терминов: 33420
страница 497 из 669
раду́шный
прил. поро (алал, сай) кумылан
24802раж
раж
м. разг. (сильное возбуждение, неистовство) ажгынымаш, толашымаш
    войти (или прийти) в раж ажгынаш
24803раз
раз
І
м.
1. (указывает на однократность действия) ик гана
    раз в год идалыклан ик гана
2. (указывает на повторяемость действия) гана
    семь раз шым гана
    семь раз отмерь, один раз отрежь посл. шым гана висе, ик гана пӱч
3. в сочет. с прил. и числ. пачаш
    в три раза больше кум пачаш шукырак (кугурак)
4. (при счёте) ик(ыт)
    раз, два, три ик(ыт), кок(ыт), кум(ыт)
    ◊ раз (и) навсегда йӧршын, йӧршешлан
    раз за разом почела, икте почеш весе
    раз на раз не приходится эре ик семын огеш лий
    не раз и не два ик гана веле огыл
ІІ
нареч. (однажды) икана
    как-то раз мы пошли в лес икана ме чодыраш кайышна
ІІІ
союз разг. (если) гын
    раз не знаешь, не говори от пале гын, ит ойло
разба́вить
сов. что, чем вишкыдемдаш, вараш, ешараш
    разбавить спирт водою спиртым вӱд дене вараш
разбавля́ть
несов. см. разба́вить
разбаза́ривание
с. разг. шалатылмаш, ужалкалымаш, шалатылын (ужалкален) пытарымаш
разбаза́ривать
несов. см. разбаза́рить
разбаза́рить
сов. что разг. шалатыл(ын) пытараш, ужалкален пытараш
разба́ливаться
І
несов. см. разболе́ться І
ІІ
несов. см. разболе́ться ІІ
разба́лтывать(ся)
І
несов. см. разболта́ть І, разболта́ться І
ІІ
несов. см. разболта́ть ІІ, разболта́ться ІІ
разба́лтывать(ся)
І
несов. см. разболта́ть І, разболта́ться І
ІІ
несов. см. разболта́ть ІІ, разболта́ться ІІ
разбе́г
м. куржын мийымаш (туда), куржын толмаш (сюда)
    прыжок с разбега куржын миен тӧрштымаш
    удариться с разбегу куржын толын пернаш
    ◊ с разбега или с разбегу куржын миен (толын)
    прыгнуть с разбегу куржын миен тӧршташ
разбега́ться
несов. см. разбежа́ться
разбежа́ться
сов.
1. (сделать разбег) куржын мияш (туда), куржын толаш (сюда)
2. (в разные стороны) куржын шаланаш, шаланен пыташ (каяш)
    ◊ глаза разбежались шинча шаланен
разбереди́ть
сов.
1. что (раздражить рану) аздараш, ӧрыктараш
2. кого перен. (растревожить) тургыжтараш, вургыжтараш
    ◊ разбередить душу чоным тарваташ (пудыраташ, пургедаш)
разбива́ть(ся)
несов. см. разби́ть, разби́ться
разбива́ть(ся)
несов. см. разби́ть, разби́ться
разби́вка
ж.
1. (планировка) шындымаш, ыштымаш, ужашлымаш
    разбивка сада садым шындымаш
    разбивка романа на главы романым глава дене ужашлымаш
2. (разделение) шеледымаш, пайлымаш
    разбивка на группы тӱшкалан шеледымаш
разбинтова́ть
сов. что бинтым рончаш (рончен налаш)
разбинтова́ться
сов. бинт рончылташ, рончалташ
разбинто́вывать(ся)
несов. см. разбинтова́ть, разбинтова́ться
разбинто́вывать(ся)
несов. см. разбинтова́ть, разбинтова́ться
разбира́тельство
с. юр. ончен (терген) налмаш, тергымаш
    судебное разбирательство судышто ончен налмаш
разбира́ть
несов.
1. см. разобра́ть
2. (выбирать, отбирать) ойыркалаш
    брать, не разбирая ойыркалыде (ончыде) налаш
разбира́ться
несов.
1. см. разобра́ться
2. (быть разборным) рончалташ
    этот аппарат разбирается на части тиде аппарат ужашын рончалтеш
разбитно́й
прил. разг. чулым, весела
разби́тый
прич. в знач. прил.
1. пудыргышо, пудыртымо
    разбитый стакан пудыргышо (пудыртымо) стакан
2. (повреждённый) шаланыше (шалатыме) машина
3. воен. (побеждённый) кырен шалатыме
    разбитый враг кырен шалатыме тушман
4. сусыргышо, перыме
    разбитый параличом паралич дене перыме
5. перен. локтылалтше
    разбитая жизнь локтылалтше илыш
    ◊ оказаться у разбитого корыта или вернуться к разбитому корыту нимо деч посна кодаш
разби́ть
сов.
