сов.
1. кого-что (удалить) нумал(ын) лукташ
вынести раненого с поля сражения сусыргышым кредалме вер гыч нумал лукташ
2. что (предложить на обсуждение) лукташ, темлаш
вынести вопрос на собрание йодышым погынымашышке лукташ
3. что (поместить) лукташ
вынести примечания в конец палемдымашым мучашке лукташ
4. что (вытерпеть) чыташ, чытен лекташ (эртараш)
вынести холод йӱштым чытен эртараш
◊ вынести за скобки мат. скобка кӧргӧ гыч лукташ
вынести на своих плечах чытен эртараш, шке вачеш нумал лукташ
сов. кудал(ын) лекташ, куржын лекташ
вынеслись мотоциклы мотоцикл-влак кудал лектыч
несов. (выдвигаться) лукталташ
этот ящик стола не вынимается тиде ӱстел яшлык ок лукталт
несов. смотри: вынести
◊ не выносить кого-либо иктаж-кӧм чытен керташ огыл (йӧраташ огыл)
ж. чытымаш, чытен кертмаш
прил. чытыше, чытышан, чытен кертше
сов. кого-что ӧкымеш (виеш) ыштыкташ
вынудить противника отступить тушманым виеш чакныкташ
прич. в знач.прил. ӧкымеш (виеш) лийше, ӧкымеш (виеш) ышталтше, ӧкымеш (виеш) ыштыме
вынужденная посадка ав. ӧкымеш волен шичмаш
сов. кого-что лукташ, луктын пышташ
◊ вынь да положь прост. кеч-кушто муын пу
сов.
1. (из воды) вӱд йымач лекташ (ийын лекташ)
2. перен. разг. (неожиданно явиться) койылалташ
из темноты вынырнул человек пычкемыш гыч еҥ койылалтыш
сов. кого-что разг. ончен кушташ
сов.
1. (вывалиться) лектын (волен) возаш
2. (об осадках) возаш; йӱраш (о дожде); лумаш (о снеге)
выпало много дождей шуко йӱр йӱрын
3. перен. разг. (выбыть) лекташ, лектын возаш
4. (произойти, случиться) лияш, логалаш
ему выпало счастье тудлан пиал лийын
ж. (действие) (киндым) пыштымаш, кӱктен лукмаш, кӱэштмаш
выпечка хлеба киндым кӱктен лукмаш
сов.
1. что (сделать выборку) возен лукташ
выписать из книги цитаты книга гыч цитатым возен лукташ
2. что (тщательно написать, нарисовать) возен шындаш
выписать все буквы чыла буквам возен шындаш
3. что (написать для кого-либо) возен пуаш
выписать справку справкым возен пуаш
4. кого (вызвать письменно) ӱжын кондаш
выписать к себе семью ешым шке дек ӱжын кондаш
5. что (заказать с доставкой) выписатлаш, налаш
выписать газету газетым выписатлаш
6. кого (исключить) лукташ, удыралаш
выписать из больницы больнице гыч лукташ
сов. (выбыть откуда-либо) лекташ, выписатлалташ; удыралалташ
сов. что левыкташ, левыктен лукташ
выплавить чугун чойным левыктен лукташ
сов. что
1. (излить слезами) шортын луштараш
выплакать своё горе шке ойгым шортын луштараш
2. разг. (вымолить) шортын кучен налаш
◊ выплакать все глаза шинча пуалмеш(ке) шорташ
сов. что кому тӱлаш, тӱлен пытараш
выплатить долг парымым тӱлен пытараш
сов. что велен (шыжыктен) пытараш
сов. что (расплетая, вынуть) рончен лукташ
выплести ленту из косы лентым ӱппунем гыч рончен лукташ
сов. в разн.знач. ийын лекташ, лекташ
выплыть на середину пруда пӱя покшек ийын лекташ
луна выплыла из-за туч пыл лоҥга гыч тылзе лекте
сов. что ышташ, шукташ, темаш, ыштен шукташ
сов. что
1. (выпрямить) виктараш, тӧрлаташ, тӧремдаш
выправить согнувшийся гвоздь кадыргыше пудам виктараш
2. (исправить) тӧрлаташ
выправить положение положенийым тӧрлаташ
3. (внести исправления) тӧрлаш
выправить рукопись рукописьым тӧрлаш
сов.
1. (выпрямиться) тӧрланаш; вийнаш, вийнен шинчаш (шогалаш), тӧремаш
2. (исправиться) тӧрланаш
сов. кого разг. луктын (кожен) колташ, поктен (кожен) лукташ
сов. что йодын (кучен) налаш
сов. кого-что туараш, туарен шогалташ
прил.
1. (выгнутый) оваргыше, оварген шогышо
выпуклое стекло оварген шогышо янда
2. (рельефный) лектын шогышо
выпуклые буквы лектын шогышо буква-влак
3. перен. (отчётливый) раш
выпуклое изображение раш ончыктымаш
м.
1. (действие) лукмаш, ыштен лукмаш
выпуск продукций продукцийым ыштен лукмаш
2. (группа учащихся) выпуск, туныктен лукмаш
3. (часть произведения) выпуск
книга издаётся отдельными выпусками книга посна выпуск дене лектеш
4. уст. (сокращение, пропуск) коклаш кодымаш, кӱчыкемдымаш, луктын кодымаш
сов.
