӧмторъясас
   ◊ для красы мича пыдди, мича вылӧ, бас пыдди
м.
1) мича морт, мича зон
   писаный красавец зэв мича зон
2) мича
   красавец-город мича кар
   красавец-конь мича вӧв
ж.
1) мича ныв, мича ань; ласк. рочакань; шӧвктуг
   вставай, красавица чеччы, рочакань
2) мича
   красавица-река мича ю
   красавица-заря мича кыа
м. разг. ласк. от красавец мича зон
   какой он красавчик стал кутшӧм мича зон сыысь лоис
нареч.
1) мичаа, лӧсьыда
   красиво петь мичаа сьывны
   красиво танцевать мичаа йӧктыны
2) (в функции сказ.) мича
   как красиво вдали водзын кутшӧм мича
ж. лӧсьӧдӧм мичлун; ортсыса мичлун
   красивость речи сёрни мичлун
   внешняя красивость ортсыса мичлун
-ая, -ое
1) мича, лӧсьыд; гажа; кыпыд
   красив собою ачыс мича
   красивая походка мича ветлас
   красивая деревня мича грезд
   красивое место гажа ин
   красивый бор гажа яг
   красивый дом кыпыд керка
   красивая музыка лӧсьыд шылад; лӧсьыд музыка
   красивая борода мича тош
   красивые слова мича кывъяс
2) бур; долыд
   красивая жизнь долыд олӧм
   красивый поступок бур поступок
   ◊ сделать (делать) красивый жест мичаа петкӧдлыны асьтӧ
-ая, -ое
мичӧдчан
   красильный цех мичӧдчан цех
   красильные работы мичӧдчан удж
   красильные растения мичӧдчан быдмӧгъяс
ж. мичӧдчанін
м. мичӧдчысь
м. хим. (мичӧдан) краска
   растительный краситель быдмӧг краска
несов. кого-что
1) мавтны
   красить пол джодж мавтны
2) мичӧдны
   красить ресницы синлыс мичӧдны
   красить пряжу шӧрт мичӧдны
   красить холст мичӧдны дӧра
3) мичмӧдны
   труд красит человека удж мичмӧдӧ мортӧс
   горе не красит посл. шог оз мичмӧд
несов.
1) мавтчыны
   она совсем не красится сійӧ дзик оз мавтчы
2) мичӧдсьыны
   белое легче всего красится еджыд медся кокниа мичӧдсьӧ
3) разг. лякны
   дверь ещё красится ӧдзӧсыс лякӧ на; ӧдзӧсас ляксян на
ж.
1) краска, вап
   акварельные краски вап; акварель краска
   быстровысыхающая краска ӧдйӧ косьман краска
   водостойкая краска ваысь повтӧм краска
   лаковая краска лак краска
   жёлтая краска виж вап
   краска для шерсти вурун мичӧдан вап
   окрасить холст краской вапӧн мичӧдны дӧра
   эта краска легко сходит тайӧ краскаыс ӧдйӧ вушйӧ
2) (мн.ч. краски) рӧм
   нежные краски утренней зари асъя кыалӧн небыд рӧм
   яркие краски лета гожся яръюгыд рӧмъяс
3) гӧрд рӧм (чужӧмын)
   краска стыда яндзимла гӧрдӧдны
   краска сошла с лица чужӧмсьыс гӧрд рӧмыс бӧр кусі
   ◊ вогнать в краску янӧдны
   ◊ сгустить (сгущать) краски содтавны, лишнӧй висьтавны
   ◊ не жалеть красок кывъяс оз ков жалитны; паськыда, бура висьтавны
несов.
1) гӧрдӧдны; банйыны
   листья осины краснеют пипу коръяс гӧрдӧдӧны
   ягоды начали краснеть вотӧс гӧрдӧдӧ
   краснеть от стыда яндзимла гӧрдӧдны
   краснеть от смущения полӧмла банйыштны
   руки краснеют от холодной воды ки гӧрдӧдӧ кӧдзыд ваысь
2) гӧрдвидзны
   на доме краснел флаг керка вылын гӧрдвидзис дӧрапас
   в лукошке краснела клюква чуманын гӧрдвидзис турипув
3) перен. яндысьны
   краснеть за товарища ёрт понда яндысьны
   ◊ краснеть до корней волос зэв ёна гӧрдӧдны
несов. гӧрдвидзны
   на косогоре краснелась брусника пӧкатын гӧрдвидзис пув
ӧтласа кывъяслӧн воддза юкӧн, кутӧ гӧрд вежӧртас
м. ист. красноармееч
-ая, -ое
ист. красноармейскӧй, Гӧрд Армияса
м. разг. больгун, лавгысь, вангысь; мича сёрниа; небыд кывъя
с. разг. вангӧм, больгӧм, лавгӧм
   не верь его краснобайству эн эскы сылӧн вангӧмлы
-ая, -ое
гӧрдов
   сосны с красноватыми стволами гӧрдов пучӧръяса пожӧмъяс
   красноватые волосы гӧрдов юрси
   солнце красноватое – к потеплению примета гӧрдов шонді – шондӧдӧм водзӧ
м. ист. красногвардееч, гӧрд гвардееч
м. мича (дона) мебель вӧчысь столяр
м. сійӧ жӧ, мый: краснодеревец
-ая, -ее
гӧрд; гӧрд кучика
   краснокожие племена гӧрд кучика племяяс (Америкаса индеечьяс йылысь)
-ая, -ое
гӧрд бордъя
   краснокрылые утки гӧрд бордъя уткаяс
с. лыска вӧр
-ая, -ое
гӧрд чужӧма
   толпа краснолицых ребят гӧрд чужӧма зонъяс
-ая, -ое
гӧрд ныра
   в ручейке бродили красноносые утки ичӧтик шорын тапикасисны гӧрд ныра уткаяс
-ая, -ое
гӧрд бордъя
   краснопёрые рыбы гӧрд бордъя чери
ж.
1) кыв вор, мича сёрни
2) перен. тӧдчӧм, синмӧ шыбитчӧм