1. что (расколоть) пудырташ, шалаташ
    разбить стекло яндам пудырташ
2. что (поранить) сусырташ, эмгаташ
    разбить голову вуйым сусырташ
3. кого (нанести поражение) кырен шалаташ
    разбить противника тушманым кырен шалаташ
4. кого перен. (сделать нетрудоспособным) пераш
    его разбил паралич тудым паралич перен
5. кого-что на что (распределить, разделить) шелаш, пайлаш
    разбить на пять групп вич тӱшкалан шелаш
6. что (произвести посадку) шындаш
    разбить сад садым шындаш
7. что перен. (расстроить) пытараш, шалаташ
    разбить надежды ӱшаным шалаташ
8. что (раскинуть) шупшын (шупшыл(ын) шындаш
    разбить палатку палаткым шупшын шындаш
разби́ться
сов.
1. пудыргаш, шаланаш
    стакан разбился стакан пудырген
2. (разделиться) шелалташ, пайлалташ
    экскурсия разбилась на две группы экскурсий кок тӱшкалан шелалтын
3. (поранить себя) сусыргаш, эмганаш
разбогате́ть
сов. пояш, поян лияш, пояныш(ке) савырнаш
разбо́й
м. толымаш, агымаш
разбо́йник
м. толышо, агыше
разбо́йничать
несов. толен (аген) кошташ
разбо́йничий
прил. толышо, агыше
    разбойничья шайка толышо кашак
разболе́ться
І
сов. разг. (о ком-л.) черланаш, черле лияш
    он совсем разболелся тудо йӧршын черланен
ІІ
сов. разг. (об органах, частях тела) коршташ тӱҥалаш
    голова разболелась вуй коршташ тӱҥалын
разболта́ть
І
сов. что разг.
1. (размешать) лугаш, пудыраташ
    разболтать муку в воде ложашым вӱдеш (вӱд дене ложышым) лугаш
2. (ослабить) лушкыдемдаш, луштараш
    разболтать гайку гайкым лушкыдемдаш
ІІ
сов. что разг. (разгласить) шаркалаш, ляпкаш
    разболтать секрет секретым шаркалаш
разболта́ться
І
сов. разг.
1. (размешаться) лугалташ, пудыранаш
    мука хорошо разболталась ложаш сайын лугалтын
2. (ослабнуть, расшататься – о чём-л. закреплённом) лушкаш, лушкыдемаш
    гайка разболталась гайке лушкен
ІІ
сов. разг. (разговориться) утыж дене ойлышташ
разбомби́ть
сов. что бомбитлаш, бомбитлен шалаташ
разбо́р
м.
1. (действие) лончылымаш, тергымаш, ончен (терген, шерген, нергелен, пургедын, кӧргынчын) налмаш
    грамматический разбор грамматике шотышто лончылымаш
    разбор дела юр. пашам ончен налмаш
2. (выбор, отбор; разборчивое отношение к кому-, чему-л.) ойырымаш, ойыркалымаш, шоктмаш
    брать всё без разбора ойыр­калыде (ончыде) чыла налаш
    ◊ к шапочному разбору прийти (или явиться) вараш кодын толаш, эн почеш толаш
разбо́рка
ж.
1. (стен и т.п.) пужымаш, рончымаш
2. ойырымаш, ойыркалымаш, шоктмаш
    разборка по сортам сорт дене ойыркалымаш
разбо́рный
прил. пужыман, рончыман, пужалтше, рончалтше, пужаш (рончаш) лийше (лийме)
    разборный шкаф рончаш лийме шкаф
разбо́рчивый
прил.
1. (взыскательный) ойыркалыше, кычалтылше
2. (чёткий) чатката, раш
    разборчивый почерк чатката почерк
разбрани́ть
сов. кого разг. вурсен налаш
разбра́сывать
несов. см. разброса́ть
разбреда́ться
несов. см. разбрести́сь
разбрести́сь
сов. шаланаш, шаланен каяш
    стадо разбрелось вольык кӱтӱ шаланен
разбро́д
м. разг. (разлад) шолдыргымаш, пужлымаш, келшыдымаш
    идейный разброд идей шотышто келшыдымаш
разбро́санный
прил. в знач. прил. (отдалённый, разобщённый) шала, шала шочшо (шинчыше, кийыше)
разброса́ть
сов.
1. что шалаташ, кышкылташ, шала (шалатен, кышкылт(ын) пытараш (кышкаш)
    разбросать бумаги кагазым шалатен кышкаш
2. кого-что перен. разг. шалатен колташ
    жизнь разбросала их в разные места илыш нуным тӱрлӧ верлашке шалатен колтен 3. что разг. (широко развести в разные стороны (руки, ноги); раскинуть) шаралташ (руки, ноги), тораш (ноги)
    лежать разбросав руки и ноги кидым да йолым шаралтен кияш
разбры́згать
сов. что (расплескать) шыжыктен (шыжалтарен, шавен) пытараш
    разбрызгать всю воду вӱдым чыла шыжыктен пытараш