1. кого-что (дать выйти) лукташ, луктын колташ
выпустить птицу из клетки кайыкым четлык гыч луктын колташ
выпустить пар парым луктын колташ
2. что (пустить в обращение, в действие) ыштен лукташ
выпустить товары высокого качества сай качестван сатум ыштен лукташ
3. что (издать) лукташ, печатлен лукташ
выпустить книгу книгам лукташ
4. что (выстрелить) лӱен колташ
выпустить снаряд снаряд дене лӱен колташ
5. что (выставить) лукташ, луктын шындаш
выпустить когти кӱчым луктын шындаш
6. кого (подготовить) ямдылен лукташ
выпустить из института преподавателей средней школы институт гыч кыдалаш школлан туныктышо-влакым ямдылен лукташ
7. что (исключить часть чего-либо) лукташ, луктын кудалташ (шуаш)
выпустить вторую главу кокымшо главам луктын кудалташ
8. что (сделать длиннее или шире) шуяш, шараш, шуен (шарен) шындаш
выпустить рукава шокшым шуяш
◊ выпустить из виду мондаш, монден колташ
сов. кого-что рончен лукташ
сов. рончалт(ын) лекташ; руден каяш; утлаш
сов. что у кого разг. пален (умылен) налаш, йодышт(ын) налаш
выпытать правду чыным пален налаш
сов. что разг. (выставить вперёд) ончык(о) лукташ, оварташ, кадырташ, кадыртен шындаш
выпятить грудь оҥым кадыртен шындаш
сов. разг. (выставиться вперёд) ончык(о) лектын шинчаш, оварген шинчаш
сов. что
1. (изготовить) ыштен лукташ
выработать много тканей шуко тканьым ыштен лукташ
2. (составить) ышташ, ямдылаш
выработать резолюцию резолюцийым ямдылаш
3. (воспитать, добиться тренировкой) ыштен шукташ, туныктен шукташ
выработать твёрдый характер пеҥгыде характерым ыштен шукташ
4. (добыть трудом, заработать) ыштен налаш
с.
1. (действие) ойлымаш, каласымаш, ончыктымаш
выражение благодарности таум каласымаш
2. (проявление) ончыктымаш, выражений
цена является денежным выражением стоимости ак — тиде окса дене ончыктымо стоимость
3. (лица, глаз и т.п.) тӱс, сын, тӱжвал тус
4. (оборот речи) каласымаш, ой
образное выражение сӧрал ой
5. мат. (формула) выражений
алгебраическое выражение алгебраический выражений
◊ без выражения (говорить, читать и т.п.) умылаш лийдымын, вудыматыл (кутыраш, лудаш, т.м.)
с выражением (читать, петь и т.п.) раш (лудаш, мураш, т.м.)
сов. что
1. (высказать) ойлаш, каласаш, ойлен пуаш (шындаш) каласен пуаш (шындаш)
выразить какую-либо мысль иктаж-могай шонымашым каласен пуаш
2. (показать, изобразить) ончыкташ, ончыктен пуаш (шындаш)
выразить что-либо в цифрах иктаж-мом цифр дене ончыктен пуаш
сов.
1. (высказаться) ойлен колташ, каласен пуаш
2. (проявиться) ончыкталташ
сумма выразилась в следующих цифрах суммыжо тыглай цифр дене ончыкталтын
сов.
1. (стать больше, старше) кушкаш
мальчик вырос за лето йоча кеҥеж жапыште кушкын
2. (о растениях) кушкаш
3. (увеличиться) кушкаш, кугемаш
4. (предстать перед взором) койылалташ
вдали выросли горы умбалне курык-влак койылалтышт
5. (достигнуть какой-либо степени) кушкын каяш, лияш, лийын шинчаш, савырнен каяш
вырасти в крупного учёного кугу учёный лияш
6. из чего разг. кушкын каяш, кугу лияш
девочка выросла из платья ӱдыр чот кушкын каен
◊ вырасти в чьих-либо глазах иктаж-кӧн шинчаончылно кушкаш
Ⅰ
сов. что
1. (выдернуть) луктын шуаш (кудалташ); кӱрлын шуаш (кудалташ)
вырвать больной зуб корштышо пӱйым луктын шуаш
2. (выхватить) шупшын налаш
вырвать из рук книгу кид гыч книгам шупшын налаш
3. (оторвать, выдрать) кушкед(ын) налаш (лукташ)
вырвать листок из тетради тетрадь гыч кагаз лаштыкым кушкед лукташ
4. перен. (вынудить) виеш ыштыкташ (иктаж-мом)
вырвать признание виеш ойлыкташ
◊ вырвать из сердца шӱм гыч луктын кудалташ
Ⅱ
сов. кого безл. разг. (стошнить) укшинчыкташ, укшинчаш
сов.
1. (высвободиться) мучышташ, мучыштен каяш
вырваться из рук кид гыч мучыштен каяш
2. (устремиться наружу) лектын каяш, чымалт(ын) лекташ
из трубы вырвалось пламя тӱньык гыч тулора лектын кайыш
3. (внезапно прозвучать) лектын каяш, ойлен колташ
у него вырвалось неосторожное слово мутым тудо шоналтыде ойлен колтыш
4. (оторваться, отделиться) кушкедлаш, кушкедлен лекташ
из книги вырвался листок книга гыч листок кушкедлен лектын
м. (выем у платья) пӱчкын лукмо
сов.
1. что (разрезая, вынуть) пӱчкын лукташ, пӱчкын налаш
вырезать статью из газеты газет гыч статьям пӱчкын лукташ
2. что (сделать резьбой, резанием) пӱчкын (пӱчкеден) ышташ
вырезать узор узорым пӱчкеден ышташ
3. кого (убивая, истребить) шӱшкылаш, шӱшкыл(ын) пытараш
вырезать кур чыве-влакым шӱшкыл(ын) пытараш