прил. койышан, койышланыше
несов. кого-что
1. (звать рукой или взглядом) ужаш (йӱк пуыде ужаш)
2. перен. (прельщать, привлекать) кумылым савыраш, тараташ, чоным шупшаш
ж.
1. (заболевание) ондалчык (йоҥылыш) шонымаш
мания величия шкем кугуэш ужын шонымаш
2. перен. (сильное пристрастие) тӱргоч тыршымаш, утыждене кумылан лиймаш
несов. разг.
1. кого-что (пачкать, грязнить) амырташ, вашкалаш, лавырташ
2. кого-что перен. шӱктараш
марать доброе имя сай лӱмым шӱктараш
3. что (плохо рисовать, писать) амыртылаш, вашкалаш
◊ марать бумагу кагазым амыртылаш (вашкалаш)
несов.
1. разг. (пачкаться, грязниться) вашкалалташ, амыргаш, лавыргаш
2. перен. прост. (ввязываться в неприятную историю) пижаш, осал пашаш логалаш
с.
1. (мираж) шинчалан коймаш, мираж
2. (дымка, туман) тӱтыра
несов.
1. кого-что (одевать маскарадный костюм) маскым (маскарадный костюмым) чикташ
2. что чем (делать незаметным) авыраш, маскироватлаш, шылташ
несов.
1. (надевать на себя маскарадный костюм) маскироватлалташ, маскым (маскарадный костюмым) чияш
2. (делаться незаметным) маскироватлалташ, шылаш
прил.
1. (смазанный маслом) ӱян
масленый блин ӱян мелна
2. (запачканный маслом) ӱяҥше
3. перен. (о глазах, взгляде) ӱедше
несов. что ӱяҥдаш, уным шураш (йыгаш)
прил. ӱйым пуышо
масличные растения ӱйым пуышо кушкыл-влак
с. уй
сливочное масло шӱшмӱй
топлёное масло пелтыме уй
сбивать масло ӱйым шӱшкаш
◊ как по маслу (идти, течь и т.п.) уй шӱрымыла (каяш)
прил. (жирный) ӱян, ӱй йӧршан
маслянистый сыр ӱй йӧршан сыр
прил.
1. уй, ӱян
масляное пятно ӱй тамга
2. (написанный масляными красками) ӱян, масляный
◊ масляная краска ӱян чия
ж.
1. (для сливочного масла) уй ате
2. (для смазочного масла) маслёнко
ж.
1. ора
чугунная масса чойн ора
2. физ. масса
единица массы массын единицыже
3. (тестообразное вещество) масса
сырковая масса сырковый масса
4. перен. (скопление кого-чего-либо) ора, тӱшка
масса пчёл мӱкш тӱшка
5. чего разг. (множество) пеш шуко
масса дел пеш шуко паша
6. чаще мн. массы калык
народные массы калык
трудящиеся массы шемер-влак, шемер калык
◊ в (общей) массе пӱтынь налмаште
м.
1. (горная возвышенность) курык
2. (чего, какой) поян вер
лесные массивы чодыралан поян вер
прил. кугу
массивная дверь кугу неле омса
несов. кого-что туржаш, массажым ышташ
массировать больному руку черлын кидшым туржаш
несов. что разг. ышташ
мастерить игрушки модыш-влакым ышташ
с. (ремесло; умение, искусство) мастарлык, усталык
слесарное мастерство слесарь пашалан мастарлык
актёрское мастерство актёрын усталыкше
ж. (цвет шерсти животных) тӱс
лошадь вороной масти шем тӱсан имне
◊ в масть лачак
всех мастей чыла тӱрлӧ
Ⅰ
м. (циновка) ашык, чыпта
Ⅱ
м.
употребляется лишь в составе выражений:
навести мат на стекло яндам вудакаҥдаш
Ⅲ
м.
употребляется лишь в составе выражений:
кричать (или орать) благим матом уло йӱк дене кычкыраш
прил. ава, аван
материнская забота аван тыршымашыже
с.
1. ава лиймаш (улмаш)
охрана материнства и младенчества ава ден изи йочан илышыштым аралымаш
2. (чувство матери к детям) ава кумыл
ж.
1. анат. авагудо
2. (самка-производительница) ава
пчелиная матка мӱкшава
прил. матовый, йылгыждыме, вудака
матовая бумага йылгыждыме кагаз
матовое стекло вудака янда
м. солалтымаш
мах рукой кид дене солалтымаш
◊ дать маху йоҥылыш лияш, йоҥылышым ышташ
одним махом иканаште
с маху, со всего маху 1) (размахнувшись изо всей силы) уло кертмын, уло вий дене 2) (быстро, не раздумывая) тыманмеш, кенета
несов. чем в разн.знач. рӱзаш, лупшаш, солкалаш
махать платком шовычым рӱзаш
махать крыльями шулдырым лупшаш
ж. разг. кугу ора, кугу ӱзгар
ж. разг. чоялык, шолып паша, махинаций
прил.
1. (о цветке) турка пеледышан
2. (о ткани) шӱртӧ кӱпшан
махровое полотенце шӱртӧ кӱпшан шӱргӱштыш
3. перен. (отъявленный) пеш шучко (осал)
махровый реакционер пеш осал реакционер
нареч. шоналтыде, шижде
отвечать машинально шоналтыде вашмутым пуаш
прил. шоналтыде, шижде ыштыме
м. маятник
маятник часов шагат йылме
несов. разг. мӱндырнӧ кояш
ж.
1. (сумрак) пычкемыш, рӱмбалге
ночная мгла йӱд пычкемыш
вечерняя мгла кас рӱмбалге
2. (завеса) тӱтыра, вудака
с. пычырик жап
◊ в одно мгновение тыманмеш(ке)
в мгновение ока ончалынат от шукто
в то же мгновение тунамак
прил. пеш писын (вашке) ыштыме, пеш писын (вашке) лийше (эртыше)
ж. ава маска
◊ Большая Медведица астр. Кугу Коркашӱдыр
Малая Медведица астр. Изи Коркашӱдыр
м.
1. маска, узо маска
2. перен. разг. (о человеке) маска
м.
1. (охотник) маска сонарзе
2. (вожак медведя) маскам вӱден коштшо еҥ
прил. маска
медвежья берлога маска вынем
◊ медвежья услуга маска полыш, кӱлдымаш