терминов: 33420
страница 270 из 669
нату́га
ж. разг. варкынымаш (варкыныме), пеҥыжмаш (пеҥыжме)
    от натуг и, с натуги варкыныме дене
на́туго
нареч. разг. пеш (моткоч) чоткыдын (пеҥгыдын)
    затянуть ремень натуго кӱзанӱштым чоткыдын шупшын шындаш
нату́живаться
несов. см. нату́житься
нату́жить
сов. что разг. (сделать упругим; напрячь) шупшын (пеҥгыдемден) шындаш
нату́житься
сов. разг. (напрячь все силы, напрячься) уло вийым пышташ
    натужиться и поднять камень уло вийым пыштен, кӱм нӧлталаш
нату́ра
ж.
1. (характер, нрав) койыш
    пылкая натур а ура койыш (чон)
2. уст. (природа живой образец) пӱртӱс, натур
    рисовать с натуры натур гыч сӱретлаш
    киногруппа выехала на натуру киногруппо пӱртӱсыш лектын
3. эк. (товары, продукты и т.п. как платёжное средство взамен денег) сату
    оплата натурой сату дене тӱлымаш
натурали́ст
м.
1. (естествоиспытатель) пӱртӱсым шымлыше (еҥ), натуралист
2. (последователь натурализма) натуралист
натура́льно
нареч. чын, шке ыштыме
    вкусно, быстро, натурально тамле, вашке, шке ыштыме
натура́льный
прил. в разн.знач. пӱртӱс, чын, шке ыштыме
    натуральные богатства края кундемын пӱртӱс поянлыкше
    натуральный шёлк чын порсын
    натуральные продукты шке ыштыме йӧрвар
натуропла́та
ж. сату дене тÿлымаш
наты́кать
сов. что, чего разг. кередаш, кереден шындаш
натыка́ться
несов. см. наткну́ться
натя́гивать(ся)
несов. см. натяну́ть, натяну́ться
натя́гивать(ся)
несов. см. натяну́ть, натяну́ться
натя́жка
ж. чымымаш, чымен (шупшын) шындымаш
натя́нутый
прич. в знач. прил.
1. (лишённый естественности) ӧкым (шотшылан гына) ыштыме
    натянутая улыбка ӧкым шыргыжмаш
2. (недружелюбный) неле
    натянутые отношения неле кыл
натяну́ть
сов. что
1. чымаш, чымен (шупшын) шындаш
    натянуть струны балалайки балалайкын кылже-влакым шупшын шындаш
2. (надвинуть) шупшылаш, чымаш, шупшылын (чымен) шындаш
    натянуть на себя одеяло шке ӱмбак(е) одеялым шупшылаш
натяну́ться
сов. чымешталташ
    кожа натянулась на скулах шÿргылу коваште чымешталтын
науга́д
нареч. чокым
    сказать наугад чокым каласаш
наудалу́ю
нареч. разг. шоналтыде, лӱддымын
науда́чу
нареч. шотеш (лачеш) толеш манын
    ответить наудачу шотеш (лачеш) толеш манын вашешташ
13472наука
нау́ка
ж. шанче, науко
    гуманитарные науки гуманитар науко
нау́ськать
сов. кого на кого разг. узуклаш
    науськать собаку на лису рывыж ӱмбак пийым узуклаш
нау́ськивать
несов. см. нау́ськать
наутёк
нареч. разг.:
    пусти́ться (или бро́ситься) наутёк писын куржын (кудал(ын) колташ
нау́тро
нареч. (утром следующего дня) эрла эрдене
научи́ть
сов. кого-что чему или с неопр. туныктен шукташ
    научить ребёнка читать изи йочам лудаш туныктен шукташ
научи́ться
сов. чему или с неопр. тунем(ын) шуаш
    научиться плавать ияш тунем(ын) шуаш
нау́чно-иссле́довательский
прил. шымлыше
    научно-исследовательский институт шымлыше институт
нау́чный
прил. шанче
нау́шник
м. разг. (доносчик) чогышо; манеш-манешым коштыктышо
нау́шники
мн. (ед. нау́шник м.)
1. (на шапке) пылыш
2. (прибор) наушник
    надеть наушники наушникым чияш
нау́шничать
несов. разг. шеҥгеч(ын) шоям шаркалаш, шыпак йолам ыштылаш, манеш-манешым кош­тыкташ
13484нахал
наха́л м., наха́лка ж.
намысдыме, вожылдымо
наха́л м., наха́лка ж.
намысдыме, вожылдымо
наха́льничать
несов. разг.-сниж. сÿрзаланаш
    нахальничать с покупателями налше-влак дене сÿрзаланаш
наха́льно
нареч. вожылде
наха́льный
прил. намысдыме, вожылдымо
наха́льство
с. намысдымылык, вожылдымылык
нахва́ливать
несов. см. нахвали́ть
нахвали́ть
сов. кого-что разг. моктен пытараш, утыждене (тӱргоч) мокташ, тӱргоч моктен ойлаш (пытараш)
нахвали́ться
сов. тӱргоч моктанаш, моктанен ситараш (пытараш)
нахвата́ть
сов. что, кого-чего разг.
1. (хватая, набрать в каком-л. количестве) погаш, поген (налын) опташ (ситараш)
    нахватать товаров сатум налын опташ
2. (приобрести, получить в каком-л. количестве) погаш, поген опташ (ситараш)
    нахватать двоек кокытаным поген ситараш
3. (получить, усвоить разнообразные, но поверхностные знания, сведения) ӱмбач гына пален налаш (тунемаш)
нахвата́ться
сов.
1. поген налаш (ситараш)
2. поген опташ (ситараш)
нахлобу́чивать
несов. см. нахлобу́чить
нахлобу́чить
сов. что разг. темдал(ын) (пызырал(ын) шындаш
    нахлобучить шапку на глаза упшым шинча марте темдал шындаш
нахлы́нуть
сов.
1. (о жидкостях, газах и т.п.) лекташ (йогаш) тӱҥалаш, миен пернаш (лекташ, лупшалташ), опталаш
    нахлынул дождь йӱр оптале
2. перен. (о мыслях, чувствах и т.п.) толын лекташ (пураш), толын (погынен) темаш
    на меня нахлынули воспоминания мыйын вуйышкем тӱрлӧ шарнымаш толын пурыш
нахму́ривать(ся)
несов. см. нахму́рить, нахму́риться
нахму́ривать(ся)
несов. см. нахму́рить, нахму́риться
нахму́рить
сов. что (в раздумье, озабоченно или сердито, недовольно наморщить (лоб), сдвинуть (брови) саҥгам куптыртен шындаш (колташ), шинчавуным оварташ